http://www.econoshock.be/2009/cds-can-delete-the-system/
http://www.econoshock.be/2009/7-grote-schuldigen-voor-de-financiele-instabiliteit/
Ik geef terzijde mee dat het, althans in mijn ogen, enorm de geloofwaardigheid verhoogt wanneer je niet met simplistische, monocausale theorieën ("het is de schuld van het kapitalisme") aankomt, maar integendeel met brede waaiers, waarbij "grote schuldigen" impliceert dat er ook nog "kleine(re)" schuldigen, ergo nog veel meer zijn. Noot aan veel andere bloggers: het bovenstaande was een hint.
Ik ga er dan ook niet op in omdat ik "het beter weet". Ik denk integendeel dat het niveau van Geerts post al een tikje op het niveau zit waar je veronderstelt dat je lezers één en ander weten over het onderwerp. En omdat ikzelf de uitdaging voel om dat soort dingen te vertellen aan mensen die er juist helemaal niets van weten (een mens moet zijn plaats kennen, nietwaar?)... Hier gaan we!
Zoals je kan zien aan de naam begint het met een krediet. Een bank geeft aan een bedrijf geld, en het bedrijf zal het geld terugbetalen met een interest van (bijvoorbeeld) 4%. En dus schrijft de bank op het "blad papier" dat een boekhouding nu eenmaal is (1) aan de linkerkant ("wat doet een bedrijf met het geld?"): "krediet: 100". En omdat we hier toch maar een heel klein stukje van de boekhouding van de bank isoleren maken we het gemakkelijk, en we zeggen dat de bank dat financiert met geld dat op spaarboekjes staat. Laten we zeggen dat de bank daar 2% op betaalt: en op de rechterkant van de balans ("waar komt het geld van een bedrijf vandaan?") schrijft de bank: "spaarboekjes: 100".
En waarom doet de bank dat allemaal? Het geheim is "leverage" (2)! Het systeem laat toe, allemaal volgens de zeer goede, zeer oude principes van het klassiek bankieren uit grootvaders tijd, de winst te verhogen als het goed gaat. (Maar als het slecht gaat... Dat kennen we stilaan.) Natuurlijk, hoe meer schulden je aangaat, en hoe meer leverage je opneemt, hoe meer risico je krijgt, zodat op de duur de beleggers niet langer bij jou willen beleggen... en indien de markten niet alleen vrij waren, maar ook nog fatsoenlijk functioneerden (Tjonge! Nog een hint!) ontstaat er een evenwicht waarbij (bijvoorbeeld) 10% van het geld van de bank afkomstig is van eigen kapitaal, en 90% van schulden zoals spaarboekjes. En aangezien "leverage" het omgekeerde is van het aandeel van het eigen vermogen in het totaal (10% in mijn voorbeeld), is de leverage van "mijn" bank hier gelijk aan 10 (één gedeeld door 10%).
Nu heeft de bank risico: gedurende de tijd die het bedrijf heeft om het geld terug te betalen zou het overkop kunnen gaan. Dan moet de bank haar eigen vermogen aanspreken om de houders van de spaarboekjes terug te betalen. (En juist omdat die bijgevolg minder risico lopen dan de bank zelf krijgen zij voor hun spaarboekje op de bank minder rente dan de bank krijgt voor het overeenkomstig krediet aan het bedrijf.) De Engelse term voor dit risico op niet terugbetalen is "default" en daarmee hebben we al twee van de drie termen uit de uitdrukking "credit default swap".
Het verhaal is af wanneer de bank iemand vindt die bereid is dat risico over te nemen. Die "iemand" maakt een afspraak dat als het bedrijf niet terugbetaalt, hij zelf de bank zal terugbetalen. Natuurlijk doet hij dat niet voor niets, maar wel in ruil voor een som geld. Als we even aannemen dat de bank van de 2% winst (het verschil tussen 4% op het krediet en 2% op een spaarboekje) na loon- en andere kosten 1% overhoudt, is 1% ook het maximum dat de bank zal willen betalen aan iemand die dat risico wil overnemen: het is immers ook het bedrag dat ze zelf verdient door het risico zelf te lopen. De bank zal dat typisch doen voor iets minder dan één percent, en typisch als verzekering van de kredietportefeuille. En de instelling die de (iets minder dan) 1% ontvangt zal dat doen als een diversificatie van een portefeuille beleggingen. Immers, die instelling loopt precies hetzelfde risico als de bank met haar krediet had, en krijgt er (praktisch) dezelfde vergoeding voor (maar zonder kosten voor, pakweg, bankkantoren waar je kredieten verleent) en dus is de markt voor de kredieten ineens een "belegging" geworden en dat is allemaal zo bona fide en fatsoenlijk als maar kan.
Ondanks de overeenkomsten zoals net beschreven is er één groot verschil: de bankkredieten staan op de balans waar iedereen ze kan zien zodat iedereen weet hoevéél "leverage" er is. Maar de CDS staat niet op de balans. Er is immers helemaal geen krediet gegeven (dat zit immers nog steeds bij de bank), en dus ook geen vraag "waar gaat het geld naartoe?" om links op de balans van de boekhouding te schrijven. De CDS is alleen maar een uitwisseling van een onmiddellijke som (1%) tegenover de kans dat er later een veel grotere som in de andere richting zal komen: exact dezelfde vorm als een verzekering. De Engelse term voor dat soort uitwisseling is "swap", en daarmee zijn we bij "Credit Default Swap".
En daarmee zijn we er. Aangezien quasi om het even wie - hetzij zelf een bank, of een pensioenfonds, of wat voor investeerder ook - door middel van de CDS een (doorgaans winstgevend) kredietrisico kan op zijn schouders laden, terwijl de onderlinge geldstroom van het eigenlijke kredietbedrag daaruit juist geïsoleerd wordt, verdwenen de bijhorende risico's van de balansen, zegt maar: uit het gezicht. En dus is het mogelijk dat sommige instellingen te veel, of veel te veel, of heel veel te veel, of werkelijk belachelijk veel te veel, van dat risico op zich genomen hebben. In de termen van ons voorbeeld: er was ineens veel te veel "leverage" (zij het op die verborgen manier) en zodra het fout ging was er ineens veel te weinig kapitaal om de schokken op te vangen.
Nu vul je op de plaats van de uitdrukking hierboven "het is mogelijk dat..." gewoon in "op zoek naar extra winst is het op groooote schaal gebeurd", en je begint iets te zien van waar het probleem vandaan komt.
Eenmaal de lezer het gevoel heeft deze sterk schematische structuur min of meer door te hebben stel ik voorzeker het artikel van Geert Noels te lezen; ik denk werkelijk dat de wereld er beter van wordt als zoveel mogelijk mensen begrijpen wat er aan de hand is.
Nog één ding in herinnering brengen: als je je met een aardappelmes in je vingers snijdt is dat niet de schuld van het aardappelmes, en dus ook geen reden om aardappelmessen te verbieden. Ik ontken niet dat de "CDS" best een groot deel van de schuld van de crisis kunnen dragen. Ik ontken wel dat het "verbieden van derivaten" in de buurt van een oplossing komt. Sta me toe te besluiten met de url's van twee eerdere posts die wat dat betreft verduidelijking kunnen brengen (3).
---------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/goed-nieuws-voor-de-linkse-critici.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/01/bc-en-ad.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/iets-over-financile-derivaten.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/kom-we-gaan-samen-een-derivaat-maken.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten