Sinds jaren ben ik een mens wiens TV maanden aan een stuk defect kon zijn voor ik het zou merken. Dus vraag ik me al verschillende weken af waarom ik elke dinsdag met de afstandsbediening in de aanslag zit te wachten tot het tijd is voor het jongste kookprogramma van Peter Goossens: deze keer "De Keuken van de Meester". En ik denk dat ik intussen het antwoord weet. Wat me naast het spelelement zo intrigeert is alweer de blik die het gebeuren je gunt op het thema "de mens als aap". Datzelfde thema dat ook de verklaring is waarom ik me zo gefascineerd voel door de boeken over ("of all things") het Amerikaans Leger (!) van W.E.B. Griffin (2). Zet een groep chimpansees bij elkaar in een oerwoud of in een Zoo, en je ziet sociale patronen opdagen die zo nauw aanleunen bij wat je ziet gebeuren in de politiek, of in het leger, of in een bedrijf, dat je er niet genoeg van krijgt.
Of bij de wereld van de topkeukens. Van bij het begin is me die bijna klassieke "pose van de kok" opgevallen: daar staan ze, met de armen over elkaar gekruist, je bijna uitdagend aan te kijken. Het komt zo vaak terug, het is zo universeel, dat ik me afvraag: leren ze je dat aan in de hotelschool? Of zit het nog dieper en kom je eenvoudig niet eens aan de bak als je die houding niet vanzelf assimileert? In ieder geval, het heeft tegelijk iets defensiefs, en tegelijk iets uitdagends: "hier sta ik, laat me aan de slag gaan en je zal verbaasd zijn". Want dat geloof ik direct, dat het kerels (en meisjes, natuurlijk) zijn die kunnen werken, veel, en hard, en lang. En het straalt een beetje uit die houding, "ik sta klaar".
Dat brengt je ook bij die zeer sterk hiërarchische wereld die dit is - en daarmee zijn we bij de "Chimpanzee Politics". De kok die je met zijn gekruiste armen staat aan te kijken (lijkt me) wacht op zijn instructies. Niet alleen in termen van "laat de klant maar zeggen wat hij wil". Nog veel en veel meer in termen van "laat de chef maar zeggen wat hij wil". Want dat is de soort termen die je met grote voorsprong het meest hoort in die keuken; varianten op "ja, chef", en "sorry, chef", en "ik zal het doen, chef", en "binnen een minuutje, chef". De "chef" van een keuken, dat is een alfamannetje waar wilde chimpansees niet op zouden neerkijken. En het lot van de ongelukkige kok die niet wist dat er nog kersen waren, of vergeten was dat de ajuinen apart gestoofd moesten worden, doet denken aan de submissieve chimpansee die was vergeten het alfamannetje onderdanig te begroeten.
Nu praten we over een onderwerp waarin mijn expertise te vergelijken is met die van de gemiddelde platworm. Natuurlijk kan ik een ei bakken, maar daarmee is het ongeveer gezegd. Maar als je naar het gebeuren kijkt in termen van chimpansees, dan krijg je toch heel wat te zien. Er zijn nog drie kandidaten over, en één daarvan heet Nico. Het lijkt ons (mijn vrouw en ik) duidelijk de beste all-rounder, op veel vlakken een stuk meer beslagen, en vaak met grote voorsprong, dan de twee anderen. En hoewel die twee dat misschien een beetje compenseren met een stuk extra creativiteit zou ik gedacht hebben dat Nico het spel ging winnen. Beter, maar ook harder, competitiever dan de twee anderen: de wereld is aan de de springers.
Alleen... de laatste keer stond alfamannetje Goossens zelf in de keuken, en de storm die dat geregeld deed opsteken... Het punt was, waar Glenn - met zijn 18 jaar de jongste en daardoor misschien de meest kwetsbare - dat afdeed met "zo is het leven", leek Nico er totaal niet mee om te kunnen. "Ja, chef" is wat hij moet zeggen, niet 99% van de gevallen zoals hij doet, maar 100% van de gevallen. Dàt is hoe het werkt in het leven. Je stelt niet in vraag, je geeft geen commentaar, je gedraagt je zoals past binnen de gegeven structuur, en anders haal je het niet.
Tenminste, dat is wat ik in deze wereld van keukens, hiërarchisch georganiseerd om het leger het nakijken te geven, verwacht dat er zal gebeuren. Goossens zal de keuze moeten maken tussen Nico en ofwel de andere halve finalist, ofwel in de volgende aflevering tussen Nico en Johan die nu al in de finale zit. En ik verwacht dat Goossens zal zeggen dat hij de ander kiest omdat (tussen veel andere factoren die misschien zelfs met talent en gastronomie zullen te maken) Nico (na een toegeving als "weliswaar een zeer briljante kok") een "troublemaker" is, die "niet past in de groep" en vele andere varianten op een thema. Nog steeds hetzelfde thema, wel te verstaan. Het thema van de manier waarop wij mensen ons gedragen als een stel chimpansees, tot in veel nauwkeuriger detail dan je je kan inbeelden. Tot het punt waarop je je inbeeldt dat het in keukens om de gastronomie gaat, zoals je je inbeeldt dat het in de literatuur om artistiek talent (3) gaat, en in de filosofie om het denken (4). Om te zwijgen van de wetenschap (5). Want het punt is: dat is niet zo.
-------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/chimpanzee-politics.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/een-aangenaam-soort-propaganda.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/12/ren-girard-en-dostojevski.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/01/girard-dostojevski-en-het-ondergrondse.html
ENhttp://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/01/girard-en-dostojevski-3.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/en-nog-mr-alfamannetjes.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/sociologie-van-het-denken-een-voorbeeld.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten