De Kost van de Propaganda ("de schuld van het kapitalisme")

David Christian vertelt in hoofdstuk 14 van Maps of Time (1) enkele interessante dingen over de tijd van opiumoorlog. De Europeanen botsten al een tijd tegen het feit aan dat ze aan China niet echt veel te bieden hadden, en het gevolg was dat ze hun zilvervoorraden zagen wegvloeien in ruil voor de vele goederen die ze zelf wel in China kochten (uit het blote hoofd: thee, porcelein, zijde...). Dat lijken me een historisch correct vertrekpunt, want zelfs een David Landes, die benadrukt dat vooruitziende Chinezen toen al heus wel enkele dingen van de Europeanen hadden kunnen leren, weet ook wel dat het om nogal weinig dingen, temidden van een enorme waaier aan Chinese cultuurgoederen ging, of dat die vooruitziende Chinezen dan ook letterlijk eeuwen hadden moeten vooruit zien.

En dus sprak de achttiende eeuwse keizer van China de Europeanen bemoedigend toe, maar hij kon ondanks hun verdienstelijke pogingen echt niet veel met hun barbaarse producten aanvangen; toch bedankt. Terwijl in de negentiende eeuw de Europeanen (laten we hier haastig van maken: de Engelsen...) een militair overwicht hadden dat maakte dat ze China konden verplichten om niet langer zilver, maar wel opium te aanvaarden in ruil voor hun export. Waar dat in onze ogen doet denken aan de "handels"technieken van de Vikings lijkt het Chinese regime van die tijd daartegenover een mirakel van verlichting en bedachtzaamheid:

"We have heard that in your honourable country, the people are not permitted to inhale the drug. If it is so regarded as deleterious, how can seeking profit by exposing others to its malefic powers be reconciled with the decrees of Heaven?"

Maar Palmerston beweerde dat vrije handel het punt was, en niet opium, en de kannonneerboten arriveerden in China, en de rest van de zéér triestige geschiedenis is bekend. [Begin sarcasme] Wij, hedendaagse Westerlingen, zouden ons natuurlijk nooit een oorlog laten opsolferen waarvan iedereen in één oogopslag kon zien dat het om, bijvoorbeeld, dadels te doen was, terwijl onze regimes ons proberen wijs te maken dat het om vrije handel, of politieke democratie ging: dat gaat zo met intellectuele vooruitgang waarvan uitgerekend wij zulk goed voorbeeld zijn, maar toen waren we dus nog niet zo slim. [Einde sarcasme]

Je ziet hoe ik er van kan genieten, dat navertellen in deze termen van verhalen die toelaten te sneren aan het adres van Bush (de nar, niet de vader) en zijn aanhangers? Jammer, toch, dat we in enkele vorige posts (2) moesten toezien hoe Christian ondoordacht (en dat was dan nog mijn "zeer welwillende interpretatie") de soort propaganda navertelde, compleet met zwaar geselecteerde cijfers, die beweerde dat "het kapitalisme de oorzaak was van de armoede in de wereld"? Ik kan niet anders dan maar snel een toontje lager zingen met die sneren. Hoe weet ik of het niet even gemakkelijk is om dit verhaal over het welwillende Chinese regime versus de boosaardige Europeanen te doorprikken?

Geloofwaardigheid... Het is iets dat je maar met heel, heel kleine beetjes tegelijk kan opbouwen. Maar het is ook iets dat je met bakken tegelijk aan het groot huisvuil kan weggeven. Het is in onze democratie iedereen toegelaten om goedklinkende verhalen zomaar te slikken en na te vertellen in heuse bestsellers. Maar de kost die je oploopt als elke amateur ze zomaar als propaganda kan herkennen, terwijl je zelf niets in de gaten had...

Ik had niet beter kunnen illustreren waarom ik het jammer vind dat een heel redelijk boek in enkele paragrafen zo uit de bocht gaat, dan de manier waarop ik hoofdschuddend zijn verhalen over de opiumoorlogen zat te betwijfelen.

--------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/niet-bescheiden-genoeg.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/12/het-is-de-schuld-van-het-kapitalisme.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/12/de-schuld-van-het-kapitalisme-vervolg.html