zondag 4 november 2012

Hoe zou het er honderd jaar geleden hebben uitgezien?

Een tijdje geleden zag ik een heel antiek filmpje: één of ander soort show waarin niet alleen het nieuwe jaar, maar zelfs de nieuwe eeuw werd ingeluid! En wel bij de overgang van 1899 naar 1900 (1)! En dus stond daar in zwartwit en met de houterig lijkende gebaren van een filmpje van toenmalige kwaliteit een entertainer te zingen over "das zwanzigste Jahrhundert" dat ging aanbreken - en wie weet wat er nu allemaal aan wonderlijke dingen ging gebeuren?

Een beetje zoals "wij" ons sinds decennia op voorhand op "het jaar 2000" hebben verheugd; er ging dit gebeuren en de mensheid zou dat kunnen, en allemaal zeer futuristisch. En volgens precies dezelfde aritmetica: hetzelfde getal 20, de ene keer in de vorm van "zwansigste Jahrhundert", en honderd jaar later in de vorm van "2000" - maar het zag er in elk geval heel indrukwekkend uit.

Zelf word ik er altijd een beetje melancholisch van. Jaja, "das zwanzigste Jahrhundert". Een paar ijselijke epidemieën en twee wereldoorlogen en nog een holocaust en wat atoomaanvallen erbij... hongersnoden, overbevolking, vervuiling... Oh, aan het einde van de rit ben ik natuurlijk erg tevreden over de ongelofelijk toegenomen welvaart, maar mensen, wat een kost. En het is door de bril van de kost dat ik er altijd een beetje melancholisch van wordt.

Jaja, honderd jaar geleden. Bijvoorbeeld, de Eerste Wereldoorlog. Je mag er donder op zeggen dat allerlei historici al een tijdje koortsachtig zitten te schrijven aan hun Groot Werk over WOI, dat dan juist eind 2013 zal aangekondigd worden, en door ons allemaal in dichte drommen in de boekhandel zal afgehaald worden; voor zover het niet via kindle gebeurt. Maar waarom ook niet? We weten doorgaans heel wat meer over WOII dan over WOI ("ook u heeft al van Volgograd gehoord, zelfs al heette het toen anders"!), dus waarom niet, waarom niet...?

Intussen was het honderd jaar geleden toch maar 1912, en onze grootouders en overgrootouders waren mensen die naar hun werk gingen, met kinderen die moesten opgroeien, en die dus net als wijzelf hoopten op een betere wereld... En ik vraag me af: hoeveel was er al te zien van die afschuwelijke storm die er aankwam, oorlog gevolgd door Spaanse griep, en wie weet hoeveel miljoen doden?

Ik weet het gewoon niet. Van de boeken van Alan Furst (2) denk ik te weten dat er in die late jaren dertig een eerder naargeestige sfeer over Europa neerdaalde. Maar hoe onze (over)grootouders, in 1912 - een wereld doorgaans zonder veel communicatiemiddelen en veel meer nog dan wij in een dagelijkse strijd om het bestaan gewikkeld - tegen hun wereld aankeken? Voelden ze de bui al hangen? Keken ze integendeel nog breed lachend in de lens van de fotograaf, vol bewondering om wéér één van die nieuwe verwezenlijkingen van "das zwansigste Jahrhundert"? Dat soort vragen vind ik altijd nogal ontroerend. Want je weet dat ze over honderd jaar net zo goed over onszelf zullen gesteld worden.

"Bedenk dat gij van stof en as zijt, en tot stof en as zult gij wederkeren".

Smiley :-)

---------------------------
(1) Laten we de pedanterieën over hoe de nieuwe eeuw pas met jaar 1 begint alsjeblieft achter ons laten; wat de mensheid viert is een rond getal.
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/08/alan-furst.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/09/night-soldiers-alan-furst.html

Geen opmerkingen: