-------------------------------
Ineens valt me een onverwachte toepassing op van het dictum van René Girard, dat naarmate twee vijandige partijen meer op elkaar lijken, ze meer hun best doen om er verschillend uit te zien (1). De discussie over "overheden vs markten"! Hier zitten we met twee kampen van het politieke spectrum, die we "links" en "rechts" noemen, die in diverse mates van stereotypie respectievelijk al hun vertrouwen leggen in de overheden en alleen maar wantrouwen voelen voor de markten, of juist omgekeerd. Tot het punt dat het standpunt verzandt in een religieus dogma. Alle problemen - zoals bijvoorbeeld een vernietigende financiële crisis - zijn dan het gevolg van (resp.) de markten of de overheden, en vervolgens worden alle feiten en inzichten aan dat gegeven aangepast (2). De uiterlijke kenmerken van het verhaal van Girard zijn er dus, en wat me nu opviel is dat het ook op een dieper niveau waar is.
Aangezien ikzelf eerder aanleun bij het kamp waar markten één van de uitstekende ideeën van de mensheid zijn, terwijl de overheden toch wel heel veel blunders begaan - het helpt dat ik er lang zelf heb ingezeten (3) en dus heb gezien waar ik over praat - kan ik naar het verschijnsel "markt" kijken, en géén veelkoppig, grauwend en klauwend monster zien. Ik zie doodeenvoudig enorm veel mensen die zich allemaal met hun tijds- en financiëel budget de wereld in begeven, en er hun tijd gaan inwisselen tegen geld ("salaris", "rendement op investering",...) om vervolgens weer hun geld in te wisselen tegen andere dingen ("aardappelen", "koffie", "belegging",...). Als je de prijzen een beetje laat bepalen door vraag en aanbod, dan werkt dat behoorlijk goed. Maar ik weet ook: er zijn problemen mee, we maken daar momenteel een zwaar geval van mee, en tenslotte heeft links groot gelijk als ze zeggen dat lang niet iedereen er "vanzelf" toegang toe heeft.
Wat me nu zo opviel was dit. Hoe harder ik de voordelen bezing van al die mensen die hun eigen beslissingen mogen nemen om met hun tijd en hun geld te doen of niet te doen wat ze willen, hoe harder ik een soort "collectief" beschrijf. Een buitengewoon democratisch soort collectief waar iedere beslissing om iets te doen of niet te doen weer een heel kleine stem voor of tegen iets is, zonder dat er ook nog een pakket heel andere dingen aan vastzit; zoals je dat nu eenmaal met een politieke partij hebt. (Als vlugge boutade, ik zou best wel voor een paar ideeën van de VLD willen stemmen, maar als ik weer eens verhalen over de ongelofelijke ego's van de heren alfamannetjes heb gehoord stem ik toch maar weer vol weerzin op S.O.E.P. of zoiets.)
Nu kan ik me een discours van links inbeelden, waarbij er een uitgekiend democratisch proces ("verkiezing") bestaat, dat leidt tot een collectieve structuur, waarin iedereen via dat proces van stem over partij over alfamannetje of -vrouwtje tot staatsberstel deel heeft. Die structuur neemt dan beslissingen die zo goed en kwaad als het kan in het belang van de meerderheid zijn, en wordt regelmatig bijgestuurd door precies die verkiezingen... En als we nu ook nog met luciede links te maken hebben, dan weet die evengoed dat er problemen mee zijn en dat er veel mis kan gaan en ook werkelijk gaat...
En op het einde zit je aan te kijken tegen een wereld die, zeer ruwweg, opgedeeld is in twee grote (groepen) spelers, elk op hun manier een "collectief", elk met hun eigen mogelijkheden en problemen, en die bovendien zeer sterk met elkaar verstrengeld zijn. Zoals we uitgerekend in onze huidige crisis zien. Immers, nog maar pas zagen we hoe "de markten" zichzelf in een ware kamikaze de grond inboorden, en dat er quasi-unanimiteit ontstond dat de overheden dienden in te grijpen, of het probleem kon wel eens reëel worden dat de VS niet meer zouden weten hoe ze hun bevolking konden voeden (4).
Maar nog terwijl links zichzelf uitgebreid feliciteert met dit mooi doelpunt tegen "de markt" breekt de "Griekse" crisis uit (aanhalingstekens omdat niemand zich illusies moet maken dat de meeste anderen het zoveel beter deden; alleen komt het minder nadrukkelijk in het nieuws) en nu blijkt ineens dat het toch niet zomaar "de schuld van de speculanten" is. Op een bepaald moment, zo ontdekken sommigen als een nogal plotse koude douche (jaja, ik geef het toe, het is zelfs juist mijn punt: een koude douche zoals die waaronder wij marktaanhangers plots wakker werden) , willen allerlei brave beleggers, zoals u en ik, of oerdegelijke pensioen- en andere beleggingsfondsen, niet langer de obligaties van de één of andere overheid kopen. Ze willen niet meer, want die overheid voert nu eenmaal al zolang een beleid van fictieve cijfers en hopeloos overschatte prognoses dat de vraag in het spel komt of die al die obligaties ooit nog wel zal kunnen terugbetalen.
En van het ene moment op het andere is het niet "de schuld van de speculanten", omdat zelfs de zwaarste schommeling van de "CDS" (5) prijzen niets anders is dan de weerspiegeling van het feit dat ook jij niet bereid bent je spaargeld in de obligaties van die overheid te steken. Daar kan geen enkele toverformule ("overheid", "staat", "solidariteit",...) op dat moment nog iets aan veranderen; dat is doodeenvoudig de collectieve beslissing van al die spaarders en beleggers, van het meest agressieve hedgefonds tot en met de meest conservatieve spaarder. Met andere woorden: van "de markt". Of hoe de twee "tegengestelde" kampen zowel in hun oorsprong als in hun optreden veel meer overeenkomsten vertonen dan hun respectievelijke voorvechters zich graag inbeelden...
Intussen krijgt de zeer donkere wolk van deze zware crisis misschien toch nog een zilveren randje. Als er ineens een dosis realiteitszin, zowel bij "de markten" als bij "de overheden" ontstaat, dan bestaat er een serieuze kans dat "we" hier nog versterkt uitkomen ook. Ik geef toe, de wereldeconomie moet wel nog het jongste rondje koortsaanvallen overleven. Maar ik heb ook al eerder gezegd: die wereldeconomie blijkt veel meer weerstand te hebben dan ik ooit voor mogelijk had gehouden... (6)
--------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/300-de-perzen-zijn-boos.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/de-baarmoederstrategie.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/02/complexe-wetenschappen-en-politieke.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/ik-blaas-de-aftocht.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/07/remember-een-inktzwart-scenario.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/02/credit-default-swaps.html
(6) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/05/de-kracht-van-de-wereldeconomie.html
1 opmerking:
'Wij marktaanhangers'. Je zit m.i. vast in een metafysisch misverstand.
Een reactie posten