Of het nog wel toeval is weet ik niet (1), maar nog maar pas had ik geschreven (2) dat er (ondanks de schijn die sommigen wekken...) best wel "luciede libertariërs" bestaan (3) of een nieuwe kandidaat verscheen. Lezer Krist plaatste een paar commentaren bij die post die me wel de moeite lijken om even bij stil te staan.
De luciede libertariër (zegt lezer Krist) ziet heus wel onder ogen dat markten niet alles kunnen oplossen. Alleen hebben we nog minder reden om aan te nemen dat overheden wèl alles kunnen oplossen. En - zoals lezer Axxyanus (als ik me dat goed herinner) hier laatst ergens zei - zelfs voor gevallen die een overheid wellicht kan oplossen aanvaarden libertariërs liever helemaal geen oplossing: anders waren het geen libertariërs. Het argument is ongeveer dat de prijs die je betaalt in vrijheid groter is dan de nadelen die je vermijdt door het probleem via de overheid te laten oplossen.
Maar mijn probleem is: hoe kan je dat laatste ooit weten als je niet eens naar de grootte van het probleem kijkt? Nergens in de "formule" komt enige poging voor om dat laatste in rekening te brengen: misschien knalt morgen een komeet op Aarde - maar de overheid mag het niet proberen op te lossen: laat de 100 overlevenden in hun grot onder de grond Vrij zijn!
Heel aardig is het argument dat lezer Krist citeert van David Friedman: "Het argument van iemand als Friedman is niet dat de markt perfect is, maar dat de overheid net als de markt uit mensen bestaat, en dus aan dezelfde imperfecties lijd. Daarom is aannemen dat de overheid wel kan slagen waar de markt faalt volgens Friedman behoorlijk naïef."
Best wel juist voor wat we hieruit niet mogen of kunnen afleiden: we gaan uit de bocht als we denken te kunnen afleiden dat de overheid kan wat de markt niet kan. Maar zoals het er staat lijkt het wel alsof de libertariërs op hun beurt wel afleiden dat de overheid dat niet kan. Het punt is natuurlijk dat het op het allersimpelst niveau van de allersimpelste logica zonneklaar is dat je geen van beide kan afleiden. Wat de overheid wel of niet kan heeft nu eenmaal volstrekt niets te maken met wat de markt wel of niet kan. En dus - maar mogelijk komt nu mijn overdreven wantrouwige geest aan het woord - vraag ik me zelfs een beetje af of al die de facto trivialiteiten niet op deze manier gepresenteerd worden om nu juist ongemerkt in te lepelen wat inderdaad alleen maar het vooraf bepaalde axioma was: de overheid kan het niet; tenminste, zo spreekt het Credo.
Wel, misschien ga ik daarmee te ver. Zoals ik zelf in die commentaar schreef, ik kan me een libertariër inbeelden die niet alleen "luciede", maar ook nog eerlijk is. Die libertariër mag van mij gerust vinden dat wat de markt niet kan oplossen dan maar beter onopgelost kan blijven. Hij mag van mij gerust "de prijs in vrijheid" te hoog vinden voor om het even wat. Maar de eerlijke libertariër zal toch ook moeten erkennen dat heel veel mensen dat anders zullen zien. Natuurlijk, zullen veel mensen zeggen, zouden we op dit moment van de geschiedenis beter een succesvol overheidsoptreden zien, dan toelaten dat de economie op zodanige schaal in mekaar klapt, dat zelfs de goudstukken van de libertariër niets meer kunnen kopen; omdat er nu eenmaal niets meer geproduceerd wordt.
Op dat moment hebben we een positie voor een "luciede libertariër" bereikt waar ik qua consistentie geen speld kan tussenkrijgen. Maar het zal een intellectuele positie met maar heel weinig wervende kracht zijn - iets waarover de iets minder luciede libertariërs (dit was een hint!) hun teleurstelling soms maar moeilijk kunnen verbergen. Alles bijeen is het wel ongeveer de reden waarom ik toch maar een liberaal blijf.
--------------------------------
(1) Ik kan me er al evenmin een geloofwaardig causaal mechanisme bij inbeelden: veel vraagtekens, dus.
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/11/fractioneel-bankieren-even.html
(3) Natuurlijk kan ik nooit genoeg herinneren aan de revelerende post van Ivan Janssens of mijn juichende ontdekking daarvan:
http://www.ivanjanssens.be/dutch/nartikel.asp?link=122
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/wat-is-een-marktfundamentalist.html
19 opmerkingen:
"... dan toelaten dat de economie op zodanige schaal in mekaar klapt, dat zelfs de goudstukken van de libertariër niets meer kunnen kopen; omdat er nu eenmaal niets meer geproduceerd wordt."
Nou nou Koen, productie en handel herstellen al weer snel omdat mensen nu eenmaal instinctief hun behoeften hebben. Juist goud en zilver als geld helpen daar prima bij, als betrouwbare en altijd gewilde monetaire ijkpunten. En vergeet niet dat de boel kan klappen door een totaal ondeugdelijk collectief en ongedekt financieel systeem.
Koen, je moet niet de fout maken om de overheid magische eigenschappen toe te dienen. Dat is juist het argument van vele Libertariërs. Beoordeel overheidsingrijpen niet op basis van wat de overheid kan of moet doen, maar op basis van wat ze waarschijnlijk zal doen...
Stel dat er inderdaad een komeet op de aarde afstevend... Denk je echt dat de overheid hier veel zal doen? De VS heeft niet eens meer een bemande ruimtevaart.
Ik vermoed dat in een dergelijk scenario Bill Gates en een paar andere superrijken snel een of ander project op poten zouden zetten, en een ruimtetuig lanceren, nog voor de UN er uit is welk land aan de beurt is om de voorzitter te leveren voor de intergouvernementele commissie die men wil opzetten om de ernst van het probleem te onderzoeken...
Het gaat heus niet om het toedichten van magische krachten aan de overheid. Dat lijkt me alweer die overdrijving; een stroman waarachter het werkelijke idee van de "liberaal" (zoals ik dat definiëerde) wordt weggemoffeld.
Dat werkelijke idee is de ontkenning dat de overheid nooit en nooit, in niet één enkel geval iets nuttigs zou kunnen doen. En dat werkelijk idee is de ontkenning dat hoe groot het probleem ook is, de oplossing ervan een nog grotere "prijs in vrijheid" zou kosten.
En vanaf dat punt ben ik het me je eens over de vele problemen die er rond overheden zijn. Maar in plaats van alles in één grote denial maar weg te moffelen zou ik voor een kritisch-rationalistische aanpak pleiten. Overheidsoptreden kan overwogen worden, maar gezien de daaraan verbonden risico's zal het serieus beargumenteerd moeten zijn.
Maar de markt gaat uit van het systeem markt. dus geld regeert.
Politiek gaat van een ander beginsel uit, waarbij iedereen een gelijkwaardige stem heeft.
Die beide systemen wedijveren om de macht. Geef je de markt meer vrijheid, dan zagen we het resultaat, de huidige crisis.
Dus het gaat om het evenwicht, wat trouwens zoek is, want e markt beinvloed de politiek teveel.
Libertarier, anarcho kapitalist.
Alle vrijheid voor het geld.
anarchist, anarcho socialist.
Alle vrieheid voor de mens.
Kijk, dat is nu precies wat we nodig hadden om "Libertariër" een spiegel voor te houden.
Hier hebben we dus twee mensen, elk met een favoriet dogma. De ene denkt dat we dringend een gouden standaard en verbod op fractioneel bankieren nodig hebben, alles in naam van de vrije markt. Anders is het systeem onstabiel.
De ander denkt nog altijd dat het kapitalisme zodanig in zijn eigen contradicties verstrikt zit dat het wel op een crisis moet uitlopen.
En nu hèbben we een crisis, en allebei zijn ze er even van overtuigd dat daarmee uitgerekend hun vooroordeel is bevestigd. Wat zeg, ik; *bewezen*.
Elk van beide zijn ze zeer goed in staat de drogredenering van de *andere* te doorzien. Wat, oh wat, kan ik nog meer doen om ze te doen inzien dat precies hetzelfde geldt, om precies dezelfde reden, voor hun *eigen* logica?
Soit. Alleen al het kunnen tonen hoe dat zo netjes in mekaar past maakt het de moeite deze post te schrijven.
Koen, het standpunt van de ander een "dogma" noemen is op zich al een stroman. Of een dogma. Je zegt:
"Elk van beide zijn ze zeer goed in staat de drogredenering van de *andere* te doorzien. Wat, oh wat, kan ik nog meer doen om ze te doen inzien dat precies hetzelfde geldt, om precies dezelfde reden, voor hun *eigen* logica?"
Nergens toon je ook de onjuistheid van welk standpunt dan ook aan. Je schopt naar anderen zonder met iets beters te komen. Verklaar jij de huidige crisis zelf nou eens?
Libertariër: een reactie die door "Anonymous" had geschreven kunnen zijn! Immers, die zegt dat de crisis de schuld is van de vrije markt. En het *enige* wat ik zeg - totaal los van wat volgens mij de crisis heeft veroorzaakt - is dat jij perfect in stat bent om te doorzien: het is niet omdat Marxisten al *decennia* beweren dat de vrije markten een crisis zullen veroorzaken, dat de Marxisten nu gelijk hebben dat de crisis ook werkelijk door de vrije markten is veroorzaakt.
Maar wat je niet doorziet is dat overeenkomstig precies dezelfde logica, en om precies dezelfde reden, de libertariërs niet kunnen afleiden dat de crisis is veroorzaakt door gebrek aan goudstandaard.
Om eerlijk te zijn komt het een beetje over alsof jij dat ook begint te voelen, en dus maar de aandacht probeert af te leiden naar at ik de oorzaak van de crisis noem...
Eerst dit. Een verbod op fractioneel reservebankieren is niet iets waar libertariërs voor pleiten. Een echte libertariër zal er van overtuigt zijn dat fractioneel reservebankieren in een echt vrije markt zal verdwijnen. Als je gelooft dat de vrije markt het beste middel is tegen frauderende ondernemers en bankiers ("good drive out bad"), dan is een verbod met andere woorden niet nodig.
Ik prefereer altijd en overal de markt boven de overheid (om het bij die twee te houden, want er zijn natuurlijk nog andere instituties: families, het middenveld...). Daar zijn twee redenen voor.
Markten hebben een structureel voordeel boven de overheid. Als er een vraag is, zal er ook een aanbod zijn. Bij de overheid daarentegen is het de meerderheid die beslist. Of beter: de vertegenwoordigers van de meerderheid, die eigenlijk helemaal niet weten waarom de mensen hen verkozen hebben, hoe zou men de mensen dan kunnen "vertegenwoordigen"? Om David Friedman nogmaals te citeren:
"In spite of popular myths about capitalism oppressing the poor, the poor are worst of in those things provided by government, such as schooling, police protection and justice. There are more good cars in the ghetto than good schools."
"Imagine buying cars the way we buy governments. Ten thousand people would get together and agree to vote, each for
the car he preferred. Whichever car won, each of the ten thousand would have to buy it. It would not pay any of us to make any serious effort to find out which car was best; whatever I decide, my car is being picked for me by the other
members of the group. Under such institutions, the quality of cars would quickly decline."
Friedman raakt in het tweede citaat ook de tweede reden aan om markten te verkiezen boven overheden. Een betere omschrijving voor markten is "vrijwillige uitwisseling". De nadruk ligt op vrijwillig, want men kan ook vrij kiezen "niet uit te wisselen". Microsoft kan niemand dwingen om zijn producten te kopen, de overheid daarentegen is het ultieme dwangsysteem.
Koen, je reageert zoals altijd: een hoop gekwaak, maar geen enkel argument. Wijzen op vermeende inconsistenties of "dogma's" bij de ander, maar zelf met niets komen. Je schreef:
"Maar wat je niet doorziet is dat overeenkomstig precies dezelfde logica, en om precies dezelfde reden, de libertariërs niet kunnen afleiden dat de crisis is veroorzaakt door gebrek aan goudstandaard."
Waarom zouden libertariërs dat niet kunnen afleiden? Dat blijft volstrekt onduidelijk. En:
"Om eerlijk te zijn komt het een beetje over alsof jij dat ook begint te voelen, en dus maar de aandacht probeert af te leiden naar wat ik de oorzaak van de crisis noem..."
Bladibla, maar geen argument. Dus nogmaals: Verklaar jij de huidige crisis zelf nou eens?
Libertariër: zoals ik al zei, je kan dat niet (of hoogstens fout) afleiden om precies dezelfde reden en volgens precies dezelfde logica waarom de "socialist" het "bewijs" van zijn vooroordeel niet uit de crisis kan afleiden.
En de reden waarom dat je zo voor het blok plaatst is dat je nu OFWEL moet erkennen dat de waarheid van de "socialist" even goed gegrond is als die van jou, OFWEL dat je zijn drogredenering doorziet, maar dan meteen die van jezelf ook voelt onder je voeten wegzinken.
Eerlijk gezegd, in die omstandigheden zou ik zelf ook proberen eisen dat het onderwerp moet veranderen, hoor :-)
Hopelijk neem je me niet kwalijk dat ik nu wat meer ga nadenken over wat de luciede libertariërs vertellen?
Ivan: zoals je het nu schrijft is "fractioneel bankieren" geen fraude, maar gewoon een inferieur systeem dat zal verslagen worden in een vrije markt. In dat geval, twee dingen.
Ten eerste, ik geloof je doodeenvoudig niet, gebaseerd op veel ervaring als bankier, omdat mensen doodgewoon niet willen betalen voor bankrekeningen. Misschien moet je er in gezeten hebben om te weten hoe erg het is.
Ten tweede, je bewijst jezelf echt geen dienst met je woordgebruik in termen van "fraude", want het komt neer op een hoop verbaal geweld, doorzichtige propagandatrucs die gewoon maken dat je er minder, en bepaald niet meer, indrukwekkend uitziet. Maar je doet ermee wat je wil, natuurlijk.
Wat je tweede punt betreft, ik zie werkelijk praktisch niemand hier die niet de markt verkiest boven de overheid. Wat je daar schrijft lijkt me dan ook nogal preken tot een bekeerling (zoals je ook merkt als je nog eens goed naar mijn voetnoot drie hierboven kijkt).
Maar het gaat dan ook al lang niet meer over wat we verkiezen. Het gaat er over hoe het er uitziet als we proberen te ontkennen dat er ook maar één, of ook maar een paar gevallen zijn waarin de overheid mag tussenkomen. Het punt is dat het er dan alweer niet erg indrukwekkend uitziet. De redenen die ik daarvoor gaf hebben niets te maken met de vraag of ik "de overheid magische krachten toedicht" (zoals Krist suggereerde) noch dat ik de overheid "verkies" zoals jij suggereert. Dat zijn allemaal stations die al lang gepasseerd zijn. Het zwak punt dat ik aangeef is dat de absolute ontkenning dat overheidsinterventie ooit, ergens, eens nuttig zou kunnen zijn, gewoon een standpunt is dat (alweer in de termen van Krist) "niet hoeft aanvaard te worden", en bijgevolg ook op grote schaal niet aanvaard wordt.
Ik moet zeggen dat ik niet het gevoel heb dat iemand al geprobeerd heeft op dat zwak punt te antwoorden. Doen alsof ik "de overheid verkies/magische krachten toeschrijf" wel, en veel. Maar gewoon rekenschap van de zwakte van die absolute ontkenning: dat is waaraan het ontbreekt.
Koen schreef:
"zoals ik al zei, je kan dat niet (of hoogstens fout) afleiden om precies dezelfde reden en volgens precies dezelfde logica waarom de "socialist" het "bewijs" van zijn vooroordeel niet uit de crisis kan afleiden."
Weer een stel uitspraken zonder argumentatie. Partij A kan geen gelijk hebben om dezelfde reden als dat B geen gelijk kan hebben. Wat een loos gezwets. Koen zwetst verder:
"En de reden waarom dat je zo voor het blok plaatst is dat je nu OFWEL moet erkennen dat de waarheid van de "socialist" even goed gegrond is als die van jou, OFWEL dat je zijn drogredenering doorziet, maar dan meteen die van jezelf ook voelt onder je voeten wegzinken."
Jij beweert met veel woorden (maar geen argumenten) dat OF beide gelijk hebben OF beide ongelijk. Onzin. Pro memorie: de markten die het hardst zakken zijn precies die markten die met fractioneel bankieren zijn gefinancierd en op vertrouwen drijven, vooral de huizenmarkt, maar ook kapitaalgoederen en staatsbonds. Dat empirische FEIT pleit enorm voor libertariërs die de 100% goudstandaard aanhangen. Verder is het het socialistische "stimuleren" en beschermen van het monetaire bestel dat al die uitwassen mogelijk maakt.
'De markten' en 'de overheid' bestaan niet. Dat mensen dat simpele feit vergeten zorgt voor veel misverstanden.
@Felix: ik kan aan mijn belastingbrief merken dat de overheid wel degelijk bestaat.
@Ivan. Je stelt dat in een vrije banken markt fractioneel bankieren geen kans maakt. Waarom? Friedman, nochthans ook een Libertariër, argumenteert vrij overtuigend dat fractioneel bankieren in een "free banking" systeem zelfs de regel zal zijn.
Dus leg me uit, waarom zouden er in een Libertaria geen fractionele banken zijn?
Voor Ivan kan ik natuurlijk niet spreken, maar ik blijf wel zelf nog met een grote vraag zitten.
Dus aangenomen dat fractioneel bankieren in een "vrije markt" zou tot stand komen (zoals vanaf vroeg in de jaren 1300 gebeurd is, en vele eeuwen lang is volgehouden), en het zou beter doen dan de alternatieven...
Hoe ga je vermijden dat sommige van die banken eerst zo groot worden dat hun falen de "hele wereld" kan meesleuren naar het stenen tijdperk (too big to fail")?
En als je niet weet hoe je dat gaat vermijden, hoe ga je dan vermijden dat ze op een dag alsnog veel te veel leverage aanvaarden en ook *werkelijk* de hele wereld meesleuren naar het stenen tijdperk?
(Ik ben, vanzelfsprekend, vooral benieuwd naar antwoorden waarin de term "overheid" - hetzij rechtstreeks, hetzij verkapt - niet voorkomt.)
Ik daarentegen ben vooral benieuwd of er uberhaubt een antwoord BESTAAT waar de term overheid niet in voorkomt. Want dat ben ik nog niet tegen gekomen.
Hmmmm.... Ik denk dat je de vragen ontwijkt. En op mij komt het over (maar natuurlijk is dit een uitnodiging om te tonen dat het niet zo is) dat dat komt omdat ze je op een contradictie wijzen.
Want in feite, zo lijkt het, is er geen antwoord op de vraag hoe reserve bankieren ooit fractioneel bankieren kan verdringen: probeer maar eens als bankier een kost aan te rekenen voor een zichtrekening. En de historische realiteit toont eveneens het tegendeel.
Dus fractioneel bankieren, het zien van de commerciële opportuniteit om kortlopende tegoeden om te zetten in lange termijn investeringen, is een manier om ondernemersrisico om te zetten in winst: en dus worden sommige banken groot, en dan worden ze mogelijk zelfs "too big to fail".
En "risico" betekent nu eenmaal dat het *kan* misgaan want anders was het geen "risico". Maar als het *kan* misgaan, en als dat kan bij een onderneming die "too big to fail" is, en als er geen antwoord is op de vraag hoe je dat kan verzachten zonder beroep te doen op een overheid...
Wat blijft er dan over om van bij het begin fractioneel bankieren te verbieden, met andere woorden, beroep te doen op overheidsoptreden om te vermijden dat je ooit wel eens zou kunnen verplicht zijn om beroep te doen op overheidsoptreden?
Tenzij, misschien, boos in een hoekje zitten pruttelen over "fraude", wat zelf natuurlijk ook al overheidsoptreden impliceert, want hoe kan iets een misdrijf zijn als er niet eerst een wetgeving bestaat die op voorhand en objectief (ik refereer nu natuurlijk naar Friedrich Hayek) bepaalt wat wel en niet verboden is, en die ook in staat is dat af te dwingen.
Ja, ik houd me maar aan mijn opmerking dat dit ongeveer is "waarom ik geen libertariër ben".
Een reactie posten