In elk geval, zei dat commentaar, Keynes bedoelde daarmee niet dat hij zich geen moer aantrok van de lange termijn consequenties van gebeurtenissen. Keynes bedoelde daarmee wel dat hij een punt inzag dat de rechterkant van het politieke spectrum ook vaak maakt. Als je in een gegeven economie geld bijdrukt zonder dat er ook meer producten komen om met dat geld te kopen, dan is het enige effect, op voldoende lange duur, dat de prijzen stijgen. Bijvoorbeeld, als we elke Europeaan, tot de allerlaatste, tien keer meer euro's zouden geven dan hij of zij al heeft, hetzij onder de vorm van geldstukken en briefjes, bankdeposito's en kredietlijnen, dan stijgen alle prijzen met een factor tien, en iedereen heeft precies even veel of weinig welvaart als nu.
Dus het maakt in de long run geen verschil, terwijl de verleiding altijd groot zal zijn om méér geld te drukken dan er onderliggende welvaart is, en dan dreigt inflatie, en dus... njet.
Maar Keynes had het dus over iets heel anders. Neem aan dat je twee economieën hebt die goed op elkaar lijken. Neem echter ook aan dat ze groeien aan een verschillend percentage, dat niet eens heel verschillend hoeft te zijn. Een beetje inzicht in "samengestelde interest" (2) en je weet dat die twee economieën er wel eens erg verschillend van elkaar kunnen gaan uitzien. In the long run, weliswaar, want een fractie van een percent verschil op een jaar, of zelfs enkele jaren, dat maakt inderdaad niet veel uit.
Als je nu naar een gegeven, werkelijke economie kijkt, dan kan je de geschiedenis - in het bijzonder de groei - daarvan gemakkelijk aflezen met een curve die een bepaalde periode van het verleden toont. Analoog kan je je inbeelden dat je een kristallen bol bezit die je de curve laat zien, zoals die er uitziet in de ogen van iemand die binnen vijftig jaar deze oefening maakt. Dan kan je je ook gemakkelijk inbeelden dat je twee (of meer, natuurlijk) mogelijke curves ziet, die elk een potentiële toekomst voor je economie laten zien, en die er - in het bijzonder: in the long run - erg verschillend gaan uitzien. Als je je daar iets concreets wil bij voorstellen: denk aan Noord en Zuid Korea, vijftig jaar geleden.
Als je weet hoe die verschillende curves kunnen afhangen van kleine dingen op een bepaald moment, bijvoorbeeld via een klein verschil in gemiddelde groei voor een bepaalde (voldoende lange) periode, dan begin je te zien wat Keynes probeerde te doen. Natuurlijk is het waar dat geld bijdrukken zonder meer alleen maar de prijzen doet stijgen, en op de duur geen verschil maakt. Maar het is ook mogelijk dat een gegeven economie bezig is aan een zwak draaiende curve, met als oorzaak dat er te weinig geld is, of dat dat geld te weinig circuleert. Daarover heeft Paul Krugman eens een schitterend stuk geschreven, zo schitterend dat ik je voor de gelegenheid niet kwalijk zou nemen als je mijn stuk verder negeert, zolang je dan maar zijn stuk leest, in voetnoot (3).
Maar in dat geval zou het best mogelijk zijn dat een "Keynesiaanse ingreep" uitkomst brengt. Je brengt meer geld in omloop, of je zorgt ervoor (via de overheid) dat het ook werkelijk wordt uitgegeven (en niet opgepot), en nu klik je misschien wel de "zwak draaiende curve" van daarnet in een hogere stand! En zeker, het effect van je monetaire ingreep is al zeer snel weer weg. Maar als je dit doet op een moment waarop het een verschil maakt voor de stand van je curve...
Maar om hierover te durven nadenken moeten je hart en je zenuwstelsel wel bestand zijn tegen het concept dat heel af en toe een overheid misschien wel eens iets goeds zou kunnen doen. Mocht de lezer toevallig ooit voor de Irak-oorlog geweest zijn, dan heeft hij alvast al eens één stapje gezet dat kan helpen de drempel te overwinnen!
Tijd voor de tweede flard die door mijn hoofd blijft zeuren. Dat is alweer een zinnetje van Geert Noels (4):
"eminente professoren stellen voor om de huidige financiële schok maar door schulden op te lossen voor de volgende generatie"
Ik geef opnieuw toe, ik weet niet of er een verband tussen beide flarden is. Maar ik zie de volgende analogie. Zoals het hier staat is "nog meer schulden" inderdaad een nog absurder voorstel dan geld drukken. Maar moeten we ons niet ook eens afvragen hoe onze curve er uitziet? Zou de volgende generatie ons erg bedanken als ze binnen 25 jaar zeggen: "ok, jullie hebben ons geen cent extra schuld nagelaten sinds de toestanden van het jaar 2,000 maar de werkloosheid is 100% en de kapitaalbasis zit in het jaar 1,725."?
Ik heb al eerder gezegd: de vrije markten zullen het niet oplossen, want de vrije markten kunnen het niet oplossen. Als je de vrije markten vandaag aan hun lot overlaat, dan boren ze de hele wereldeconomie de grond in zoals een zelfmoordpiloot met zijn vliegtuig. Je mag, zoals ik, 100 keer overtuigd zijn van de superioriteit van het vrije markt model, dat blijft nog iets heel anders dan beweren dat de vrije markten altijd, overal en zonder uitzondering hun werk moeten doen, en dat nog volhouden terwijl de duikvlucht al zes maand bezig is. En laten we niet vergeten dat we, net voor de duikvlucht - midden september 2,008 - goed op gang kwam, al vonden dat we in een lange en zware crisis zaten.
Dus ik ben het er heus wel mee eens dat "zomaar geld drukken" en "zomaar schulden bijmaken" en "zomaar alles aan de overheid overlaten" geen gezonde basis is om aan economie te doen. zoals ik het ermee eens ben dat antibiotica toedienen aan een kerngezonde mens geen gezonde basis is om aan geneeskunde te doen. Maar wat doe je in geval van acute longontsteking; zijn de principes die gelden voor de kerngezonde mens dan nog steeds van toepassing? Zijn er scenario's waarin de economie "vanzelf" zal genezen, gegeven dat die duikvlucht nu al zes maand bezig is? Ik wil heus niet voor iedereen spreken, maar als je het mij vraagt wil ik liever niet in the short run dead zijn...
En ik wil gerust de antwoorden op deze vragen horen! Ik geloof echt niet dat iedereen die zich de vragen van Geert Noels stelt nog liever de wereldeconomie in de vergeetpunt dumpt (5) dan zijn ideologische zuiverheid op het spel zet. Voor dat laatste moet ik al kreten horen als "de Nobelprijswinnaar economie heeft er ook niets van begrepen".
--------------------------------
(1) http://delong.typepad.com/sdj/
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html
(3) http://www.slate.com/id/2202165/
(4) http://www.econoshock.be/2009/de-jonge-generatie-en-de-econoshock/
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/en-dan-nu-een-inktzwart-scenario.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten