In hoofdstuk V van Debt beklaagt Graeber zich over het dogmatisme - hij noemt het de "received wisdom" die "basically beyond question" is - van de economie (als wetenschap). En ik ben er helemaal voor! Natuurlijk moet wetenschap er in de eerste plaats in bestaan de onopgeloste problemen aan te pakken, en daarbij, zodra dat nodig is, de assumpties en axioma's in vraag stellen. Dat is immers precies het verschil tussen wetenschap en geloof. Geloof zal nooit of nooit iets concluderen als "oeps, de realiteit klopt niet met mijn beweringen over mijn God, dus die beweringen over God zijn fout". En dus: laat ze komen, al die kritieken op de huidige stand van zaken; ik ben benieuwd!
Maar in Graebers geval moeten we het toch allemaal extra kritisch bekijken: hij is immers nog altijd die extreem-linkse anarchist, waarvan we best een hoop dingen kunnen leren, maar die net zo goed als iedereen zal proberen zijn eigen assumpties te rationaliseren en in de plaats te stellen van die van de anderen. En dus zit ik met samengeknepen ogen, gespitste oren en klaar voor de sprong naar mijn blad te kijken wanneer ik lees:
"one knows one is in the presence of received wisdom when, if one challenges it, the first reaction is to treat one as simply ignorant (...). 'Clearly you need a course in Economics 101' - the theory is seen as so obviously true that no one who understands it could possibly disagree."
Want opnieuw, daar is heel veel van waar. Maar er is ook heel veel waar van wat de positie die hij hier beschrijft doet. Dat heb ik zelf vaak gezien, en wel zowel aan de uitdelende als aan de incasserende kant.
Aan de uitdelende kant heb ik vaak gezeten in de debatten met de creationisten. Ja, zeer zeker zijn ze "simply ignorant": dat is toch alleen maar een simpele beschrijving van de realiteit? En dan mag dat toch wel eens gewoon gezegd worden? Kijk, ze komen allemaal de evolutietheorie be"kritiseren"; maar er ik heb er niet één gezien die kon navertellen wat "natuurlijke selectie", zoals gedefiniëerd door Darwin in The Origin of Species inhoudt. Nota bene, ze hoeven het er helemaal niet mee eens te zijn; het enige wat ik vraag is dat ze tenminste weten wat het betekent. Zoals ik weet wat flogistontheorie beweert en wat flogiston betekent zonder dat ik het geloof.
En ik heb nochtans héél veel creationisten gezien. Ik heb er gezien (meerdere) die het bovenstaande doodeenvoudig toegaven. Ik heb er gezien die het stellig ontkenden, maar nooit ook maar één keer in de buurt kwamen van een beschrijving ervan. Ik heb er gezien die met "definities" kwamen (meestal onder de vorm van een neergesmeten url: "als het op het internet staat is het waar") waarin pakweg "erfelijkheid" geen rol speelde. Ik heb er gezien die de tekst van Darwin (min of meer) overnamen maar woorden wegknipten en vervingen door een ander woord. Enzovoort.
Terwijl het toch niet zo moeilijk zou moeten zijn om het - heel eenvoudige (1) - concept van "natuurlijke selectie" in eigen woorden, correct, na te vertellen en pas daarna te zeggen wat er mis mee is? In tegenstelling tot "eerst komen roepen - soms weken, maanden aan een stuk - dat er allemaal geen spat van deugt, om dan ergens, heel veel later, te moeten vragen wat het eigenlijk betekent"?
Nooit zal ik de keer vergeten dat ik er één heb doen zeggen dat er niets mis was met een "kritiek" op de "evolutietheorie" die niet eens over "de evolutietheorie" ging...
Aan de ontvangende kant heb ik dat ook eens meegemaakt toen ik precies hetzelfde wilde doen als Graeber zelf. Ik heb mezelf wel eens "neoliberaal omdat ik sociaal voelend ben" (2) genoemd. In twee woorden, ik zou willen dat de hele wereld beschikt over de soort welvaart waar het Westen over beschikt, en verder denk ik dat het Westen die welvaart hééft omdat het Westen die welvaart mààkt (alle dagen vroeg opstaan en gaan werken etc). En dus heeft heel de wereld dat neo-liberalisme nodig en je hoeft het er helemaal niet mee eens te zijn, maar dat is wat ik dacht (en nog altijd denk).
Maar omdat het me allemaal niet snel genoeg ging mocht het allemaal nog veel beter gaan, en met veel gebruik van termen als "vraag" en "aanbod" en "markt" en "vrij" en vele andere ging ik op zoek naar verbeteringen van ons model. Er volgde een lange discussie met een Amerikaan (nickname "Grinch" als je het ooit zou willen opzoeken), tot er een punt kwam waarop hij mij de soort dingen vertelde die ik op dat moment (het zal 2002 geweest zijn) al vaak aan de creationisten had gezegd.
Dus nogal fors duizelend heb ik nog eens aandachtig mijn eigen teksten herlezen, vanuit het standpunt "en als hij nu eens gelijk had?", en dan nog eens wat hij schreef... En toen heb ik pas goed geduizeld en de discussie geëindigd met de gekende uitdrukking "you were right, and I not even wrong".
Het punt is dat je natuurlijk de gevestigde wetenschap mag bekritiseren. Nobelprijzen worden altijd uitgedeeld om de hele gevestigde wetenschap overhoop te kegelen, en nooit om de litanie te herhalen van wat iedereen altijd al dacht te weten.
Alleen moet je, wanneer je beweert een wetenschap te bekritiseren, ervoor zorgen dat je bekritiseert wat die wetenschap werkelijk zegt, en niet wat een stel domme clowns (deze uitdrukking haal ik woordelijk aan uit de debatten met de creationisten van ook ruim tien jaar geleden) je heeft wijsgemaakt dat die wetenschap zegt.
En dus zou ik maar heel, heel voorzichtig zijn met wat Graeber daar allemaal doet. Er zijn veel symptomen die suggereren dat hij zich verongelijkt voelt omdat hij zich "simply ignorant" heeft laten noemen, en weinig zin heeft om zich af te vragen of dat misschien gewoon... waar was?
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/11/mijn-beginselverklaring-neo-liberaal.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten