zondag 10 juni 2012

Het is de schuld van - de staatsschuld?

Met de tool "Google labs" heb ik een grafiek gemaakt die ik "Staatsschuld in Europa" heb genoemd. Daarop zien we de schuld van Duitsland (uitgedrukt als percent van het BNP) sinds ruim tien jaar voor de crisis uitbrak, tot een dik jaar geleden. Wat we zien is dat de Duitse staatsschuld, zij het heel licht stijgend, in de periode voor de crisis, een dikke 60% van het BNP was:

http://tinyurl.com/cm3k7vf

Zoals je ziet heb je links een menu waarin je ook andere landen kan aanvinken. Het systeem werkt zo dat je dat ook via mijn url kan. Als je bij wijze van voorbeeld ook België aanvinkt en even wacht, dan zie je dat België in die periode van een 130% naar een kleine 100% evolueerde, en sinds de crisis weer in stijgende lijn zit. Kortom, Duitsland lijkt ons met zijn 60% iets te zeggen over "gezonde financiën".

Dus stel ik voor dat we nu even Griekenland aanvinken - omwille van de overzichtelijkheid vink je België beter uit. Dus...

Oeioeioeioeioei! Griekenland heeft heel de tijd een staatsschuld van dik 100% van het BNP! En stijgend! Dus om verder te illustreren dat de crisis een kwestie van hoge staatsschulden is ("ergo, de landen moeten dringend hun begrotingen op orde stellen") voeg ik nu ook Portugal toe... Hmmmmm... Portugal lijkt in de aanloop naar de crisis in feite heel sterk op Duitsland. Na de crisis stijgt de schuld er weliswaar merkelijk slechter, maar toch. Als het over oorzaken gaat zou je toch graag zien dat de "oorzaak" voor, en niet na, het "gevolg" komt, vind je ook niet?

Vlug Italië toegevoegd. Italië heeft inderdaad een heel hoge staatsschuld, maar in feite daalt die, gedurende de periode voor de crisis, van 120 naar 103%. Dus dat handhaaft wel de correlatie tussen hoge staatsschuld en de crisis, maar of we er veel causaliteit uit kunnen afleiden...?

Wel, we mankeren van de "PIIGS" landen nog Ierland en Spanje. Ik begin met Ierland. En wat we te zien krijgen is dat Ierland begint met een niet onredelijke 80% rond 1996, vervolgens dat die schuld dramatisch crasht tot ver onder het niveau van Duitsland, om in de jaren voor de crisis nog verder te dalen, zij het minder snel. Na 2007 stijgt de schuld als een raket, maar opnieuw, als oorzaak van de crisis?

???

Soit, het laatste land is Spanje. Wat blijkt is dat Spanje 10 jaar voor de crisis heel goed lijkt op Duitsland, en onmiddellijk een heel fraaie daling inzet. Wanneer de crisis begint zitten ze een heel stuk onder Duitsland. Met andere woorden, in de jaren voor de crisis uitbrak heeft Spanje een veel meer "verantwoorde begrotingspolitiek" gevoerd dan Duitsland. En toch is Spanje vervolgens één van de ergst getroffen landen.

Dus mag je je toch wel eens de vraag stellen: "getroffen", dat in ieder geval, maar door wat? Door een te hoge staatsschuld, veroorzaakt door een potverterende politieke kaste? We weten allemaal, in het bijzonder in België, dat potverterende politieke kasten die veel te hoge staatsschulden veroorzaken echt bestaan. Maar als je je nu afvraagt wat de oorzaak is van de huidige crisis, in het bijzonder in Europa...

... dan mag je je toch wel eens afvragen of dat geen twee totaal verschillende onderwerpen zijn? En of je niet riskeert met "het juiste medicijn voor de verkeerde ziekte" (1) te staan zwaaien, als je vergeet je die vraag te stellen?

-----------------------------------------
(1) http://www.speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/05/het-juiste-medicijn-maar-ook-de-juiste.html


5 opmerkingen:

ivan zei

Noem nu eens iemand die beweert dat de staatsschuld de oorzaak is van de crisis?

Koen Robeys zei

Oei, daarvoor lees ik lang niet genoeg. Maar voor mij geen probleem. Als ik het goed begrijp is er helemaal niemand die denkt dat hoge staatsschulden de crisis hebben veroorzaakt?

Bijvoorbeeld al die mensen die het hebben over "meer schulden om schulden te bestrijden" (moet ik "iemand" noemen?) - die bedoelen eigenlijk...

Ja, wat eigenlijk?

Anoniem zei

The various bubbles were transferred from banks to states, hence the piling debts. Debts were looking OK before the bubbles exploded one by one. Now, states transfer the bubbles to multinational entities (European Central banks,...) It stops there. This is the last resort. Which means the only way now is to start paying back the wealth earned through the bubbles. Which means mastering the debt, buying time,... So, as far as i'm concerned, high state debt is a consequence more than a cause. But building that debt down is the remedy nevertheless.
Serge

Koen Robeys zei

@ Ivan: Ik heb iemand gevonden die beweert dat de crisis veroorzaakt is door de onverantwoord beheerde staatsschuld! Ikzelf! Namelijk, voor Griekenland denk ik wel dat dat waar is.

Maar ik geef toe dat mijn kennis van de economie zeer gering is, en mijn inzicht in de cijfers, nog geringer. Maar toch...

@Serge: Het idee dat het wegwerken van de schuld de remedie uitmaakt is intussen sinds ongeveer twee jaar in praktijk gebracht: Griekenland, Spanje, Engeland... en vele andere. In al die gevallen ging het BNP met percenten tegelijk omlaag en de werkloosheid als een raket omhoog - zoals volgens Paul Krugman perfect voorspelbaar was voor mensen met (in zijn eigen ogen) een minimale kennis van de economie.

Maar het BNP is nu eenmaal het enige *waarmee* we die schulden kunnen terugbetalen. Dat is de reden waarom de schuld altijd als een percentage van het BNP wordt voorgesteld. En dat percentage, na veel experimenten met besparingen, stijgt.

Dus als de besparingen van een aard zijn om dat enige middel zelf aan te tasten, dan moet daar toch nog eens kunnen over nagedacht worden? We willen toch niet riskeren dat we "de juiste remedie bij de verkeerde ziekte" aan het toepassen zijn?

Anoniem zei

You're right. That's where the buying time thing comes in. If we pay back too quickly, it defeats the purpose as we kill BNP growth. Basically, everyone should do as if things were under control! Consume a lot and invest in low yielding state bonds. Ther's a lot of psychology going on here! And, like our alpha male, i deplore all the bad news!It scares people and feeds the vicious circle. I'm not sure how we get out of that circle. Muddling through, growing slowly through good old technical progress, counting on less developed countries... Still in the end we must pay back that debt!
serge