Laat me een conversatie inbeelden met een gesprekspartner van luciede links. "Links", dat betekent hier (1) dat gelijkheid zowat het hoogste goed is, en dat andere doelen en middelen daaraan ondergeschikt zijn: 't is maar een benadering "for argument's sake". Volgens mij ken ik enkele vertegenwoordigers van luciede links die hoogstens een beetje op hun stoel zitten te schuiven en bereid zijn daarmee even mee te gaan.
Laat me dan inbeelden dat ik die gesprekspartner het volgende citaat voorschotel:
"Let a uniform minimum be secured to everybody by all means; and let us admit at the same time that (...)
all claims for a privileged security of particular classes must lapse,
that all excuses disappear for allowing groups to exclude newcomers from
sharing their relative prosperity in order to maintain a special
standard of their own"
Sta me toe nu al op te biechten dat ik met het citaat geprutst heb. De weglating achter de drie puntjes en het woordje "and" (allebei in bold) zijn in het werkelijk citaat een tikje anders. Maar zoals het er staat: dat is toch iets waar mijn luciede-linkse gesprekpartner direct achter staat? Minimale zekerheid voor iedereen, geen privileges verbonden aan specifieke klassen, en geen uitsluiting van groepen om de eigen levensstandaarden te vrijwaren: dat is toch iets dat zo uit zijn eigen grote teksten had kunnen komen?
In werkelijkheid is het citaat afkomstig (ja, ik wéét dat wie me al een beetje kent de bui al lang had zien aankomen) van Friedrich Hayek. En niet zomaar in één of ander achteraftekstje dat waarschijnlijk wel een kleine verspreking zal zijn. Wel uit die bijbel van ons neo-liberalisme, namelijk The Road to Serfdom, hoofdstuk 14. En laat me nu verzekeren, op mijn blote knieën, zonder enige ironie, dat het niet mijn bedoeling was om ook maar iemand op het verkeerde been te zetten (behalve, misschien, dom rechts, waar ik me nu even niet mee bezig houd), maar wel eens rustig, onder serieuze mensen, over één en ander na te denken.
Maar kom, eerst het citaat zoals het er werkelijk staat, met in bold alleen maar opnieuw mijn eigen nadruk op waar ik aan de tekst heb geprutst:
"Let a uniform minimum be secured to everybody by all means; but let us admit at the same time that with this assurance of a basic minimum all claims for a privileged security of particular classes must lapse, that all excuses disappear for allowing groups to exclude newcomers from sharing their relative prosperity in order to maintain a special standard of their own."
Ik denk, en je mag me corrigeren, dat de enige redenen waarom ik iets veranderd heb was dat ik niet direct de show wilde weggeven. Immers, vanuit een links standpunt lijken deze punten zo vanzelfsprekend dat ze gewoon naast elkaar ("and") kunnen staan. Maar bij Hayek, midden in zijn grote analyse van de gevaren van collectivisme - die hij doorgaans "socialisme" noemt (2) - zijn het moeizaam bij elkaar gespaarde resultaten, die deels als compromissen ("but") tussen het ideaal en de werkelijkheid verschijnen.
Dus je kan er vele uren stof tot nadenken voor de politieke filosofie uit peuteren. Hayek klaagt aan (en als je toevallig een nog bekendere filosoof kent, vier letters, de eerst is M en de laatste X, die dat ook aanklaagt: laat het gerust weten!) dat specifieke belangengroepen zich via de "staat" wel eens meester maken van de samenleving, om achter het mom van universele belangen (je weet wel, ze zijn immers democratisch verkozen?) hun eigen particuliere belangen te verdedigen. Waar Hayek vindt dat dat laatste heel erg tegen zijn liberale filosofie ingaat, denkt hij ook dat een stomweg afschaffen daarvan tot grote problemen zou leiden (sta me toe dat hier gewoon te beweren). De spanning tussen die twee denkt hij op te lossen met een "minimale sociale zekerheid voor iedereen", overigens niet zomaar om het even wat, zie hoofdstuk 9.
Maar laat deze persoonlijke opinies gerust passeren! Ik beeld me dus die luciede linkse gesprekspartner in. Heb je niet een beetje, al was het maar een heel klein beetje, het gevoel dat Hayek niet die losgeslagen extremist is, die er door de schuld van een zeer dom rechts (die willen echt niet weten (4) wat daar eigenlijk staat, hoor!) altijd weer van gemaakt wordt? Denk je niet dat er een hoop potentiëel in zit om bruggen te bouwen tussen de twee kampen "links" en "rechts"? En zouden we daar niet heel veel beter mee af zijn dan met het soort clownerij dat alvast dom rechts produceert wanneer ze na een verkiezing hun zin niet krijgen (3)?
----------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/10/links-en-rechts-ter-verdediging-van-de.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2008/01/was-hitler-links.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/11/ze-maken-het-ons-toch-ook-echt-niet.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/06/de-weigering-te-weten.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten