Wat niet hoeft te betekenen dat het plezierig is geweest. Af en toe moet je proberen het je gewoon in te beelden. Dus daar sta je, een soldaat van de Wehrmacht, en je stapt, behoedzaam, de eerste straten in, laten we zeggen, tussen de tanks. En er wordt vanuit een huis op je geschoten, en het is aan jou en je collega's daar iets aan te doen.
En we hebben films gezien! We hebben ze zien staan, al die acteurs, hijgend tegen een muur naast de deur geplakt, waarna ze met een soort rollende beweging (luid schietend) naar binnen wentelen, alwaar ze opnieuw tegen een muur plakken, het wapen in de aanslag... OK, zeg dat er drie lijken liggen en in de film geeft de rest zich over aan de na jou binnenbuitelende rest van je squad.
In Stalingrad breekt er evenwel op dit punt een Rus op precies dezelfde manier de kamer binnen en doet hetzelfde met jou. Of wacht, het was eigenlijk je collega die als eerste naar binnen ging, en dus is het ook je collega die nu overhoop geschoten in elkaar zakt, en jij knalt op jouw beurt de Rus af en je vecht je naar de volgende kamer (en in de film geeft de rest zich nu wel echt over)...
En in Stalingrad rolt er alweer een Rus door nog een andere deur naar binnen... enzovoort.
Of hij gooit van een hogere verdieping een handgranaat naar beneden. Of van beneden aan de keldertrap. Of hij zat achter een ingezakte muur - remember dat "bombardement om Dresden naar de kroon te steken"? - en hij knalt je vandaar overhoop. Of in feite zat hij gewoon achter een venster van een ander huis te wachten tot jij je hoofd twee seconden stilhoudt: knal.
Wat je ontdekt is dat ze letterlijk overal kunnen zitten. Het telt blijkbaar doodeenvoudig niet dat ze vanuit veel schuilplaatsen geen enkele kans hebben het er nog levend af te brengen. Ze zitten overal verstopt, alleen geïnteresseerd om er nog zoveel mogelijk van jouw soort mee naar het hiernamaals te nemen. Ergo, het is in feite niet mogelijk om vorderingen te maken, want de kans dat je de eerste ontmoeting overleeft, èn de volgende, èn de volgende, enzovoort: die kans is heel klein. En dus heb je al gauw geen zin meer om deuren in te stampen en zoals in de film naar binnen te duiken.
Maar het moet. Deserteurs krijgen immers even goed een kogel. En dus gaat het er zo aan toe in het eerste huis, en in het tweede huis, en het derde, het vierde en het vijfde. En het houdt niet op. Zeg dat een infanteriedivisie 10,000 man heeft. Zeg dat er tien sterven om één fanatiek en totterdood verdedigd huis in te nemen. Dan is je divisie één percent kwijt om een kort stukje straat in handen te krijgen. De afstand van de buitenwijken tot aan de Volga loopt over de hele noord-zuid lengte van de stad op van tussen vijf tot een tiental kilometer. Enkele stukken straat, een flinke artilleriebeschieting op je dak, een maar half gelukte bestorming, een hoop sluipschutters... De divisies verliezen percenten dat de stukken er af vliegen, met daartegenover minimale vorderingen.
Ze verbazen zich geweldig, die Duitse elitetroepen, over zoveel weerstand. De divisies gaan er in als in een gehaktmolen - en dat is ook hoe ze er uitkomen. Maar ook aan de andere kant zijn de verliezen vreselijk. In feite zijn ze nog veel groter. Maar de tijd van superieure bewapening is voorbij: in de straatgevechten van Stalingrad begint meer en meer te tellen wie er het meest soldaten kan laten doodbloeden, en wie op het einde nog met het meeste volk recht staat wint. Als ze het zo kunnen blijven spelen winnen de Russen.
Maar dat is hoe het er voor de gewone soldaat van beide partijen uitziet. Huis per huis, kamer per kamer, trap per trap: je kan er niet langer over nadenken in termen van individuele soldaten, want je kan niet begrijpen dat die steeds weer om hoeken of door vensters kijken, of in deurgaten duiken, of over straten en puinen vorderen, om de hele tijd kogels door hun hoofd te krijgen of op andere manieren in flarden te worden geschoten. Je moet het individueel menselijk perspectief opgeven en er over nadenken in termen van bataljons, regimenten, divisies, die mensen opofferen zoals wij plastic zakjes, en geleidelijk oprukken, meter per meter, doorheen al die vele kilometers in puin geschoten gebouwen. Je moet het bijna zien als een oorlog tussen mieren, waarin individuen zich opofferen alsof het niets is, omdat een individuele mier ook werkelijk niets is.
Dat is hoe het er in al die kilometers straat in Stalingrad aan toe ging. En dan, na een week of twee van vreselijke gevechten en vreselijke verliezen, hebben de aanvallers eindelijk het centrum van de stad bereikt. De stad is helemaal omsingeld, daar in september 1,942, en grotendeels ingenomen. Voor de Russische verdedigers loopt de enige verbinding met de rest van het leger over de zéér brede Volga, onder zware artillerie- en luchtbombardementen - en dat op een snel krimpend bruggenhoofd. En dus zag het er naar uit dat het nog maar een (altijd verhoudingsgewijs, natuurlijk) kleine inspanning zou zijn, en het Duitse leger zou ook in Stalingrad zelf aan de Volga staan.
Over enkele dagen vertel ik nog wel een paar dingen over die "kleine inspanning"...
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/06/aan-de-oevers-van-de-volga-lag-een.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/06/stalingrad-het-eerste-bombardement.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/06/stalingrad-het-eerste-artillerieduel.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten