Foei!

Het hoofdartikel van De Tijd (3 oktober 2,007) schettert de wereld in dat de lonen trager stijgen dan het BNP. De ondernemingen, zo vernemen we, "profiteren meer van de globalizering dan de loontrekkenden". Loontrekkenden halen nog maar een kleine 50% van het nationaal inkomen, waar dat nog maar enkele decennia geleden 55% was. En het komt door de globalizering! Die "maakt het moeilijker loonsverhogingen af te dwingen". En als de globalizering dat moeilijker maakt, en we de cijfers met dalende lonen voor onze ogen zien, dan zijn wij, loontrekkenden, slachtoffer van de globalizering, nietwaar?

Natuurlijk is dat waar! Bladzijde drie tracteert ons meteen op de visie van meneer Cortebeek: de vakbond! "De globalizering dwingt ons onze looneisen te matigen"! "Er is een zwaar probleem inzake de verdeling van de welvaart"! "De bedrijven maken hoge winsten, maar de werknemers leven in onzekerheid"! En dat allemaal onder het grootste artikel van bladzijde drie, getiteld, "Globalizering drukt lonen".

Foei, Tijd. Driewerf foei! Aangezien ik haast zeker weet dat de Tijd niet meedoet aan de propaganda van dom links, moet ik concluderen dat de journalisten zelf niets in de gaten hadden. En dat voor een prestigieuze krant als De Tijd: pa - the - tisch.

Laat ik proberen met een tekeningetje. Het begint ermee dat "de lonen trager stijgen dan het BNP". Maar hoe kan dat eindigen met "globalizering drukt de lonen"? Dat kan toch alleen als het BNP zowat constant was gebleven? Immers, als het totaal inkomen 100 was (en bleef), terwijl "de werknemer" daarvan vroeger 55 inccasseerde en nu slechts 50, dan heeft "de rest" zich verbeterd van 45 naar 50. En het volstaat dat de mogelijkheid bestaat dat "de rest" eigenlijk "de kapitalist" betekent, en bij dom links is de zaak ipso facto al bewezen.

Maar intussen suggereert de eerste zin al dat het BNP niet constant is gebleven. De grafiek die ze er bijgeven begint in 1,970. Als we sinds die tijd met gemiddeld 2% per jaar gegroeid zijn - amechtige groei, maar niet onredelijk voor een Westers industrieland van de late twintigste eeuw - dan is het BNP op die tijd (gegeven de praktisch constant gebleven bevolking) ruim verdubbeld. Dus, zouden nadenkende redacteuren concluderen, het BNP is gestegen van 100 naar 200. Maar dan zijn de lonen, die trager zijn gestegen dan het BNP, gestegen van 55 naar 100 (= 50% van 200). Terwijl je met al die alarmkreten van "globalizering drukt de lonen" en "gematigde looneisen" toch niet minder had verwacht dan dat ze van 55 naar (bijvoorbeeld) 50 zijn gegaan.

Is dat nu niet ineens een heel ander verhaal? Als je er zorgvuldig voor zorgt dat je de eenheden vervangt door percentages, dan kan je het voorstellen alsof "55" zakt naar "50". Maar als je het hebt over wat de mensen aan hun loon hebben, dan stijgt het van "55" naar "100"! En als het verschil tussen 55 en 50 van aard is om zulke jammerklachten aan te heffen, lijkt het er dan niet op dat we alle reden hebben om, nu we de werkelijkheid hebben gezien, de loftrompet te steken?

Maar daarmee kom je als vakbond niet in de krant. Iedereen kan het verschil zien tussen, pakweg, de kwaliteit van de huizen in 1,970 en diezelfde huizen in 2,007, of de geneeskunde, of het entertainment, of de reizen, maar... "onze lonen staan onder druk"!

Als we dan werkelijk naar percentages kijken, (deze keer zonder daarachter de realiteit weg te schilderen) zijn er zeker goede vragen, maar het is duidelijk dat het detailkwesties zijn in vergelijking met de spectaculaire successen. Misschien lopen de lonen wel werkelijk achterop in vergelijking met, bijvoorbeeld, de inkomens van renteniers en andere "kapitalisten". Maar dat mag dus ten eerste gerelativeerd worden, en bovendien ook eens gecheckt worden. Want neem nu aan dat er, zeg, sinds 1,970 meer zelfstandigen en vrije beroepen zijn gekomen. Zeg dat de inkomens voor 1,970 als volgt waren:

Lonen: 55%
Kapitaal:40%
Zelfstandigen: 5%

En dat de cijfers voor 2,007 er zo uitzien:

Lonen: 50%
Kapitaal: 35%
Zelfstandigen: 15%

Hier krijgen we doodeenvoudig te zien dat er in onze huidige economie veel meer (bijvoorbeeld) dokters en advocaten en IT consultants zijn dan in 1,970. Let wel, om te weten of dat werkelijk zo is moeten deze cijfers nagekeken worden: terwijl ik hier maar gewoon een mogelijk scenario neerknal. Maar mijn mogelijk scenario hoeft natuurlijk niet meer gecheckt te worden dan dat van de krant, waar we opgelepeld krijgen dat de ondernemingen "meer profiteren van de globalizering" dan de loontrekkenden. Het punt is: het is heel gemakkelijk is om plausibele scenario's mee te geven waarin dat helemaal niet zo is.

En tenslotte is er nog een laatste aspect van die globalizering. Neem even aan dat het BNP wel degelijk gelijk was gebleven, en dat de lonen van 55 naar 50% waren gezakt, en er was ook geen toename van een rubriek "andere". Alleen, met de 50% van nu kan je hemden kopen uit Bangladesj, en schoenen en computers uit China, en software uit Indië, enzovoort aan geglobalizeerde prijzen. Als het prijsniveau zonder die globalizering meer dan 10% hoger lag dan het nu is, zijn we met onze 55 al slechter af dan met 50 aan geglobalizeerde prijzen. Alweer iets dat we zouden moeten checken voor, en niet na we een litanie de wereld insturen over hoe loontrekkenden "minder profiteren van de globalizering". Iets zegt me dat de globalizering voor véél lagere prijzen zorgt dan "10%". En als iemand denkt dat "iets zegt me" een tikje vaag klinkt, dan wijs ik er op dat ik dan ook geen lange litanieën op voorpagina's van prestigieuze kranten neerzet. Ik stel gewoon de vragen die de krant ook had moeten stellen.

Mijn eerste punt was het belangrijkste. Als gevolg van economische groei zijn de lonen gestegen van "55" naar "100", wat wel niet helemaal een verdubbeling is, maar toch een prestatie van formaat. Ik spreek me (hier) niet uit over de vraag of we die groei te danken hebben aan "het kapitalisme", of "de globalizering", of voor mijn part de maan. Maar ik wijs er wel op dat ook onze vakbond, als ze er over durven nadenken, niet terug wil naar de tijd waarin de lonen 55% van het nationaal inkomen incasseerden. Niet als de prijs die ze daarvoor moeten betalen neerkomt op een quasi halvering van het inkomen van de loontrekkenden. En als ze steen en been zouden klagen over een halvering, hoe kunnen ze dat dan ook doen bij een verdubbeling?

En hoe kan een serieuze krant dat laten passeren alsof niemand iets heeft opgemerkt?