Hier liggen hun lijken als zaden in 't zand

De titel hoort niet bij dezelfde oorlog, maar wie als Vlaming over het Amerikaans kerkhof nabij de stranden van D-day wandelt, zal er toch wel eens aan terugdenken. Een heerlijke groene grasmat, af en toe omzoomd met bomen, licht afglooiend naar het water toe. Brede paden lopen langs en door de zeer goed onderhouden perken. Het gras zelf staat vol met sneeuwwitte kruisen – of af en toe een Davidsster. Heel merkwaardig: in alle richtingen vormen de kruisen rechte lijnen, horizontaal, verticaal, diagonaal, je zegt het maar, je gaat maar staan waar je wil, binnen de kortste keren zie je ze allemaal in nette rijen naast elkaar. De laatste parade.

Elk kruis (of ster: tussen de vele dingen die de makers van dit kerkhof konden, was er ook het maken van herdenkingskruisen en sterren van hetzelfde formaat) stelt een jonge mens voor, gestorven omdat de (verkozen) politieke leiders van een ander land een bende criminele idioten waren.

Je kan je bijna niet voorstellen dat ze geïndividualizeerd zijn, maar toch is het zo: op elk kruis staat een naam, een Amerikaanse staat, en een datum. Het zijn bijna allemaal mannen, hoewel ik ook één Melinda heb gevonden: “Red Cross”. Hier en daar ligt bij een enkel kruis een bloem of een krans. Het is nu 62 jaar geleden, maar blijkbaar zijn er nog altijd mensen voor wie één individueel kruis nog zoveel betekent, dat ze er tot vandaag voor zorgen dat er bloemen liggen.

Het heeft iets hartverscheurend ontroerends, die rijen en rijen kruisen, die namen van reële, echte jonge mensen, van vlees en bloed, met dromen en gedachten, die nu liggen uit te kijken, over hun glooiende kerkhof, naar de oceaan vanwaar ze zijn gekomen. Ik probeer ze een machteloze dienst te bewijzen: ik kijk zelf uit over hun glooiende kerkhof, dromend over de oceaan vanwaar ze zijn gekomen, wetend dat als de levenden dat niet voor hen doen, zij het zelf niet meer kunnen.

Als je na een tijdje de paden verlaat en midden in de perken gaat wandelen valt je al snel nog iets meer op. Het is niet echt zo dat alle kruisen een naam, plaats en datum weergeven. Soms staat er een tekst op die telkens weer dezelfde is. Uit het blote hoofd:

Here rests in Honored Glory
A Comrade in Arms
Known but to God

Hartverscheurend ontroerend, dus, dat je van een ander continent moet komen, om je hier zo in flarden te laten blazen, dat we zelfs niet meer kunnen zeggen wie je was.

Natuurlijk moeten we niet vergeten dat er ook een andere kant was. Bijvoorbeeld, wanneer je de foto’s ziet van de inname van de batterij van Merville, zie je enkele Duitse krijgsgevangenen die er, volgens mij, niet ouder uitzien dan zeventien jaar. Aan deze kant van de oceaan zaten er natuurlijk ook jonge mensen, deze keer gestorven omdat hun eigen (verkozen) politieke leiders een bende criminele idioten waren. En met het vorderen van de maanden van 1944 en 1945 lijken ze minder en minder van een leeftijd te zijn, waarop we ze dat laatste ook nog kunnen verwijten.

Niet dat dat een grote troost zou zijn: “gestorven omdat hij op zijn achttiende niet in staat was om de propaganda van een bende criminele idioten te doorzien” – het blijft nog altijd iets ontroerends hebben. Het is hoogstens een manier om voor onszelf niet teveel stil te staan bij de slachtoffers van de andere kant: wij zijn de goeden, en zij zijn de slechten.

De Duitse soldaten zullen het nochtans gezien hebben als een zwerm “invaders from space”, die over hun posities neerstreken met bommen, kogels en vlammenwerpers. Het was zij of jij.

Wat niet wegneemt dat we allemaal, nu al wel drie à vier generaties lang, op onze blote knieën de Amerikanen mogen danken, omdat Europa sinds 1944 niet door het toenmalige Duitse, noch door het toenmalige Russische regime is geregeerd – dat laatste iets dat zeer goed mogelijk was, indien ze niet van over hun oceaan waren komen oversteken.

Soms kan zelfs pathos op zijn plaats zijn. In het nabije “museum van de zesde juni 1944” staat een maquette waarbij, op het moment dat wij er passeerden, de hymne “God bless America” speelde. Ik vond het mooi.

--------------------------------------
UPDATE. Dit was de vervolgpost op de vorige over de gebeurtenissen op de stranden zelf:
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/06/op-de-stranden-van-colleville-sur-mer.html