Op wandel met verschillende familieleden doet kleuter Sarah één van die kleuteruitspraken die de aandacht trekt, en de hele groep schiet in de lach. Ik weet al niet meer wat ze gezegd heeft, maar de teneur van de reacties was “zooo bescheiden, die Sarah”. Waarop één van de familieleden laat ontglippen “helemaal haar vader, dus”. En de lezer voelt direct, een beetje op die zure toon die maakt dat je je fronsend loopt af te vragen “wat heb ik nu weer verkeerd gezegd?”.
Het raadsel was niet zo moeilijk. Hier op de tafel ligt Maps of Time (2,004) van David Christian. Het onderwerp is “Big History”; zowat het tegendeel van “de geschiedenis van het zout” en soortgelijke gespecializeerde onderwerpen, zoals dus ook lange reeksen koningen gevolgd door Romeinse cijfers of alles wat je kan te weten komen over de rode periode van de Korinthische vazen. Big History gaat integendeel over de heel grote schaal – de schaal die de lezer van Speels maar Serieus ook al een paar keer heeft zien passeren. Eén keer zelfs gebeurde dat op dezelfde maximale schaal die de auteur niet één kort postje (1), maar een heel dik boek lang volhoudt: de geschiedenis van het ons bekende universum, te beginnen met de Big Bang; een schaal waarop (bijvoorbeeld) het ontstaan van de eerste beschavingen een paragraaf van een hoofdstuk uitmaakt.
Het is een soort geschiedenis die (voor zover ik daar kijk op heb) lang uit de mode is geweest - misschien tot het punt waar we van “gediscreidteerd” kunnen spreken - naar ik denk als gevolg van mensen als een Hegel, een Marx of een Toynbee. Te vaag, te speculatief, te gemakkelijk om er uit te halen wat je nodig hebt en de rest te negeren, en zo altijd gelijk te krijgen. Maar tegelijk is het een schaal die mij nu eenmaal meer interesseert dan altijd weer die lange lijst van koningen met hun Romeinse cijfers en ik was de jaartallen nog vergeten: veel, veel jaartallen.
Het boek is groot, dik, zwaar, met een enorme lijst voetnoten en bibliographie... "Niet gemakkelijk, zeker?" sprak het gerespecteerd familielid toen hij het zag liggen. En de lezer kan zich het droevige vervolg inbeelden. Ik heb (weer eens) geantwoord in termen van een beschrijving van de realiteit (en niet van wat de mensen graag willen horen) en enkele uren later liep hij er nog altijd een beetje over te mokken. Zonder de details nog te weten zal ik iets gezegd hebben als “wie zoals ik te veel met erg verschillende onderwerpen bezig is krijgt gemakkelijk het gevoel dat er in boeken die achtereenvolgens al die onderwerpen behandelen niet veel nieuws meer te rapen is”. En je moet er geen moment aan twijfelen dat mijn gerespecteerd familielid daaruit maar twee woorden gehoord en onthouden heeft: “te” en “gemakkelijk”.
Maar het boek is wel degelijk heel interessant voor mensen die zelf al posts als die uit voetnoot (1) hebben geschreven omdat het vaak heel nieuwe (voor mij, althans) verbanden legt. Zo vond ik een tabel die het heeft over de hoeveelheid “vrije energie” die per tijd en per hoeveelheid materie stroomt door heel verschillende soorten systemen: zoals galaxieën; planeten, simpel leven, een menselijk brein, enzovoort. Je voelt het al komen: er gaat méér vrije energie om in de recentere systemen zoals een menselijk brein dan in dat oudere systemen zoals sterren en planeten. Dus kan je het verhaal van heel die Big History, zelfs als die aanvangt op een punt dat Arnold Tonbee er van zou duizelen, vertellen vanuit een heel nieuw perspectief: het (almaar snellere) verbruik van “vrije energie” naarmate de leeftijd van het bekende universum toeneemt.
Dus sta me toe even twee vliegen in één klap te slaan. Dat nieuwe perspectief opent (ten eerste) erg interessante invalshoeken en ideeën, en ik denk dat ik nu al (na 150 bladzijden) het boek durf aanbevelen aan iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis op deze schaal. En ten tweede, mensen zoals ik kunnen er nog héél veel van leren, omdat er nu eenmaal een groot verschil is tussen “iets gelezen hebben over een hoop van die onderwerpen” en “in staat zijn daartussen verbanden te leggen die veel verder gaan dan alleen maar chronologie”.
Zo, ik hoop dat ik me deze keer in meer sociaal correcte termen heb uitgedrukt...
------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/overzicht-der-overzichten.html
2 opmerkingen:
Ik ken het gevoel volledig...
Of iemand ziet een wetenschappelijk boek liggen dat je aan het lezen bent en vraagt waar het over gaat. Je probeert het onderwerp uit te leggen, maar omdat die persoon er 'niets' over weet, probeer je alles erg simpel te maken. Dat simpel maken zorgt er dan weer voor dat het hele zootje erg ongeloofwaardig klinkt en uiteindelijk raak je in een discussie waarin je geen deftige argumenten kan gebruiken omdat de tegenspeler niets over het onderwerp afweet. Frustrerend...
Mooie blog verder, ik volg hem al een tijdje.
Tom,
Ik kom ook geregeld jouw blog bezoeken. Normaal doe ik niet aan "tit for tat" toevoegen aan de blogroll, enkel omdat iemand mij er bij hem op zet. Normaal zet ik iemand er wel op als hij geregeld iets schrijft EN het in mijn interessesfeer valt.
Het eerste lijkt me nog wat mager, het tweede is een echte voltreffer. En aangezien je frequentie wat lijkt toe te nemen... Met een beetje geluk heb ik binnen enkele uren alwer herontdekt hoe ik dat ook weer moet doen... :-)
Een reactie posten