Als je op zoek gaat naar afbeeldingen van "hoplieten", zoals hier (1), krijg je meestal de tot de tanden gewapende krijger, al dan niet opgesteld in phalanx, die je waarschijnlijk al verwachtte. Speren en grote schilden met (als het Spartanen zijn) een lambda er op. En als je nu een beetje de posts over "de slag om de Thermopylae" zoals deze (2) hebt gelezen, dan weet je dat dat terecht is. En toch is er een aspect van het hoplietengevecht dat daarmee volledig verloren gaat. Dat aspect dat we in Gates of Fire wel terugvinden het duwen. Dus, de twee legers botsen frontaal op elkaar, en behalve het kappen en kerven en steken is er ook nog het duwen. Alle achterliggende rijen planten zich tegen de rug van hun voorgangers, en de winnaar wordt de phalanx die de rijen van de anderen doet breken. Alle middelen zijn goed, steken, dus, of gewoon omver lopen, maar ook duwen.
En dat is precies hoe belangrijke delen van "de slag om de Thermopylae" zich afspelen. Als de Meden een eerste keer moeten terugtrekken stuurt Xerxes de rest van de dag nieuwe troepen de strijd in, om de Grieken zo uit te putten dat ze er vanzelf van in mekaar zouden zakken. En zo gebeurde ook, maar toch hielden de Grieken het de hele dag vol, ongetwijfeld geholpen door het Spartaanse manoeuvre dat een uitgeputte phalanx toeliet zich te laten vervangen terwijl het gevecht nog doorging.
In dat stuk van de slag beschrijft Gates of Fire hoe ergens in die breedte van enkele (tientallen?) meter de Griekse Phanlanx de voorste linie van de Perzen doorbreekt. Je ziet voor je ogen hoe de overlappende schildmuur als een wig de rangen van de vijand uit elkaar duwt, en nu heeft de ene helft van de vijandelijke linie de afgrond en de klippen, honderd meter lager, in de rug...
En de hoplieten duwen. De Perzen duwen terug, natuurlijk, en het zijn ervaren soldaten, veteranen van honderd gevechten, dus niet aan hun proefstuk. En met de val van honderd meter, de klippen en de zee achter je zou een mens al eens een duwke extra geven, nietwaar? Alleen, als het gaat om een duwwedstrijd is er niets in de wereldgeschiedenis waartegen je minder kans maakt dan een Griekse phalanx uit de vijfde eeuw BC. De hoplieten duwen. En ze duwen nog harder, en de Perzen voelen tegenover de harde muur van schilden hun voeten achteruit over de brokkelige rotsen schuiven...
En nu krijgen we één van die "onbedoelde effecten" die je soms op heel onverwachte momenten ziet optreden. Wat zou jij doen als je voelt dat het schuiven over brokkelige rotsen aan het einde komt omdat de rotsen achter je hiel ophouden en daar de val van 100 meter naar de klippen begint? Wel, je grabbelt je vast aan je voorganger natuurlijk. Die zal daar, terwijl zijn eigen voorganger hem ook achterwaarts naar de afgrond werkt absoluut niet blij mee zijn, en als gevolg van het trekken achter hem grabbelt hij op zijn beurt ook zijn voorganger vast... En ineens hoeven de hoplieten helemaal niet meer te duwen, of toch niet meer zoveel, want de hele meute tuimelt achterwaarts de diepte in, meer achterover getrokken door hun eigen rangen dan
er in geduwd door de Grieken. Hoewel...
Hoe dan ook, zoals je het leest werden zelfs de Spartanen er even stil van, de ijselijke manier waarop die mannen aan hun einde waren gekomen, langzaam over de rand geduwd om daar verbrijzeld op de klippen te liggen doodbloeden of te verdrinken in de golven.
Maar veel tijd om stil te worden hadden ze niet, want nauwelijks was de pas weer eens schoongeveegd, of daar stormde de volgende lading weer naar voren, en waar de Perzen steeds weer verse troepen de pas insturen hebben de Grieken hoogstens een paar uur respijt, en in het slechtste geval af en toe eens een paar minuten. En dan, na een hele dag van quasi onafgebroken vechten, als alle contingenten meerdere malen in de spits hebben gestaan en de Spartanen al stuk voor stuk vier schilden en vijf speren hebben versleten, grijpt het besef door de rangen: Straks begint de laatste golf; straks werpt Xerxes voor de zoveelste keer verse en frisse troepen in de strijd. Troepen die niet langs alle kanten bloedende wonden en open breuken hebben, en die wel nog al hun wapens in hun handen hebben, en die nog niet zijn teruggevallen op 50% van hun effectief.
Even zeker beseffen die rangen: en deze keer zullen het de besten van de besten zijn. Deze keer zullen het de "Immortals" zijn; de tienduizend meest vooraanstaande krijgers van het hele leger, de persoonlijke wachters van Xerxes zelf. En wat kunnen de uitgeputte Grieken, die de vijand al met tienduizenden in stukken hebben gehakt of de zee in hebben gekeild, dààr nog in de eerste linie tegenover stellen? Wel, terwijl ze daar dus hijgend, uitgeput, bloedend staan te wachten...
"We could see the Spartan Knights, led by Polynikes and Doreion, taking their stations about Leonidas in the forefront of the line."
... Nog steeds de Spartanen, natuurlijk. Alsof er niets gebeurd was staat daar, in de engte van de passen bij Thermopylae, weer die muur van schilden, elkaar overlappend als de schubben van een slang, met daarachter de speren als de stekels van een egel en daarboven de helmen als boodschappers van de dood - en op die schilden niet de symbolen van Thespis of Thebe of Korinthe, maar weer die rij van lambda's, breed over de oppervlakte die twee lijnen, driehoeken met de punt naar boven en zonder basis: de Spartanen.
En kijk, de auteur lost dat deel van de vertelling op zoals ik het zelf, destijds in de post van 2006 heb opgelost. De tienduizend stormen op de Spartanen af, en... de verteller (gevangen genomen door de Perzen, als enige Griekse overlevende) zegt "zijne majesteit heeft het zelf wel gezien...". Je ziet dus een enorme stofwolk - wat wil je, wat had de auteur er na al die gevechten van de rest van de dag nog aan kunnen toevoegen? - en als die opstijgt blijkt dat het de tienduizend tegen een Spartaanse phalanx niet beter is vergaan dan hun collega's eerder op de dag. De stofwolk trekt op en je ziet veel minder dan tienduizend man in verwarring de pas uitvluchten, met de rest reutelend en in stukken op de grond - of gewoon alweer op de harde klippen al die vele tientallen meter lager.
En dat was dan werkelijk het einde van de eerste dag, en de Spartanen zagen dat het goed was.
--------------------------------------
(1) http://www.ancientmilitary.com/spartan-weapons.htm
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2012/02/spartans-came-in-frontally.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten