"BC" en "AD"

De bovenstaande titel is niet het begin van een nieuwe post over zeer oude geschiedenis, en de afkortingen betekenen niet het standaard "Before Christ" en "Anno Domini" Ze verwijzen wel naar de financiële storm die nu al 18 maanden over de wereld raast. Stilaan neemt die proporties aan die werkelijk historisch kunnen genoemd worden. "BC" betekent "before crunch" en "AD" betekent "after deleveraging", en zoals dat gaat met intelligente koolstofverbindingen die ook nog met wat galgenhumor gezegend zijn, die uitdrukkingen hoor je tegenwoordig wel eens in de "beter geïnformeerde" kringen.

Een uitgelezen gelegenheid om even stil te staan bij wat "deleveraging" betekent, en dus, in feite, wat "leverage" betekent...

Wel, zeg je hebt een kapitaal van 100. Je belegt het aan vier percent. Dus je haalt een rendement van 4%, einde eerste bedrijf. Tweede bedrijf: je ontleent daar bovenop een kapitaal van 100 en je betaalt een rente van drie percent. Iedereen die zich onmiddellijk afvraagt: "hoezo, drie percent, en..." terwijl hij zelf een professional is: klep toe, we weten heus wel dat jij dit ook kent. Lees hier iets over de Mesopotamiërs of zo. Iedereen die geen professional is en toch onmiddellijk vragen ziet van "Ah ja? Drie percent?": heel goed, je maakt weinig kans dat iemand je iets komt wijsmaken. En als je helemaal geen vragen ziet rijzen: geen probleem, eigenlijk is deze post voor jou bedoeld. Neem het hoe dan ook even aan. Ik kom er op terug, natuurlijk.

Voorlopig is het punt: je had al 100 waarop je 4 hebt verdiend. Je hebt nog eens 100 ontleend die je nu ook aan 4% belegt, en na een jaar betaal je die 100 terug plus de rente van 3 die je beloofd hebt. Je houdt 1% over (per "4 - 3 = 1"). Je had 4, je telt er 1 bij, je hebt 5, en dat op een kapitaal van 100: je rendement is gestegen van 4 naar 5%. Als je het nog eens opnieuw kan doen stijgt je rendement naar 6, of wie weet ook naar 7, of naar 8... Enzovoort.

Alleen heb je natuurlijk die knagende vraag: waarom zou jij in godsnaam aan 4% kunnen beleggen als iemand anders bij jou aan 3% moet komen beleggen? Waarom doet die "iemand anders" dat niet ineens zelf aan 4%?

Een mogelijk, en heel goed, antwoord op die vraag kan zijn dat jij het geld belegt in leningen om (bijvoorbeeld) huizen te financieren, terwijl die "iemand anders" de hele serie mensen voorstelt die bij jou kleine bedragen komen beleggen, veel te klein om er huizenleningen mee te financieren, laat staan 20 jaar vast te zitten. De beleggingen heten dan "spaarboekje" en "jij" heet een "bank" en tout va pour le mieux dans le meilleur des mondes (kom, zonder filosofische knipoog zou dit blog niet meer "speels" zijn...).

Het bovenstaande impliceert een risico dat in 99 (gevolgd door een komma en een lange serie negens) percent van de gevallen uitstekend wordt gemanaged en dus werkt. U en ik smaken evenwel de eer en het genoegen te leven in een tijdperk waarin - ach, laat maar. Het is natuurlijk ook mogelijk om risico's te nemen die een heel stuk twijfelachtiger te zijn, maar potentiëel wel hetzelfde resultaat hebben. Bijvoorbeeld, een dik jaar en wat meer geleden was het heel goed mogelijk te ontlenen in Japanse Yen of Zwitserse Frank aan rentes die (noem het) één percent waren, daarmee vervolgens euro's of ponden te kopen waar de rente 4 of 5% was, en het verschil op zak te steken. Ooit al gehoord van de "carry trade" en nooit durven vragen wat het was? Wel, dat was het.

Natuurlijk, als je voor 10,000 ontleende Yen ooit 100 euro had gekregen, en de vraag is aan welke prijs je die 10,000 JPY moet terugkopen wanneer je de lening moet terugbetalen, dan is de kans niet denkbeeldig dat je ontdekt dat het antwoord is: 150 euro. Elke overeenkomst met reëel bestaande personen of gebeurtenissen is zo denkbeeldig als maar kan: het gaat om het principe! Je hebt enkele percenten verdiend aan het renteverschil tussen de euro en de Yen, maar je verliest 50% op koersverschillen... Het moment is aangebroken om te zeggen dat het de schuld is van het kapitalisme.

Intussen hebben we twee voorbeelden gezien van "leverage". Immers, in beide gevallen heb je ontleend om ergens aan een hoger rendement te investeren (en daarvoor een welbepaald risico gelopen) zodat je het totaal rendement op je ingezet eigen vermogen omhoog krikt: hefboomeffect, of in goed Amerikaans: "leverage". Dat kan op duizend verschillende manieren, ergo, het gebeurt ook op duizend verschillende manieren, en één van de manieren waarop het wereldwijd kan misgaan is als volgt.

Je had, dus, Yen ontleend om te beleggen in euro, en je ziet dat de koers van de JPY begin te stijgen. Tegen "de verwachtingen"; ik zou er geen moment aan durven twijfelen, maar "life is a bitch". Dus je koopt die JPY maar snel terug om het verlies beperkt te houden. Alleen, de wet van vraag en aanbod legt uit dat door die aankopen de Yen duurder wordt, waardoor ook anderen beginnen schrik te krijgen en maar snel de Yen beginnen terug te kopen, zodat hij nog duurder wordt...

En als het om echt laagrentende munten gaat (zoals de Yen) kan dat spelletje héél lang doorgaan, zelfs als de mensen verbluft aan de telefoon hangen: "hoe, het nieuws uit Japan was toch helemaal niet goed?". Als het systeem "leveraging" heet, dan is "deleveraging" dat iedereen tegelijk precies het omgekeerde doet, en je ziet de koersen van datgene waar iedereen uit wil zakken als bakstenen.

En als het gebeurt voor niet alleen de JPY of een paar andere onderdelen van de wisselmarkten, maar voor ongeveer alle financiële activa tegelijk, dan heet het de "wereldcrisis van het begin van de 21ste eeuw", of mits wat galgenhumor "AD". "After Deleveraging" zakken de prijzen naar de kelder, niet noodzakelijk gebaseerd op enige band met de economische realiteit. Ach, ja...