Voor de tweede dag van de Slag om de Thermopylen heeft Gates of Fire hetzelfde probleem als bij het einde van de eerste dag (1): hoe vermijd je dat je verhaal in herhaling valt, dat steeds weer herhalen hoe buitengewoon die Griekse hoplieten wel zijn; de Spartanen voorop? Hij lost het op door naar omstandigheden, eerder dan de gevechten zelf te verwijzen. De Perzen die steeds maar nieuwe troepen de pas insturen, terwijl de Grieken misschien wel twee uren in de linie staan - en probeer het je maar eens voor te stellen: hakken en steken, en vooruit springen en ontwijken, en weer hakken en steken, en achteruit springen en weer ontwijken en toeslaan, uren lang - om dan snel tien minuten terug te trekken, happend naar adem, enkele slokken water binnen te gieten, en weer de linie in.
Of de harde klei, die verandert in een almaar diepere modder, van bloed en darmen, van uitwerpselen en vertrappelde lichaamsdelen, waar je enkels steeds dieper in wegzinken, waarboven je zo uitgeput kan raken dat je er nog liever in wegzinkt dan nog langer met de speren en schilden geconfronteerd te worden. En ook het feit dat op de duur zelfs de Spartanen niet meer kunnen, en dat de Perzen verschillende keren zo hard opdringen dat de slag verloren lijkt... En toch blijft de muur overeind; toch blijven de hoplieten staan en vegen ze de Perzen met dozijnen de klippen af en de zee in.
Uiteindelijk kiest ook Pressfield voor een vertelling - die naar ik aanneem wel de juiste vertelling zal zijn, hoewel ik niet weet hoe we dat kunnen weten - waarin de Perzen ook zonder dat beroemde verraad en zonder die omsingeling de slag hadden kunnen winnen. Minstens één keer blijft de muur niet overeind staan en hadden de Perzen maar die paar passen verder moeten zetten en ze hadden de Grieken onder de voet gelopen. Maar net die paar passen die ze niet hebben gezet - en het beroemde spiegelbeeld daarvan; de bevelhebber die overtuigd van "een paar extra passen volstaan" een heel leger de vleesmolen induwt (2) - maken de militaire geschiedenis zo onvoorspelbaar. De Perzen aarzelen, de Spartanen "klikken hun schilden in mekaar", en daar staat hij weer, de muur met al die aaneengesloten "lambda's", en de Spartanen chargeren - en nog maar eens een keer stuiven de Perzen in alle richtingen uit mekaar.
Het boek introduceert nu ook een raid op het Perzische hoofdkwartier, die de Spartanen via hun eigen sluipweggetje organiseren. Ik had er nog nooit van gehoord, dus ik weet niet of het geschiedenis is, dan wel verhaaltechniek. In elk geval, een handvol Spartanen tegen de hele elite lijfwacht van Xerxes... de raid mislukt, maar wel pas nadat blijkt hoe een deel van "een handvol Spartanen", wanneer ze "hun schilden in mekaar klikken" ook met een miniatuurphalanx behoorlijk wat schade kunnen aanrichten. Als het niet waar is, dan was het goed gevonden...
Intussen weten de Grieken ook dat de Perzen een sluipweggetje hebben ontdekt, en dat ze binnen enkele uren helemaal omsingeld zullen zijn. Nu beslist Leonidas het grootste deel van het leger te redden, en hen eervol te laten vertrekken. Dit geeft een pakkend moment van afscheid, van uitwisselingen, brieven, berichten, groeten, en geregeld drukt een vertrekkende hopliet nog een Spartaan een speer of een schild in de hand, in die tijd (om van de omstandigheden te zwijgen) toch een vorstelijk geschenk. "Ik hoop dat wij er tenminste niet zo erg uitzien als jullie" zegt Dienekes tegen een passerende hopliet. "You look worse, brother" antwoordt die: met de Spartanen moet je altijd op hun eigen laconieke toon converseren.
En daarmee stonden ze daar in hun pas: wat overbleef van de "300 Spartanen", plus nog enkele honderden hoplieten uit Thespis, die zeer goed wisten dat achter hen de uitgang zich sloot, en dat ze het met hun leven zouden bekopen. Alles om dat enorme leger van Xerxes, met zijn honderdduizenden soldaten enkele tienduizenden man lichter te maken, en hem op al die maanden van hun mars van Perzië naar Griekenland drie, drie dagen oponthoud te bezorgen. En toch wisten ze heel goed wat ze deden, en waarom ze het deden. Want zeg nu zelf, ook al denk je aan chocolaatjes wanneer je de naam "Leonidas" hoort; het is nu 2500 jaar later; vijf - en - twintig eeuwen, en nog altijd vangen we er de echo's van op.
-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2012/02/gates-of-fire-het-einde-van-de-eerste.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/search/label/geschiedenis%20%28aan%20de%20oevers%20van%20de%20Volga...%29 (Wel in omgekeerde volgorde te lezen, natuurlijk...)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten