Problemen met de goudstandaard

In De Tijd van 2 maart verscheen een artikel dat verwees naar uitspraken van een aantal aanhangers van de goudstandaard:

http://blogs.tijd.be/bbb/2011/03/schaf-eens-een-centrale-bank-af-.html

En daarin trok het volgende citaat mijn meest welwillende aandacht:

"Als we teruggaan naar de goudstandaard en banken verplichten voor elke euro deposito’s maar 1 euro krediet te verstrekken, dan kunnen we centrale banken afschaffen. Niemand zou zijn bank bestormen, want je hebt de garantie dat je geld er ligt. Monetair beleid overlaten aan een paar centrale bankiers is geen vrijemarktfilosofie. Het is socialisme."

Dat verbaasde me heel erg omdat de laatste keer dat ik het nakeek "debet" nog altijd gelijk was aan "krediet", dus zo op het eerste zicht heb je daar geen goudstandaard voor nodig. Interessanter is "de garantie dat je geld er ligt". Ik vroeg me luidop af of het dan zo was dat de bank die een goudstuk krijgt ("deposito") en dat vervolgens uitleent ("krediet") er in slaagt dat goud tegelijk uit te lenen, en het tegelijk in de kluis te laten liggen? Ik zou haast gaan toegeven dat goud meer kan dan papiergeld.

Maar de meest serieuze aanhanger schreef onder de nick Goldonomic meteen dat de journalist dat fout had overgenomen. Waar het om ging was "100% reservebankieren". Namelijk maakte hij de volgende inzichtelijke vergelijking:

"100 % reservebankieren betekent in feite dat de bankier 0% van de deposito's mag uitlenen aan derden, net zomin als dat een parkeerwachter de in zijn garage geparkeerde auto's mag verhuren aan vreemdelingen."

Zeer interessant, inderdaad, omdat je je inderdaad kan inbeelden dat parkeerwachters voor de tijd van het parkeren de auto's voor gebruik mogen verhuren aan anderen - en dat dat zeer gemakkelijk tot problemen kan leiden die aan liquiditeitscrisissen doen denken. Ook de link in zijn commentaar vond ik erg verhelderend:

http://rothbard.be/blog/116-full-reserve-banking-heeft-het-vertrouwen-van-haar-spaarders-niet-nodig-

Hier krijgen we het verhaal van een wereld met enkel metaalgeld. Beeld je nu in dat je voor je internationaal betaalverkeer van Brugge naar Venetië moet met paard en kar, met in die kar een hele lading goudstukken. Dan voel je meteen dat het om veel redenen veel praktischer zou zijn dat goud af te geven aan een bank in ruil voor een "bankbiljet". Natuurlijk verwacht je dat je het biljet kan afgeven aan je lokale tegenpartij en dat die het weer kan inruilen tegen het goud: bijvoorbeeld omdat hij (of een eigen leverancier aan wie hij het zelf betaald heeft) zelf naar Brugge komt om er iets te kopen. En als dat goud er inderdaad ligt, dan hoeven de spaarders, beleggers en andere kredieteuren zich inderdaad geen vertrouwenskwesties te stellen.

Zeer juist, zeer interessant, maar... Daar heb je alweer de goudstandaard niet voor nodig. Hetzelfde zou opgaan als je overging op de schelpenstandaard, de tabakstandaard of zelfs de papierstandaard. Dus mijn eerste probleem is dat ik me bestookt zie met voorstellen over de goudstandaard, maar zie dat het gaat om iets dat je ook zonder goudstandaard kan doen.

Een tweede probleem heb ik met met het einde van het citaat. De goudstandaard zou toelaten een echt vrije markt systeem te gebruiken, terwijl wat wij doen "socialisme" is. Dat komt verdacht dicht bij het gescheld van dom rechts (1), terwijl ik hier echt wel wat eigen gewetensonderzoek mis. Als het werkelijk de bedoeling is dat deposito's gelijk zijn aan kredieten, dan zal je, met of zonder goud, enorme hoeveelheden overheidsoptreden nodig hebben. Er moet een verbod zijn, en er moet de mogelijkheid zijn goud dat je voor een vaste looptijd binnen krijgt voor precies dezelfde looptijd toch uit te lenen, en je zal enorme hoeveelheden controles nodig hebben om het allemaal en beetje in de gaten te houden. Ik kan het niet helpen maar dat lijkt in mijn ogen veel, en veel, en nog een keer veel meer op het communisme dan ons eigen systeem.

Er is nog een derde probleem. We hebben hier eerder gezien, "de geschiedenis leert" (en het is per zelfde logica die maakt dat "geld drukken" leidt tot "inflatie") dat er heel vaak problemen waren met gebrek aan geldmiddelen (2). Het gebrek aan liquiditeit dat "de economie in een economische wurggreep hield" was nu juist wat maakte dat er zoveel te verdienen viel met het nemen van een bepaald "risico". De bankiers ontdekten dat ze haast nooit alle deposito's in metaal in de kluizen nodig hadden, en dus het overschot konden uitlenen, en vrije ondernemers als ze nu eenmaal waren deden ze dat ook. En zeker heeft het bijhorende risico (dat teveel mensen tegelijk hun geld kwamen opvragen) zich geregeld voorgedaan - want anders was het geen "risico" - maar op dat moment was het alleen maar de ene crisis die de andere verving.

En mijn probleem nu - los van hoe we alweer zien dat de goudkevers in feite het risico nemen door vrije ondernemers willen weg reglementeren - is dat de voorstellen om het huidige systeem van "fractioneel bankieren" te vervangen door een "100% reserve bankieren" met geen woord reppen van de problemen rond gebrek aan liquiditeit. De Europeanen van destijds losten dat op door het plunderen van edelmetaal, rond de elfde eeuw in het Midden Oosten, en rond de zestiende eeuw in Zuid Amerika. Of je daar nog mee ver zal komen betwijfel ik, en van een strategie van "kop in het zand" betwijfel ik het ook.

--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/03/obamas-communistische-inspiratiebron.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/05/terug-naar-het-bankieren-van-vroeger.html