Ik ben VOOR pseudowiskunde (En E = md³)!

De "filosofische ingenieur" schrijft een artikel over "Retorische Wiskunde":

http://koan.filosofie.be/index.php?/archives/1109-Retorische-wiskunde.html

"Retorische Wiskunde" doet me denken aan het boek Intellectueel Bedrog (1,997) van Sokal dat ik destijds laaiend enthousiast gelezen heb, en waarin hij de oraculaire filosofie nogal serieus in zijn hemd zette. Ik ben het dan ook helemaal eens met de "filosofische ingenieur"; zelfs wanneer het object van zijn pijlen Samuel Huntington is, wiens Clash of Civilizations (1,995) ik al even goed vond. Weg met al dat pseudo-intellectueel gedoe, dus, waarbij al dan niet ingebeelde en zelfbenoemde filosofen wegkruipen achter een wetenschappelijk aandoend air, met veel pseudo-formules, om niet zelden een genant gebrek aan inhoud weg te poetsen.

Alleen - Samuel Huntington? De man heeft echt wel echte ideeën. OK, hij heeft er enkele geformuleerd als "sociale mobilisatie / economische ontwikkeling = sociale frustratie (a/b = c)" en dat ziet er dus heel geleerd uit als formule... Terwijl die dingen niet eens kwantificeerbaar zijn! Dat snap ik zelfs, dat dat wel een tikje goedkoop overkomt!

En toch... Het blijft zo dat grootheden toenemen naarmate tellers hoger zijn, en noemers lager. Dus, waarom niet, kunnen we misschien met een breuk uitdrukken dat frustratie stijgt met "sociale mobilisatie" en achterblijvende "ontwikkeling"? Waarom zouden we dat niet lezen (en schrijven) als een krachtige vorm van symboliek? Als we goed voor ogen houden dat het niet letterlijk als formule en berekenbare analyse bedoeld is, pretentieloos dus - waarom zou dat dan niet kunnen?

Maar OK, heel vaak is het helemààl niet pretentieloos bedoeld, wel integendeel, en dan ben ik het helemaal met de filosofische ingenieur eens. Maar ik ben in mijn filosofische zwerftochten al eerder op heel vreemde technieken gestoten. "Narratives", bijvoorbeeld: je vertelt, verzint een verhaal en de consequenties van je eigen verhaal doen je een paar dingen veel scherper begrijpen.

Zo moet je weten dat ikzelf, zomaar in mijn eentje, heb beslist dat sneller dan licht reizen mogelijk is. De formule die dat beschrijft ziet er als volgt uit:

E = md³

En natuurlijk is dat geen knipoog aan een beroemd vers van Shakespeare! Het punt is: de energie die je nodig hebt om een massa m te transporteren over een afstand D neemt evenredig toe met de massa, en met de derde macht van de afstand (in de gewone ruimte, natuurlijk). Dus je schip dat twee lichtjaar kan afleggen heeft verschillende mogelijkheden. Je kan twee keer één lichtjaar doen, en twee maal één eenheid energie verbruiken. Of je kan één keer twee lichtjaar doen, en acht (!) eenheden verbruiken. Van hier naar Betelgeuze was iets van een 500 lichtjaar - en het centrum van de Melkweg, wat was het ook weer, 10,000 lichtjaar?

Je bent niet meer mee? Het punt is, sinds ik in mijn eentje heb beslist dat E = md³ stond ik pas echt vol ontzag te kijken naar de enorme structuur die de Melkweg is. Gewoon een eindje gaan reizen doorheen onze Orionarm zou ofwel gigantische hoeveelheden energie opslortpen, ofwel er uitzien zoals de zeereizen van de marines uit de antieke wereld: heel benepen sprongetjes van haven naar haven, nooit verder dan het beetje bereik van je schepen tegelijk. Kan je je inbeelden hoe de contacten tussen de beschavingen van de Melkweg in dat geval zouden verlopen? Of zelfs hoe ze elkaar maar zouden kunnen vinden?

Ikzelf heb me dat al heel vaak ingebeeld en ik vind het ongelofelijk hoe dat je ideeën structuur geeft. Commerciële uitwisseling. Militaire expansie. De grootste en meest geavanceerde beschavingen nooit meer dan een klein vlekje volume van onze melkweg. Allemaal pure science fiction, maar het zijn wel dingen die meer hebben bijgedragen aan mijn inzicht (nu ja...) in de structuur van de Melkweg dan alle sterrenkaarten bij elkaar.

Dus zolang we nu goed voor ogen houden dat het inderdaad pure science fiction is, en dat er geen haar meer pretentie aan vastzit dan dat - waarom zou dat dan niet even goed kunnen als Huntington die aan mathematical fiction doet om zijn concepten uit te drukken? Dat het jouw stijl niet is, daar kan ik inkomen en er respect voor hebben. Maar om het af te wimpelen met "de moeite niet om verder te discussiëren"? Laten we héél kritisch zijn: helemaal akkoord. Maar laten we het toch ook een béétje een kans geven, misschien?