Op het tafeltje naast de computer, die gisteravond door mijn vrouw was in beslag genomen (verbouwingen, keukens, beslissingen...zucht) slingert een boekje van heel gewoon formaat. “Heb je het tenminste zien liggen?”, vroeg ik glimlachend. Ze zag meteen wat ik bedoelde – ze kent me. Het was The Origin of Species, van Charles Darwin. Daar zat ze, uren naar keukens en tegels te kijken, en onopgemerkt naast haar lag al die tijd één van de grote boeken van de mensheid. (Terzijde, toen ik haar een hele tijd geleden het concept “natuurlijke selectie” uitlegde, had ze het meteen beet. Ik zei het al: ze kent me...)
Alleen schoot het onderwerp voor de volgende post me meteen te binnen! Eergisteren had ik het toch over de assymetrie in de propagandastrijd, nietwaar? Propaganda verkopen is veel gemakkelijker dan propaganda doorprikken. Hoe zou je, bijvoorbeeld, reageren als een creationist je kwam vertellen dat Darwin zelf gezegd heeft dat het absurd is met zijn evolutie iets als het oog te verklaren: véél te complex!
Wel? Hoe zou je reageren? Je denkt maar meteen dat de theorie misschien niet zo veel soeps is? Of misschien iets als “het bestaat niet dat Darwin dat gezegd heeft”? In het eerste geval heeft de propaganda al gewonnen voor je je mond hebt opengedaan, in het tweede geval vegen ze je van de mat bij je eerste zet. Hier is heel precies wat Darwin heeft gezegd:
“To suppose that the eye, with all its inimitable contrivances [plus een serie andere redenen] could have been formed by natural selection, seems, I freely confess, absurd in the highest possible degree.”
Zo staat het er! En als jij niet beter weet en zegt dat dat wel niet waar zal zijn, wel, 1 – 0 voor de propaganda, nietwaar? Wat je moet doen is The Origin openslaan (natuurlijk heb je er er geen, alleen nerds hebben er één, dat is nu juist waar de propagandisten op rekenen), en in heel dat pak (mijn Penguin exemplaar heeft 460 bladzijden) opzoeken wat er nu eigenlijk staat.
Ik weet het, het is onwaarschijnlijk dat iemand het doet, maar wat gebeurt als iemand het toch doet? Wel, je zou onmiddellijk zien dat de creationisten er alle belang bij hadden op te houden met citeren bij dat punt. Want in de volgende zin staat er dat het mits enig nadenken helemààl niet zo moeilijk is om dat oog via natuurlijke selectie te zien ontstaan. Al wat je moet doen, zegt Darwin, is je afvragen of enkele simpele condities zijn voldaan.
Nu ja, “simpel”. Simpel als je weet wat “natuurlijke selectie” betekent. Nog héél recent heb ik er op een ander forum één een volle maand zien kafferen tegen de evolutietheorie, en toen iemand opmerkte dat het via “natuurlijke selectie” gebeurde antwoordde hij “ja, zeg, natuurlijke selectie, excuseer me, maar wat betekent dat?” – of iets dat daar heel goed op leek.
Eerst een volle maand opspelen tegen de theorie en dan moeten komen vragen wat er eigenlijk instaat... En als hij op het idee komt zich af te vragen waarom ik het niet de moeitde vond om me er mee te bemoeien, dan zal hij daar wéér geen enkel idee van hebben.
Maar het punt is, het is even lichtzinnig de theorie te bestrijden als je zelfs dat niet weet, als wanneer je dat niet weet de theorie te verdedigen. Immers, dan neem je alleen maar de theorie aan omdat “de wetenschap” (of zoiets) het zegt; kortom, je hebt alleen het ene geloof ingeruild voor het andere: wéér een fraai doelpunt voor de propaganda.
Maar laten we aannemen dat de propaganda botst op iemand die wel The Origin of Species kan openslaan, en die wel in die 460 bladzijden op pagina 217 terecht komt, en wel het verband ziet tussen “natuurlijke selectie” en de condities die Darwin aanhaalt. Hij krijgt nu een tekst te zien met veel woorden als “vertebrata” en “articulata” en verschillende soorten “crustaceans” waar “lateral pencils of light are convex at their upper ends”... Ik weet zeker dat als ik destijds (de lezer heeft natuurlijk al lang door dat dit verhaal een “been there, done that, bought the T-shirt” verhaal is) niet ook nog uit Dawkins (The Blind Watchmaker en Climbing Mount Improbable) had kunnen citeren, de propaganda alweer een mooie goal had gescoord.
Het punt is, de creationisten doen alsof ze even aannemen dat het oog door evolutie is ontstaan. Dus, zeggen ze (terecht) moet het in kleine stapjes gebeurd zijn. Dus moeten er heel primitieve, “halve” en “kwart” en “één percent” ogen bestaan hebben. En de vraag is: waar was dat goed voor? Hoe verhoogt een oog dat voor één percent werkt de “fitness” van dat organisme? Lijkt een moeilijke, nietwaar? Terwijl als je natuurlijke selectie begrijpt, en je Darwins’ (en Dawkins’) voorbeelden doorworstelt, je ziet wat voor simpel antwoord Darwin heeft. Je hoeft helemaal niet te weten waar dat half oog goed voor was, omdat je doodeenvoudig tot vandaag in de levende natuur kan zien dat er organismen zijn met alle stadia die je op weg naar het oog nodig hebt. En dus dat al die stadia inderdaad levensvatbaar zijn.
Begin je een beetje te zien hoe oneindig veel gemakkelijker het is om halve waarheden, verhakkelde citaten en irrelevante vragen de wereld in te sturen, dan om de hele waarheid te doorgronden, het echte citaat terug te vinden, en sofismen te weerleggen? Het begon ermee dat ze parmantig kwamen verklaren dat Darwin zelf zijn theorie absurd noemde, en het is alleen maar met veel moeite dat je ze gillend, spartelend en schoppend van dat punt kan wegslepen - waarbij ze de hele tijd proberen het gesprek snel op iets anders te brengen. En ik ben er zeer trots op, hoor, dat ik kan vertellen hoe de creationisten aan mij hun handen vol hadden. Alleen hoef je waarschijnlijk geen specialist in middeleeuwse geschiedenis te zijn om te weten waarom ik niet ook nog kan ingaan op opmerkingen als “er waren misschien wel enkele grote geleerden bij de Islam, maar ze werden vervolgd”. Ik voel wel dat het goed zou zijn om het hele verhaal te kennen, maar voor mezelf zal ik volstaan te bedenken dat het Westen natuurlijk nooit zijn grote geleerden heeft vervolgd. Tiens, ik moet ophouden, Socrates en Galileï en Einstein en Freud bellen aan de deur: ze komen kaarten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten