zaterdag 12 mei 2012

"Niet eerlijk tegenover de spaarders"

Nu Paul Krugman op een lezing  voor De Tijd (donderdag 9 mei 2012) voorstelde de crisis aan te pakken door een inflatie van 4% te aanvaarden, vraagt de krant haar lezers of ze dat een goed idee vinden. Je kan "akkoord, het is nodig voor de periferie" of "nee, het is oneerlijk tegenover de spaarders" stemmen. Momenteel zijn er ruim 4000 stemmen en 60% vindt het oneerlijk voor de spaarders.

Dat is een eerlijke opinie, maar je kan er tegelijk veel vragen bij hebben. Bijvoorbeeld, is economie alleen maar een vorm van moraalfilosofie? Liever het schip helemaal doen zinken dan maatregelen nemen die alleen maar een deel van de opvarenden treffen? En hoe hard is dat treffen (bijvoorbeeld in vergelijking met zinken)? Dat laatste brengt me bij mijn eigen vraag daarbij.

Een andere klacht die ik al vaak gehoord heb is dat de interestvoeten veel te laag zijn. Arme spaarders! Ze worden er niet rijk van, van die interestvoeten! Of denk aan de opmerking van Geert Noels dat de zeer lage rente de pensioen- en verzekeringssector "binnen afzienbare tijd" zullen "doen wankelen" (1). De vraag is dan waarom die rentevoeten zo laag zijn. De sparende klagers zeggen vaak dat dat deel is van de "inflatiepolitiek". En misschien is dat ook wel zo, maar daarmee is toch een heel groot stuk van het verhaal verdwenen.

Kijk, hoe harder je verklaart dat de crisis is veroorzaakt door teveel schulden, hoe harder je zal moeten erkennen dat ergens sinds 2007 of 2008 massaal schulden zijn terugbetaald. Mocht je het gevoel hebben dat je daar niets van gemerkt hebt (hoe kan dat dan de oorzaak van de crisis geweest zijn?) nodig ik je uit om hier een beetje te surfen op de term "vleesmoleneffect" (2). Maar we hoeven het niet eens zo moeilijk te maken.

Er kunnen (vanzelfsprekend) alleen maar schulden zijn als er ook iemand is aan wie er moet terugbetaald worden: de spaarders! Dus kunnen er alleen maar schulden afgebouwd worden als er spaarders hun geld terugkrijgen. Als die spaarder ook willen spaarders blijven zullen ze dat geld niet gaan consumeren maar nieuwe beleggingen zoeken, en dus nieuwe schuldenaars. Maar als de bestaande schuldenaars juist geld aan spaarders aan het geven zijn, en er weinig of geen nieuwe schuldenaars te vinden zijn, dan zal per vraag een aanbod de prijs van het geld dalen, kortom, de rente zal dalen, en de spaarders zullen daar niet blij om zijn.

Dus lijkt het er op dat de spaarders toch een béétje zullen moeten kiezen; tenminste wanneer ze werkelijk serieus zijn met hun probleem dat er teveel schulden zijn. Eén manier om schulden af te bouwen is inflatie. Ik begrijp dat ze niet graag inflatie hebben. Een andere manier is kwijtschelden. Iets zegt me dat ze dat niet beter zullen vinden. Nog een manier is terugbetaling. Zoals net gezegd, hoe ze zonder tovenarij verwachten dat tegelijk de schulden massaal kunnen verminderen en de rentes kunnen "normaal" blijven zullen ze dan toch eens moeten uitleggen.

-----------------------------------------
(1) http://www.econoshock.be/krugman-en-de-maakbaarheid-van-de-economie
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/10/herkapitalizering-van-de-banken.html

2 opmerkingen:

ivan zei

Op deze blog wordt regelmatig terecht gewaarschuwd voor "one-size-fits-all"-oplossingen. Merkwaardig is dan ook dat Krugman's ideeën hier kritiekloos passeren. Want net die zijn "one-size-fits-all". Voor Krugman is er maar één oplossing voor alle landen: meer uitgaven door de overheid gefinancierd met meer schulden (hogere tekorten). Hogere belastingen zijn daarentegen geen probleem hoewel ook hogere belastingen een vorm van "austerity" zijn. In Europa zijn ze net de voornaamste vorm van austerity - de belangrijkste conclusie uit de grafiek van marginalrevolution.com - wat bijzonder dom is omdat de belastingen reeds hoog zijn en bijgevolg ook de Laffer-effecten. In de V.S. zijn de belastingen lager en de "disinsentives" van meer belastingen bijgevolg ook minder. Verder negeert Krugman het monetair beleid - ook dat kan stimulerend zijn, én is ook stimulerend in Europe (met negatieve reële rentevoeten in de meeste eurolidstaten) en het eventueel stimulerend effect van structurele hervormingen en van een kleinere overheid (ja dat veronderstelt lagere uitgaven, maar ook minder lastendruk, dus met "austerity" heeft dat niets te maken). Ik weet niet waarom Krugman dat allemaal negeert, in een debat met Ron Paul beweerde hij een grote fan te zijn van de markteconomie, maar ik heb er verdorie bijzonder grote twijfels bij.

Koen Robeys zei

Ik hoor je dat vaker zeggen, dat Krugman zo'n "one fits for all" denken vertoont ("Krugman pleit altijd voor inflatie"), maar ik weet dat niet. Bijvoorbeeld zie ik hem altijd een heel groot verschil maken tussen landen die wel, of geen, eigen munt hebben.

Wel zie ik hem al jaren over deze heel specifieke crisis dingen zeggen die één na één uitkomen. En inderdaad, de remedie die hij drie jaar geleden voorstelde stelt hij ook vandaag voor. Namelijk, zegt hij, als de vraag vanuit de privéhoek instort, dan heb je goede redenen om dat met de vraag uit de publieke hoek te compenseren. En overigens zie ik hem ook wel zeggen dat staatsfinancieën gezond gemaakt mogen worden, maar dat tijden van recessie niet het moment zijn om dat te doen.