Waarmee je bij de eerste vraag bent: "en wat is dat, groei?".
Wel, beschouw een economie waarin 100 mannen en 100 vrouwen samen 200 kinderen hebben. En zeg dat het nog een vroeg-industriële economie is zodat de mannen gaan werken en de moeders aan de haard blijven, en zeg dat die 100 mannen samen een nationaal inkomen van 400 produceren, dus een "BNP per hoofd" van 1. Welnu, economische historici beschouwen "groei" doorgaans als het feit dat er een stijgend inkomen per hoofd is. Dus als er gewoon mensen bijkomen, en die precies evenveel bijdragen als er al eerder was, dan is dat bevolkingsgroei maar geen economische groei. Laten we zeggen dat we het met deze gestileerde hypothese zullen doen. Hoe kan je dan "groei" krijgen?
Een eerste punt is dat je meer mensen aan het werk zet. Bijvoorbeeld: schakel de vrouwen in in het arbeidsproces, en je zou wel eens kunnen merken dat de samenleving nu een extra 400 produceert, zodat het BNP per hoofd naar 2 is gestegen. Natuurlijk is op een gegeven moment het aantal mensen dat wil, kan en mag (laten we kinderarbeid uitsluiten) uitgeput, maar op elk moment kan je je afvragen of er meer mensen aan het werk gezet kunnen worden.
Mocht onze economie zijn "1 per hoofd" met de blote handen produceren, dan kan je ervoor zorgen dat de werkende bevolking, bijvoorbeeld, schoppen en ploegen in handen krijgt, en dan zal je zeer waarschijnlijk ook zien dat de 400 naar (zeg maar iets) 800 stijgt, en dan stijgt het inkomen per hoofd ook van 1 naar 2. Natuurlijk komt er een moment dat iedereen alle schoppen (enzovoort) die hij fysisch kan gebruiken al bezit, maar op elk moment kan je je afvragen of het beschikbaar stellen van meer "kapitaal" (want dat is waar dit om gaat) geen verdere groei kan opleveren.
En als het antwoord voor een gegeven technologisch niveau (praktisch) "nee" is, dan kan je proberen de waarde van je kapitaalgoederen te verhogen. Een traktor op benzine is beter dan een handgetrokken ploeg: en weer zie je dat de "1 per hoofd" zal stijgen naar één of ander hoger cijfer per hoofd. En je begrijpt, vanzelfsprekend, dat er nog heel veel meer over te vertellen valt, maar laten we zeggen dat dit het idee is.
Dan kunnen we ons de tweede vraag stellen: waarom is dat allemaal nodig? Uit de vele mogelijke antwoorden daarop pik ik er één uit, recht uit de actualiteit. Zeg dat onze economie, ergens in al die geschiedenis tussen primitief tot post-industriëel, ook schulden heeft. Dat hoeft lang niet noodzakelijk slecht te zijn. Er wordt veel over gemoraliseerd, niet zelden gebaseerd op veel "politieke vervuiling van het denken (1)" maar in feite kan je er vrij objectief over nadenken. Als je schulden maakt met als gevolg dat je inkomen stijgt, en wel met meer dan je later moet terugbetalen, dan is de schuld een goede zaak. Je ziet, geen reden tot paniek.
Dus kies een scenario waarin de economie dank zij kapitaalinvesteringen van een totaal BNP van 400 naar 800 stijgt - dus van 1 per hoofd naar 2 per hoofd - en daarvoor een terug te betalen schuld van 200 heeft aangegaan. Alles gaat dus naar wens. Maar beeld je nu in dat een wereldwijde crisis de eonomie tot het punt kan doen terugvallen waarop de extra 400 verdwijnen als sneeuw voor de zon. Zelfs geen extra 200, misschien zelfs "extra nul", of misschien blijft zelfs de oorspronkelijke 400 niet bestaan...
Maar de schulden zijn er natuurlijk wel nog. En in het kader van de crisis zijn ze misschien nog wel fors toegenomen. Dus het laatste wat we willen meemaken is dat de crisis zulkdanige proporties aanneemt dat de economie die niet langer kan terugbetalen. Want een schuld van 200 in een groeiende economie van 800 is één ding, maar diezelfde schuld ziet er heel anders uit in een krimpende economie van 300. En zo moeilijk als sommigen aan de rechterkant van het spectrum het hebben bij de erkenning dat de overheid wel eens iets goeds zou kunnen doen, zo moeilijk hebben sommigen het aan de linkerkant om te beseffen dat op een bepaald moment de overheid niet eens meer iets kan doen, gewoon omdat de schuiven leeg zijn (2). Gewoon omdat simpele beleggers als u en ik geen zin meer hebben om nog obligaties te kopen, omdat de hoogte van de schuld in vergelijking met de waarde van de economie twijfel doet rijzen of je je spaarcenten nog wel terugziet.
Dat zijn dus allemaal goede redenen om toch maar voor groei te zijn. Rest de vraag hoe de dames en heren politiekers dan wel voor groei zullen zorgen. Ze zouden natuurlijk altijd zelf ook echt kunnen gaan werken. Maar aangenomen dat we daar maar niet te veel op moeten rekenen... Ik ben benieuwd.
--------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/02/complexe-wetenschappen-en-politieke.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/06/de-g20-vergadert.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten