Ik ben beginnen lezen in een boekje over de Perzen. Brosius, The Persians, An Introduction, 2,006. Voor de komst van de Islam waren er bij de Perzen al drie grote dynastieën. Ruwweg, heel ruwweg, vallen die samen met beter bekende periodes uit onze eigen geschiedenis. De Achaemeniden hadden het aan de stok met de Grieken. De Romeinen hadden hun handen vol aan de Parthen. En de tijd van de Byzantijnen correspondeert met de tijd van de Sassaniden.
Juist omdat het een tijd van voortdurend conflict was tussen “oost” en west”, en omdat wij over dat conflict lezen in de termen van onze eigen voorlopers, hebben we over de Perzen een eerder negatief beeld. Toch was het de eerste grootmacht om een rijk op dat soort schaal op te bouwen, en we vernemen dat ze een hoogtepunt van cultuur en beschaving waren.
Men moet zich ook de wereld van die periode (“het vierde millennium” (1) zoals ik dat in mijn eigen tijdrekening noemde) voorstellen. De supermachten van het Bronzen Tijdperk (zeg: “het Derde Millennium”) waren al gereduceerd tot gewone grootmachten. En dus was het Midden Oosten een mengelmoes van Mesopotamiërs, Egyptenaren, Assyriërs, Elamieten en ongetwijfeld nog een hoop meer. Zoals dat toen al duizenden jaren aan de gang was, en nog duizenden jaren zou volgehouden worden, verschenen van de rand van de beschaving semi-beschaafde paardenvolkeren, die zich eerst in een stuk van de gebieden van de beschavingen nestelden, en vervolgens heel het pak veroverden. Dat waren de Perzen, en hun verwanten, de Meden.
Het gevolg van al die veroveringen was dat er over een heel breed grondgebied vrede kwam. Vrede, en beschaving, en zelfs markten, in een vroege versie welteverstaan. Pax Persica, het zal beter geweest zijn dan de voortdurende oorlogen van daarvoor - en dat is waarom de betrokken volkeren het vaak toch wel een goed idee vonden.
En dat doet me via een kleine omweg terugkomen naar onze eigen actualiteit. Die omweg is een post die ik geschreven heb over hoe de Romeinen in zo ruime mate de erfgenamen zijn van de Etrusken en de Grieken, dat je gemakkelijk kan ontkennen dat er ooit zoiets als een “Romeinse Beschaving” bestond (2). Ze hebben het immers allemaal overgenomen! En op dezelfde manier kunnen we van dat eerste grote wereldrijk ontkennen dat het een grote beschaving was. Ze hadden het immers allemaal overgenomen van de Egyptenaren en de Assyriërs (enzovoort).
Maar natuurlijk doet niemand dat, en iedereen heeft het over de Pax Romana, en de tolerantie die de diverse volkeren bijeen bracht, over hun architecturale kunstwerken, hun literatuur en hun filosofie enzovoort. En natuurlijk komt niemand op het idee om onderwerp per onderwerp te gaan vitten over de vraag van welk onderworpen volk de Perzen, resp. de Romeinen, al die dingen hadden afgepakt.
Maar zo natuurlijk is dat allemaal ook weer niet. Want het volstaat naar de conflicten tussen “oost” en “west” van vandaag te kijken, en de kritische zin die we allemaal zo natuurlijk vonden toen het over de Romeinen ging, verdwijnt als sneeuw voor de zon. Ik heb het vanzelfsprekend over het conflict tussen “het Westen” en “de Islam”. Net zoals de Grieken en de Romeinen hun Perzische rivalen in een negatief daglicht plaatsten, doen wij dat met de Islam.
En dat is nergens voor nodig, want er is geen zinnig mens, niet in het Westen en niet in de Islam, die er een seconde aan twijfelt dat er met de huidige Islam serieuze problemen zijn. Dus verwonder ik me over al die pogingen om te ontkennen wat nochtans simpele historische feiten zijn. Bijvoorbeeld dat de Islam een hoogstaande beschaving droeg op een moment dat het Europese Christendom alweer eeuwen tot barbarij was afgegleden. Dat was tijdens de eeuwen rond het jaar 1,000. Het is bijna aandoenlijk om de beste krachten van dom rechts aan het werk te zien tuigen, om punt per punt te komen vertellen: jamaar, dat kwam eigenlijk van de Perzen! En jamaar, het kwam eigenlijk van de Assyriërs (!, echt gezien!). Enzovoort. Het is een geval van twee maten en twee gewichten, zo groot als een huis, maar daar komen ze nooit op.
Er is nog een tweede strategie. Je herinnert, dus, aan simpele historische feiten, en ze komen je op hoge toon aanspreken: noem eens één voorbeeld van een belangrijke wetenschappelijke ontwikkeling, gerealizeerd door de Islam? Jij hebt niet noodzakelijk een studie gemaakt van de economische en culturele geschiedenis van de Islam – en zij hebben wel het boek “propaganda voor Domme Blanke Man” (het is mogelijk dat de officiële titel licht anders klinkt) gelezen. Daar staat een handig lijstje in van voorbeelden die de brave man of vrouw in de straat vermoedelijk probeert te antwoorden, meteen vergezeld van welke niet-Islamitische beschaving die doorbraak “eigenlijk” afkomstig was.
En toch zouden ze nooit op het idee komen om dezelfde vraag over de Romeinen te stellen, en uit het feit dat de Romeinen zeer weinig grote wetenschappelijke doorbraken hebben gerealizeerd, af te leiden dat de Romeinen “eigenlijk” een inferieure cultuur waren. Uiteindelijk is er doorheen de hele wereldgeschiedenis slechts één beschaving geweest die uitzonderlijke wetenschappelijke doorbraken heeft gerealizeerd, en dat zijn de Europeërs, vanaf 1,500 – om het af te ronden. Dus als je je ogen sluit voor alles wat met bouwwerken, literatuur, spiritualiteit of filosofie te maken heeft, en je enkel concentreert op wetenschap, dan bestaan er helemaal geen “grote beschavingen”, tenzij dan die van Europa; wijzelf.
Juist aan het feit dat dat ook nooit de bedoeling is zie je de twee maten en twee gewichten aan het werk. Ze willen helemaal geen inzicht in historische ontwikkelingen, of oude beschavingen, en ze zijn absoluut niet gedreven door enige hang naar kennis. Ze hebben een dogma te verdedigen, hetzelfde dogma dat al maakte dat de Grieken de Perzen als een verwijfd volk afschilderden, en ze proberen juist genoeg te weten te komen om dat dogma telkens weer te kunnen herhalen. Tot ze het op de duur zelf geloven, en ze zich een heel stuk beter voelen. Niets nieuws onder de zon.
------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/het-zevende-millennium.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/op-wandel-in-het-vierde-millennium.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten