Toen een tijdje geleden Paul Krugman zich in een postje (1) afvroeg waarom iets als bitcoin ook maar enige waarde zou hebben - in tegenstelling tot vragen als "waarom geloven mensen dat bitcoin waarde heeft, met als gevolg dat ze er nog iets voor betalen ook?" - kreeg hij meer reacties voor zijn (vind ik) ongelukkige titel dan om de uitstekende vraag. Ook de aanpak van "er zullen die en reden zijn waarom het niet veel waarde kan hebben en bovendien ben ik er tegen" leek me eerder nogal stoorzenderig. Hoe kan je op die manier verwachten veel antwoorden te krijgen?
Laat ik uit sympathie beginnen met mijn eigen poging! Volgens mij is de intrinsieke waarde, zoals ik heel recent (2) verklapt heb, van zowel bitcoin, als van papiergeld, als van goud, precies dezelfde: niets. Of desnoods, zo dicht bij "niets" dat het verschil met de gebruikte; de betaalde waarde van geen belang meer is. Een beetje zoals het me niet kan schelen of de waarde van mijn Dexia aandelen nu gezakt is naar 0 euro, dan wel 0.01 euro. Alleen, zelfs als je op één of andere mysterieuze manier op Speels maar Serieus bent aangeland kan ik me inbeelden dat die opinie van me je niet zo heel doorslaggevend lijkt...
Laten we ons dus liever afvragen wat Friedrich Hayek zou geantwoord hebben! Daarbij zal je misschien verrast zijn te vernemen dat Hayek er helemaal geen bezwaar tegen had dat de overheid zou meespelen:
"I feel I ought to tell the reader at the outset that in the field of money I do not want to prohibit government from doing anything except preventing others from doing things they might do better." (Denationalization of Money, Note to the Second Edition)
En misschien zou je nog eens opnieuw verrast zijn te vernemen dat Hayek het heel normaal vond dat een overheid een zekere waarde kon creëren voor papiergeld, door er eenvoudig belastingen in te heffen:
"A government must of course be free to determine in what currency taxes are to be paid and to make contracts in any currency it chooses (in this way it can support a currency it issues or wants to favour) (...)." (Denationalization of Money, chapter V, §4)
Neem daar eens een voorbeeld aan, libertariërs! In plaats van dat slappe "ik vind dat fractioneel bankieren minder goed werkt dan de goudstandaard en dus moet het verboden worden" (door wie, in godsnaam?) krijgen we een oneindig veel krachtiger standpunt. "Aangezien ik verwacht dat de vrije markt een veel beter soort geld zou ontwikkelen dan de overheid (redeneert Hayek) is het me volslagen worst als de overheid begint met haar eigen geld een voordeel toe te kennen". Nu, je hoeft het daarom niet te geloven, maar je zal met me eens zijn dat je nu van Hayek verwacht dat hij ook vertelt hoe een uitgever van een eigen papiergeld een functie kan uitoefenen analoog aan wat de overheid daar voor doet: namelijk ervoor zorgen dat je het geld altijd kan uitwisselen tegen iets anders; in het geval van de overheid: tegen belastingschuld.
Dat is precies waar Hayek inderdaad op antwoordt, en wel in chapter VIII van zijn "Denationalization of Money". De waarde van de uitgegeven munt zou ondersteund worden door een wettelijke verbintenis (ik neem aan dat hij bedoelt: een soort contract dat voor bevoegde rechtbanken afdwingbaar is) om het uitgegeven papier te wisselen tegen minimaal een vooraf bepaald aantal eenheden van andere munten (zoals de dollar, mark en Zwitsere Frank), die op hun beurt een welbepaalde hoeveelheid grondstoffen zou vertegenwoordigen. Het idee, lijkt me, is dat er een bodem ligt onder de waarde van je geld als je er voor zorgt dat het altijd minstens die hoeveelheid van die grondstoffen waard is, of het financiëel equivalent in munten uitgegeven door diverse overheden (en de keuze van die laatste zou in handen van de aanbieder zijn).
Behalve een wettelijke verplichting, bedoeld om een bodem te leggen, zou hij ook een intentie publiceren om te proberen de waarde van zijn munt zo constant mogelijk te houden. We weten immers al (3) dat het een groot probleem is wanneer de waarde van iets dat als geld moet gebruikt worden voortdurend stijgt: mensen zijn minder geneigd het uit te geven en de economie zou wel eens aan de grond kunnen lopen. En daarmee, denk ik, rekent hij er op zowel het probleem op te lossen dat geld een zekere waardevastheid moet hebben, als het probleem dat er geen artificiële reden mag zijn om er op te blijven zitten.
Nu mag je me zeker corrigeren als ik het bovenstaande zonder meer fout heb, en ook als ik gewoon de echte betekenis van dat chapter VIII te sterk heb versimpeld. In afwachting neem ik maar even aan dat het bovenstaande juist is, en... wat zien we dan gebeuren?
Volgens mij zien we gebeuren dat Hayek heel expliciet uitlegt waarom hij goud als een heel zwakke basis voor een geldsysteem ziet (je kan het immers niet naar believen of nodig bijmunten; je wordt beperkt door de beschikbare hoeveelheid; technologie enzovoort). En in dat geval zien we gebeuren dat hij impliciet - want in Hayeks tijd bestond bitcoin nu eenmaal nog niet - zegt dat bitcoin precies hetzelfde probleem heeft.
Maar in dat geval begin je ook te zien waar mijn eerdere "bezwaren" bij bitcoin precies over gingen. Krugman hoeft het niet met de Hayek-agenda eens te zijn, maar andere mensen vinden misschien wel dat er een manier moest zijn om een vrije markt het geldverkeer te laten organiseren. Misschien zou Hayek bitcoin al erkennen als een in principe bruikbare technologie? In dat geval denk ik dat we ook een heel precies antwoord hebben gekregen op de vraag wat voorbij die technologie de volgende stap moet zijn. Ik voel me zoals toen God aan Kaïn kwam vragen "waar is uw broer?": alsof Hayek ons komt vragen: waar is uw plafond?
-----------------------------------
(1) http://krugman.blogs.nytimes.com/2013/12/28/bitcoin-is-evil/?_r=0
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/12/over-papiergeld-goud-en-bitcoin.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/09/goud-kevers.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2008/11/deflatie-een-probleem.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2009/05/terug-naar-het-bankieren-van-vroeger.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/04/bitcoin-hoera-het-stijgt-hoewel.html
dinsdag 31 december 2013
maandag 30 december 2013
In Volgograd hebben ze erger meegemaakt...
Te cynisch, véél te cynisch, ik weet het, ik kan er echt niks aan doen. Zoveel onschuldige mensen dood, twee aanslagen na elkaar nu al, in Volgograd is het crisis, wie zou dààr nu schamper over doen...?
Maar ik ben één van die mensen... Toen ik de beelden zag ging het nog, toen ik bedacht dat ik naar "het station van Volgograd" (!) zat te kijken had ik alweer die krop in mijn keel (1), en toen één of ander beeld ook nog het standbeeld voor dat station te zien gaf...
Maar misschien zegt de naam "Volgograd" je niet zo direct iets. Misschien weet je helemaal niet waarom beelden van het station van Volgograd waarin zich een explosie afspeelt mij starend naar de horizon doen kijken. Misschien weet je zelfs niet waar je het stadje op een blinde kaart zou moeten zoeken...?
Dan is deze post iets voor u!
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2010/06/aan-de-oevers-van-de-volga-lag-een.html
En mocht de hele geschiedenis je interesseren, de url's van de rest van de serie staan er onderaan bij. En aan het einde zal je weten waar dat "veel te cynische" In Volgograd hebben ze erger meegemaakt" vandaan komt.
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/03/witte-rook.html
Maar ik ben één van die mensen... Toen ik de beelden zag ging het nog, toen ik bedacht dat ik naar "het station van Volgograd" (!) zat te kijken had ik alweer die krop in mijn keel (1), en toen één of ander beeld ook nog het standbeeld voor dat station te zien gaf...
Maar misschien zegt de naam "Volgograd" je niet zo direct iets. Misschien weet je helemaal niet waarom beelden van het station van Volgograd waarin zich een explosie afspeelt mij starend naar de horizon doen kijken. Misschien weet je zelfs niet waar je het stadje op een blinde kaart zou moeten zoeken...?
Dan is deze post iets voor u!
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2010/06/aan-de-oevers-van-de-volga-lag-een.html
En mocht de hele geschiedenis je interesseren, de url's van de rest van de serie staan er onderaan bij. En aan het einde zal je weten waar dat "veel te cynische" In Volgograd hebben ze erger meegemaakt" vandaan komt.
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/03/witte-rook.html
zondag 29 december 2013
Ontmoediging bij platte simplismen
Vaak heb ik met "luciede links" conversaties gehad over mijn probleem om hun vaak terechte opmerkingen serieus te nemen. Als je geen moeite doet (was mijn opmerking) om afstand te nemen van die hallucinant platte simplismen ("het kapitalisme is de oorzaak van de armoede in de wereld"), simpel weerlegbaar door een simpele blik op geschiedenis; plus het inzicht dat oorzaken voor gevolgen moeten komen, en niet erna, waarom zou ik dan aan de rest van je opmerkingen veel belang hechten?
In dat perspectief - dit dateert van de vroegste jaren 2000 - was het al een laat stadium waarin me opviel dat precies hetzelfde (1) opgaat voor "luciede rechts". Bijvoorbeeld, als ik een hoop propaganda voor de vrije markt zie - een onderwerp dat sterk genoeg staat om geen propaganda nodig te hebben - door mensen die graag zwaaien met Hayek zonder een flauw benul wat daar eigenlijk in staat, dan zinkt de moed me wel eens in de schoenen.
Laat staan wanneer het nog veel erger is, en het gaat om iemand die heel goed (lees: "nog veel beter dan ikzelf") weet wat er in Hayek staat - tot het punt dat ik hem al een paar keer om verduidelijking heb gevraagd. We praten over de twitteraar "Taking Hayek Seriously". Alleen, de ideeën van het libertarisme zijn zodanig gedegenereerd in een religieus dogma dat de platste verdraaiingen toegelaten zijn wanneer dat dogma niet altijd klopt met de werkelijkheid. Kortom, Paul Krugman is de duivel. En dus regent het nu retweets bij een column van Krugman, waar die zijn problemen uitdrukt bij bitcoin (2). Hier zijn enkele voorbeelden:
Het internet staat er vol mee en "Taking Hayek Seriously" is zijn profeet: "Krugman haat vrijheid"; "freedom is evil"...
En niemand van al die mensen schijnt er aan te denken dat ze doodeenvoudig kunnen gaan kijken wat Krugman schrijft. Laat staan dat andere mensen ook kunnen gaan kijken, en doodeenvoudig kunnen vergelijken met wat dit stuk "rechterzijde" weer allemaal uitkraamt.
Krugman zegt dat je in de economie kan nadenken over hoe iets werkelijk in mekaar zit, en daarnaast, als een heel ander onderwerp, hoe je zou willen dat iets in mekaar zit. Het onderwerp dat Krugman interesseert is dat je voor "geld" twee eigenschappen nodig hebt, waaraan Krugman in het geval van bitcoin sterk twijfelt: het moet bruikbaar zijn (en gebruikt worden) als ruilmiddel, en bruikbaar zijn (en gebruikt worden) als manier om waarde op te slaan. En dat is een heel valabel onderwerp! Dat is precies mijn onderwerp, wanneer ik me al een paar keer heb afgevraagd of, en hoe, bitcoin bruikbaar is om een "oud maar goed" idee van Hayek te realiseren (3)! Van mij moet Krugman dat geen goede vraag vinden om samen met hem in te zien: bitcoin zoals het nu is werkt waarschijnlijk niet.
Dat "heel ander" onderwerp; hoe we zouden willen dat de wereld is, beschrijft Krugman in zijn post als een idee van nog iemand anders (Charlie Stross), en het klopt; de kern van waarheid die nu zo wreed door een bepaald stuk rechterzijde wordt verdraaid en verwrongen, is dat hij het met die opinie wel eens is: de voorstanders van bitcoin zijn vaak voorstanders als onderdeel van die libertarische anti-staat visie. Maar zoals hij er dan heel duidelijk bij zegt:
"Stross doesn’t like that agenda, and neither do I; but I am trying not to let that tilt my positive analysis of BitCoin one way or the other."
Dus datgene waarvan de hele meute wil doen uitschijnen dat "Krugman hates freedom" is nu juist uitdrukkelijk wat hem nauwelijks interesseert. En het onderwerp waar Krugman het hier en bij eerdere gelegenheden wel over had: de problemen die er nu eenmaal werkelijk met bitcoin zijn, daar reppen ze met geen woord van.
Dus wat is nu het verschil met de litanie die je per de gevestigde kerk moet kunnen opzeggen wanneer je geen argumenten meer hebt?
En als ze, weer eens, heel verwonderd zullen zijn omdat ze buiten hun eigen gevestigde kerkelijkheid zo weinig serieus genomen worden; of zelfs dat mensen een tikje ontmoedigd raken wanneer ze dat soort stoten midden in hun eigen rechtse kamp aantreffen: wel, dat is nu, net zoals mijn ervaringen van destijds met luciede links, een heel, heel groot deel van de reden. En mag ik er even aan herinneren dat het niet de eerste keer is (4)...?
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/09/de-opvallende-parallel-tussen-dom_26.html
(2) http://krugman.blogs.nytimes.com/2013/12/28/bitcoin-is-evil/?_r=0
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/03/bitcoin-en-friedrich-hayek.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/04/bitcoin-ik-pleit-voor-een-kopernikaanse.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/02/het-is-de-schuld-van-paul-krugman.html
In dat perspectief - dit dateert van de vroegste jaren 2000 - was het al een laat stadium waarin me opviel dat precies hetzelfde (1) opgaat voor "luciede rechts". Bijvoorbeeld, als ik een hoop propaganda voor de vrije markt zie - een onderwerp dat sterk genoeg staat om geen propaganda nodig te hebben - door mensen die graag zwaaien met Hayek zonder een flauw benul wat daar eigenlijk in staat, dan zinkt de moed me wel eens in de schoenen.
Laat staan wanneer het nog veel erger is, en het gaat om iemand die heel goed (lees: "nog veel beter dan ikzelf") weet wat er in Hayek staat - tot het punt dat ik hem al een paar keer om verduidelijking heb gevraagd. We praten over de twitteraar "Taking Hayek Seriously". Alleen, de ideeën van het libertarisme zijn zodanig gedegenereerd in een religieus dogma dat de platste verdraaiingen toegelaten zijn wanneer dat dogma niet altijd klopt met de werkelijkheid. Kortom, Paul Krugman is de duivel. En dus regent het nu retweets bij een column van Krugman, waar die zijn problemen uitdrukt bij bitcoin (2). Hier zijn enkele voorbeelden:
Het internet staat er vol mee en "Taking Hayek Seriously" is zijn profeet: "Krugman haat vrijheid"; "freedom is evil"...
En niemand van al die mensen schijnt er aan te denken dat ze doodeenvoudig kunnen gaan kijken wat Krugman schrijft. Laat staan dat andere mensen ook kunnen gaan kijken, en doodeenvoudig kunnen vergelijken met wat dit stuk "rechterzijde" weer allemaal uitkraamt.
Krugman zegt dat je in de economie kan nadenken over hoe iets werkelijk in mekaar zit, en daarnaast, als een heel ander onderwerp, hoe je zou willen dat iets in mekaar zit. Het onderwerp dat Krugman interesseert is dat je voor "geld" twee eigenschappen nodig hebt, waaraan Krugman in het geval van bitcoin sterk twijfelt: het moet bruikbaar zijn (en gebruikt worden) als ruilmiddel, en bruikbaar zijn (en gebruikt worden) als manier om waarde op te slaan. En dat is een heel valabel onderwerp! Dat is precies mijn onderwerp, wanneer ik me al een paar keer heb afgevraagd of, en hoe, bitcoin bruikbaar is om een "oud maar goed" idee van Hayek te realiseren (3)! Van mij moet Krugman dat geen goede vraag vinden om samen met hem in te zien: bitcoin zoals het nu is werkt waarschijnlijk niet.
Dat "heel ander" onderwerp; hoe we zouden willen dat de wereld is, beschrijft Krugman in zijn post als een idee van nog iemand anders (Charlie Stross), en het klopt; de kern van waarheid die nu zo wreed door een bepaald stuk rechterzijde wordt verdraaid en verwrongen, is dat hij het met die opinie wel eens is: de voorstanders van bitcoin zijn vaak voorstanders als onderdeel van die libertarische anti-staat visie. Maar zoals hij er dan heel duidelijk bij zegt:
"Stross doesn’t like that agenda, and neither do I; but I am trying not to let that tilt my positive analysis of BitCoin one way or the other."
Dus datgene waarvan de hele meute wil doen uitschijnen dat "Krugman hates freedom" is nu juist uitdrukkelijk wat hem nauwelijks interesseert. En het onderwerp waar Krugman het hier en bij eerdere gelegenheden wel over had: de problemen die er nu eenmaal werkelijk met bitcoin zijn, daar reppen ze met geen woord van.
Dus wat is nu het verschil met de litanie die je per de gevestigde kerk moet kunnen opzeggen wanneer je geen argumenten meer hebt?
En als ze, weer eens, heel verwonderd zullen zijn omdat ze buiten hun eigen gevestigde kerkelijkheid zo weinig serieus genomen worden; of zelfs dat mensen een tikje ontmoedigd raken wanneer ze dat soort stoten midden in hun eigen rechtse kamp aantreffen: wel, dat is nu, net zoals mijn ervaringen van destijds met luciede links, een heel, heel groot deel van de reden. En mag ik er even aan herinneren dat het niet de eerste keer is (4)...?
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/09/de-opvallende-parallel-tussen-dom_26.html
(2) http://krugman.blogs.nytimes.com/2013/12/28/bitcoin-is-evil/?_r=0
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/03/bitcoin-en-friedrich-hayek.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/04/bitcoin-ik-pleit-voor-een-kopernikaanse.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/02/het-is-de-schuld-van-paul-krugman.html
maandag 23 december 2013
De parabool en de natuurwet
Aangezien ik me al vaak heb lopen afvragen wat "in godsnaam" een natuurwet is; en wat daar wel een voorbeeld van kan zijn, was ik erg blij in Time Reborn van Lee Smolin de volgende woorden te vinden:
"Galileo's observation that bodies fall along parabolas is one of the first examples we have of a law of nature - that is, a regularity in the behavior of some small subsystem of the universe". (Smolin, Time Reborn (2013), chapter 2)
Dus: een natuurwet is "een regelmatigheid in het gedrag van een klein onderdeel van het universum". Ik denk dat ik er toch een beetje mee vooruit kom met mijn vragen als "hoe kunnen 'de vergelijkingen' (pakweg van de relativiteitstheorie) op hun beurt vergelijkingen hebben als oplossing?". Misschien mag ik "de baan van een planeet rond een ster is een ellips" als een "natuurwet" zien, en het feit dat de Aarde momenteel (ik schrijf dit op een 23 december) sneller draait dan anders als een uitkomst van de wetten van Kepler (2) - of is het omgekeerd? Dan is de mathematische beschrijving van de ellips een oplossing die ons vertelt hoe snel de Aarde beweegt op al die punten van de ellips - en dus ook van de tijd; doorheen de verschillende seizoenen - maar intussen wel degelijk zelf nog steeds een vergelijking is. En als je wil weten hoe snel de Aarde vandaag beweegt, dan moet je nog eens de vergelijking oplossen die zelf al een oplossing van een andere ("hogere?) vergelijking is.
Zou het zoiets zijn?
Maar zelfs als het zo is ben ik nog lang niet aan de nieuwe patatjes! Dus niet alleen vallen de dingen in een parabool, maar bovendien is dat een natuurwet? Maar de dingen vallen helemaal niet in een parabool! Ze vallen gewoon in een rechte lijn naar beneden; ik zie het hier elke dag gebeuren!
OK, ik zie dus iets over het hoofd, maar wat? Het enige dat ik kan bedenken is dat ik die rechte lijn als de Y-as van een coordinatenstelsel moet zien. Wat ik dan over het hoofd zag is de tijdsdimensie, en noem dat de X-as. Dus het voorwerp begint te vallen, en op de tijd dat het een bepaalde afstand in de tijd heeft afgelegd ("één eenheid naar rechts") heeft het ook een afstand richting de grond gedaan: "één eenheid naar beneden". Maar omdat er nu eenmaal valversnelling is, is de afstand naar beneden tijdens de tweede tijdseenheid "naar rechts" groter dan voor de eerste. En dus krijg je een lijn te zien die eerst vrij horizontaal naar rechts (in de tijd) schuift, maar almaar sneller naar beneden afbuigt, en op het einde zie je een parabool.
Zou dat het zijn? In dat geval vind ik dat het er op dit niveau; een zeer populariserend werk voor mensen die niet één mathematische formule kunnen verdragen, apart had mogen in staan. Maar ik zou me er iets bij kunnen inbeelden dat je het op die manier over "een natuurwet" kan hebben. En om te weten welke snelheid de kogel op "dit moment" heeft moet je een vergelijking oplossen die zelf al de oplossing van een andere vergelijking was.
----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2011/06/wat-is-een-natuurwet.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/10/over-vier-maanden-is-het-m_116212513929708752.html
"Galileo's observation that bodies fall along parabolas is one of the first examples we have of a law of nature - that is, a regularity in the behavior of some small subsystem of the universe". (Smolin, Time Reborn (2013), chapter 2)
Dus: een natuurwet is "een regelmatigheid in het gedrag van een klein onderdeel van het universum". Ik denk dat ik er toch een beetje mee vooruit kom met mijn vragen als "hoe kunnen 'de vergelijkingen' (pakweg van de relativiteitstheorie) op hun beurt vergelijkingen hebben als oplossing?". Misschien mag ik "de baan van een planeet rond een ster is een ellips" als een "natuurwet" zien, en het feit dat de Aarde momenteel (ik schrijf dit op een 23 december) sneller draait dan anders als een uitkomst van de wetten van Kepler (2) - of is het omgekeerd? Dan is de mathematische beschrijving van de ellips een oplossing die ons vertelt hoe snel de Aarde beweegt op al die punten van de ellips - en dus ook van de tijd; doorheen de verschillende seizoenen - maar intussen wel degelijk zelf nog steeds een vergelijking is. En als je wil weten hoe snel de Aarde vandaag beweegt, dan moet je nog eens de vergelijking oplossen die zelf al een oplossing van een andere ("hogere?) vergelijking is.
Zou het zoiets zijn?
Maar zelfs als het zo is ben ik nog lang niet aan de nieuwe patatjes! Dus niet alleen vallen de dingen in een parabool, maar bovendien is dat een natuurwet? Maar de dingen vallen helemaal niet in een parabool! Ze vallen gewoon in een rechte lijn naar beneden; ik zie het hier elke dag gebeuren!
OK, ik zie dus iets over het hoofd, maar wat? Het enige dat ik kan bedenken is dat ik die rechte lijn als de Y-as van een coordinatenstelsel moet zien. Wat ik dan over het hoofd zag is de tijdsdimensie, en noem dat de X-as. Dus het voorwerp begint te vallen, en op de tijd dat het een bepaalde afstand in de tijd heeft afgelegd ("één eenheid naar rechts") heeft het ook een afstand richting de grond gedaan: "één eenheid naar beneden". Maar omdat er nu eenmaal valversnelling is, is de afstand naar beneden tijdens de tweede tijdseenheid "naar rechts" groter dan voor de eerste. En dus krijg je een lijn te zien die eerst vrij horizontaal naar rechts (in de tijd) schuift, maar almaar sneller naar beneden afbuigt, en op het einde zie je een parabool.
Zou dat het zijn? In dat geval vind ik dat het er op dit niveau; een zeer populariserend werk voor mensen die niet één mathematische formule kunnen verdragen, apart had mogen in staan. Maar ik zou me er iets bij kunnen inbeelden dat je het op die manier over "een natuurwet" kan hebben. En om te weten welke snelheid de kogel op "dit moment" heeft moet je een vergelijking oplossen die zelf al de oplossing van een andere vergelijking was.
----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2011/06/wat-is-een-natuurwet.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/10/over-vier-maanden-is-het-m_116212513929708752.html
zondag 22 december 2013
Over papiergeld, goud en bitcoin
Een tijdje geleden publiceerde Hoogleraar in de Economie Gert Peersman een column over bitcoin. Sceptisch optimist over bitcoin (1), en verder geïnteresseerde leek in de economie als ik ben heb ik er geprobeerd iets bij te leren. Voor mij was het een nuttig artikel, onder andere omdat het "thought provoking" was. De thoughts raakten eerst geprovoked bij het volgende stukje:
Ik twijfel er niet aan dat het op zich waar is; ik heb zelf iets dergelijks geprobeerd als "reden" waarom mensen eerder metaalgeld dan papiergeld zouden preferen (2). Alleen: het was nogal ironisch bedoeld, vermits bleek dat de mensen nu juist wel papiergeld wilden. En dus zette het "voorbeeld" ons alleen maar op weg naar wat volgens mij het basisinzicht is. Als goud een miljoen (zuiver symbolisch bedoeld) keer meer waard is dan de intrinsieke waarde die het als sieraden en potentiële tanden heeft; dan doet het er toch niet toe of de intrinsieke waarde "nul" of "één" is? Dan is de potentiële crash, de dag dat het van dat miljoen naar zijn intrinsieke waarde van één gaat, de facto toch even groot als die van bitcoin, de dag dat het aan zijn intrinsieke waarde van nul noteert? Of uitgedrukt in de termen van Warren Buffett van een tijdje geleden (3); als je ziet hoeveel landbouwgrond, grote bedrijven etc je er "vandaag" mee kan kopen; en "morgen" blijft alleen de mogelijkheid uit het artikel over er tanden en sieraden van te maken ; wat denk je dat dat er dan met die "waarde" zal gebeuren?
Een eerste hypothese is nu dat iemand me welwillend komt vertellen waarom het bovenstaande niet juist is: alvast bedankt. Een tweede hypothese is dat we (inderdaad) nog steeds met de vraag zitten: waarom zou goud wel een "waarde" hebben, en bitcoin niet? En alsof het artikel zich daar eigenlijk wel van bewust is krijgen we even verder:
Dus: het verschil tussen de euro en de bitcoin is geen kwestie van "intrinsieke waarde", maar van het feit dat de overheid het (op zich quasi waardeloos) papier een waarde verleent: door er de belastingen in aan te rekenen. Dat is alvast plausibel omdat ik iets heel gelijkaardigs heb gelezen over een heel breed politiek spectrum. Zowel Graebers "Debt" als Hayeks "Denationalization of Money "zeggen ongeveer precies dat.
Alleen is een papieren euro nog altijd geen goud. Netto resultaat, in mijn opinie, is dat goud in termen van intrinsieke waarde precies zoals bitcoin ver, ver boven zijn niveau speelt, en dat we nog altijd niet weten waarom. Merk dan eerst op dat in elk van de drie gevallen de waarde voortkomt uit de verwachting dat "iemand" het zal willen aanvaarden. Dat roept bij abstracte geesten echter de spiegelbeeldvraag op: wie zal het willen aanbieden? Met één stap kom je dan bij het inzicht dat, als iets te schaars is in vergelijking met de economie, niemand belang heeft ermee te betalen, vermits de schaarste alleen al zal maken dat het voortdurend in waarde stijgt. Dat betekent dat schaarse voorwerpen wel uitstekend zijn voor de functie dat geld waarde moet kunnen opslaan en behouden, maar niet voor die heel andere functie dat je het ook moet kunnen en willen gebruiken als ruilmiddel. Maar als het niet de bedoeling en de verwachting is dat je het zal uitgeven, dan kom je bij de vraag waarom je het dan nog zou aanvaarden. Het enige wat overblijft is het idee dat iemand anders het zal willen aannemen - en wat is nu nog het verschil met die beroemde tulpenbollen van destijds?
Kortom, noch papier, noch bitcoin, noch goud hebben een intrinsieke waarde die zelfs maar een astronomisch aantal nullen na de komma in de buurt komt van wat mensen er voor willen geven. En dan is het feit dat de waarde mijn nikkel van die vorige post (2) nog altijd hoger is dan die van papier (laat staan nul) even irrelevant als het feit dat het voor goud nog een microscopisch klein beetje hoger is. En de reden waarom mensen er quasi oneindig veel meer voor willen geven ligt aan dat "primitief bijgeloof" waar Hayek het ook al over had.
Dus denk ik dat je voor goud hetzelfde moet concluderen als voor bitcoin, namelijk dat het die waarde weer zal verliezen. Nu denk ik niet dat dat voor morgen zal zijn. Er zijn zeven miljard mensen en een heel groot deel daarvan zit nog in voldoende primitieve economieën om goud, niet als primitief bijgeloof maar in die primitieve economie bij gebrek aan alternatief, nog heel lang te ondersteunen. Ze groeien anders wel snel, de laatste decennia...
-----------------------------------
(1) Op het moment van schrijven was er een link naar te vinden, hier: http://www.feb.ugent.be/fineco/gert_files/Popular.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/11/wij-willen-papier-geld.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/02/warren-buffett-over-goud.html
Ik twijfel er niet aan dat het op zich waar is; ik heb zelf iets dergelijks geprobeerd als "reden" waarom mensen eerder metaalgeld dan papiergeld zouden preferen (2). Alleen: het was nogal ironisch bedoeld, vermits bleek dat de mensen nu juist wel papiergeld wilden. En dus zette het "voorbeeld" ons alleen maar op weg naar wat volgens mij het basisinzicht is. Als goud een miljoen (zuiver symbolisch bedoeld) keer meer waard is dan de intrinsieke waarde die het als sieraden en potentiële tanden heeft; dan doet het er toch niet toe of de intrinsieke waarde "nul" of "één" is? Dan is de potentiële crash, de dag dat het van dat miljoen naar zijn intrinsieke waarde van één gaat, de facto toch even groot als die van bitcoin, de dag dat het aan zijn intrinsieke waarde van nul noteert? Of uitgedrukt in de termen van Warren Buffett van een tijdje geleden (3); als je ziet hoeveel landbouwgrond, grote bedrijven etc je er "vandaag" mee kan kopen; en "morgen" blijft alleen de mogelijkheid uit het artikel over er tanden en sieraden van te maken ; wat denk je dat dat er dan met die "waarde" zal gebeuren?
Een eerste hypothese is nu dat iemand me welwillend komt vertellen waarom het bovenstaande niet juist is: alvast bedankt. Een tweede hypothese is dat we (inderdaad) nog steeds met de vraag zitten: waarom zou goud wel een "waarde" hebben, en bitcoin niet? En alsof het artikel zich daar eigenlijk wel van bewust is krijgen we even verder:
Dus: het verschil tussen de euro en de bitcoin is geen kwestie van "intrinsieke waarde", maar van het feit dat de overheid het (op zich quasi waardeloos) papier een waarde verleent: door er de belastingen in aan te rekenen. Dat is alvast plausibel omdat ik iets heel gelijkaardigs heb gelezen over een heel breed politiek spectrum. Zowel Graebers "Debt" als Hayeks "Denationalization of Money "zeggen ongeveer precies dat.
Alleen is een papieren euro nog altijd geen goud. Netto resultaat, in mijn opinie, is dat goud in termen van intrinsieke waarde precies zoals bitcoin ver, ver boven zijn niveau speelt, en dat we nog altijd niet weten waarom. Merk dan eerst op dat in elk van de drie gevallen de waarde voortkomt uit de verwachting dat "iemand" het zal willen aanvaarden. Dat roept bij abstracte geesten echter de spiegelbeeldvraag op: wie zal het willen aanbieden? Met één stap kom je dan bij het inzicht dat, als iets te schaars is in vergelijking met de economie, niemand belang heeft ermee te betalen, vermits de schaarste alleen al zal maken dat het voortdurend in waarde stijgt. Dat betekent dat schaarse voorwerpen wel uitstekend zijn voor de functie dat geld waarde moet kunnen opslaan en behouden, maar niet voor die heel andere functie dat je het ook moet kunnen en willen gebruiken als ruilmiddel. Maar als het niet de bedoeling en de verwachting is dat je het zal uitgeven, dan kom je bij de vraag waarom je het dan nog zou aanvaarden. Het enige wat overblijft is het idee dat iemand anders het zal willen aannemen - en wat is nu nog het verschil met die beroemde tulpenbollen van destijds?
Kortom, noch papier, noch bitcoin, noch goud hebben een intrinsieke waarde die zelfs maar een astronomisch aantal nullen na de komma in de buurt komt van wat mensen er voor willen geven. En dan is het feit dat de waarde mijn nikkel van die vorige post (2) nog altijd hoger is dan die van papier (laat staan nul) even irrelevant als het feit dat het voor goud nog een microscopisch klein beetje hoger is. En de reden waarom mensen er quasi oneindig veel meer voor willen geven ligt aan dat "primitief bijgeloof" waar Hayek het ook al over had.
Dus denk ik dat je voor goud hetzelfde moet concluderen als voor bitcoin, namelijk dat het die waarde weer zal verliezen. Nu denk ik niet dat dat voor morgen zal zijn. Er zijn zeven miljard mensen en een heel groot deel daarvan zit nog in voldoende primitieve economieën om goud, niet als primitief bijgeloof maar in die primitieve economie bij gebrek aan alternatief, nog heel lang te ondersteunen. Ze groeien anders wel snel, de laatste decennia...
-----------------------------------
(1) Op het moment van schrijven was er een link naar te vinden, hier: http://www.feb.ugent.be/fineco/gert_files/Popular.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/11/wij-willen-papier-geld.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/02/warren-buffett-over-goud.html
zaterdag 21 december 2013
Zonnewende!
Al verschillende keren deed ik grote ogen opzetten, toen ik mensen vertelde dat de zon sinds enkele dagen elke dag een beetje later ondergaat. Hoezo, de kortste dag van het jaar is toch 21 december? En zo is het ook! Vandaag is het 21 december, en een blik op een site leert dat de zon opgaat om 08.42 en ondergaat om 16.38. Dat zijn dus 7 uur en 56 minuten, vier minder dan toen de zon onderging om 16.36, op 13 december (1), en nog altijd twee minder dan op 16 december.
Het geheim is, zoals ik al op "maar dat vind ik moeilijk te geloven" basis aan het raden was, dat de zon intussen 's ochtends nog meer later is opgegaan dan ze 's avonds later is gaan slapen - en dus neem ik aan dat we dat vanaf nu zien ophouden. Bijvoorbeeld omdat ze nog een tijdje 's ochtends wel degelijk nog later opkomt, maar vanaf nu 's avonds nog meer later ondergaat.
Het zijn zeldzaam wolkeloze dagen geweest, deze decemberdagen, en dus hebben we heel veel van die schaarse uren zonneschijn gezien. Terwijl ik zit te typen zie ik van achter de wolken een schraal zonnetje tevoorschijn komen, op deze kortste dag van het jaar, en inderdaad... Als we de zon in de zomer op deze hoogte zien hangen - zij het dan op een heel andere plaats aan de horizon, dan zal het vier of vijf uur in de namiddag zijn, of zoiets. En ik loop op verschillende uren van de dag naar de lange schaduwen te kijken en sta eens te meer een ogenblik stil bij dat ontzettende mirakel dat dat moet geleken hebben in de ogen van onze voorouders, dat die zon zomaar vanzelf al die tijd terrein verloor, en dan zonder aanwijsbare reden weer het omgekeerde deed.
Dat zullen allemaal wel maar de wereldvreemde onderzoekingen van een zonderling lijken. Maar of het zoveel slechter is dan al dat belang dat andere mensen dan weer hechten aan de voetbaluitslagen...?
-------------------------------------------
Update, 22 december
Zonsopgang: 08.43
Zonsondergang: 16.39
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/12/mijmeringen-bij-de-naderende-zonnewende.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/12/kijk-nu-precies-zoals-ik-niet-gedacht.html
Het geheim is, zoals ik al op "maar dat vind ik moeilijk te geloven" basis aan het raden was, dat de zon intussen 's ochtends nog meer later is opgegaan dan ze 's avonds later is gaan slapen - en dus neem ik aan dat we dat vanaf nu zien ophouden. Bijvoorbeeld omdat ze nog een tijdje 's ochtends wel degelijk nog later opkomt, maar vanaf nu 's avonds nog meer later ondergaat.
Het zijn zeldzaam wolkeloze dagen geweest, deze decemberdagen, en dus hebben we heel veel van die schaarse uren zonneschijn gezien. Terwijl ik zit te typen zie ik van achter de wolken een schraal zonnetje tevoorschijn komen, op deze kortste dag van het jaar, en inderdaad... Als we de zon in de zomer op deze hoogte zien hangen - zij het dan op een heel andere plaats aan de horizon, dan zal het vier of vijf uur in de namiddag zijn, of zoiets. En ik loop op verschillende uren van de dag naar de lange schaduwen te kijken en sta eens te meer een ogenblik stil bij dat ontzettende mirakel dat dat moet geleken hebben in de ogen van onze voorouders, dat die zon zomaar vanzelf al die tijd terrein verloor, en dan zonder aanwijsbare reden weer het omgekeerde deed.
Dat zullen allemaal wel maar de wereldvreemde onderzoekingen van een zonderling lijken. Maar of het zoveel slechter is dan al dat belang dat andere mensen dan weer hechten aan de voetbaluitslagen...?
-------------------------------------------
Update, 22 december
Zonsopgang: 08.43
Zonsondergang: 16.39
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/12/mijmeringen-bij-de-naderende-zonnewende.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/12/kijk-nu-precies-zoals-ik-niet-gedacht.html
woensdag 18 december 2013
Weer heel veel last van "reverse paranoia"
Vandaag lees ik op CNN een artikel (1) over een camera die zo sterk is dat je er vanop de maan een vingernagel mee kan onderscheiden. Nu herinner ik er aan dat de maan een pak verder weg is dan de satellieten waarmee, pakweg, Google Maps wordt gemaakt, en verder dat de problemen met dat soort dingen evenredig toenemen met het kwadraat (2) van de afstand, en wat kreeg ik weer héél véél last van reverse paranoia (3)...!
Want ik zie het zo voor mijn ogen. Binnen enige tijd - weken, maanden, jaren, doetterniettoe... - zal in de krant - brééééd uitgesmeerd, grooooote letters, Wereldwijd Schandaal staan - wij allemaal worden sinds jaren voortdurend herkend en met naam en toenaam opgeslagen wanneer we, ocharme, ons autootje of ons treintje nemen, van en naar het werk, en wanneer we, ocharme, in onze tuin gaan zitten en denken dat we het in de privacy van ons eigen achtertuintje allemaal niet te nauw moeten nemen...
En natuurlijk zal het allemaal volgens heel strikte regels worden behandeld en natuurlijk worden alle mensen eerst vakkundig van de foto's verwijderd. Alleen..., pas nadat...
Enzovoort.
Grooooot schandaal zal het zijn! Wie Had Nu Toch Ooit Zoiets Kunnen Denken? En ik zal denken: "hoe, komen ze nu pas op het idee?". En ik zal weer een postje schrijven, van "mannekens (en vrouwkens, natuurlijk), dat stond toch allemaal al jaren geleden in de krant?".
Reverse paranoia... Af en toe is het toch wel handig voor de gemoedsrust. Alleen jammer dat het ook wel eens verward wordt met tenenkrullende betweterij.
--------------------------------------------
(1) http://edition.cnn.com/2013/12/18/world/europe/gaia-space-telescope/index.html?hpt=hp_c1
(2) dus, voor de ongecijferde lezer, dubbel zo ver is niet dubbel zo moeilijk, maar wel vier keer zo moeilijk, en drie keer zo ver is niet drie keer maar negen keer zo moeilijk, en 100 keer zo ver is... See?
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/06/ik-begrijp-weer-eens-de-hetze-niet.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/09/toch-handig-zon-beetje-reverse-paranoia.html
Want ik zie het zo voor mijn ogen. Binnen enige tijd - weken, maanden, jaren, doetterniettoe... - zal in de krant - brééééd uitgesmeerd, grooooote letters, Wereldwijd Schandaal staan - wij allemaal worden sinds jaren voortdurend herkend en met naam en toenaam opgeslagen wanneer we, ocharme, ons autootje of ons treintje nemen, van en naar het werk, en wanneer we, ocharme, in onze tuin gaan zitten en denken dat we het in de privacy van ons eigen achtertuintje allemaal niet te nauw moeten nemen...
En natuurlijk zal het allemaal volgens heel strikte regels worden behandeld en natuurlijk worden alle mensen eerst vakkundig van de foto's verwijderd. Alleen..., pas nadat...
Enzovoort.
Grooooot schandaal zal het zijn! Wie Had Nu Toch Ooit Zoiets Kunnen Denken? En ik zal denken: "hoe, komen ze nu pas op het idee?". En ik zal weer een postje schrijven, van "mannekens (en vrouwkens, natuurlijk), dat stond toch allemaal al jaren geleden in de krant?".
Reverse paranoia... Af en toe is het toch wel handig voor de gemoedsrust. Alleen jammer dat het ook wel eens verward wordt met tenenkrullende betweterij.
--------------------------------------------
(1) http://edition.cnn.com/2013/12/18/world/europe/gaia-space-telescope/index.html?hpt=hp_c1
(2) dus, voor de ongecijferde lezer, dubbel zo ver is niet dubbel zo moeilijk, maar wel vier keer zo moeilijk, en drie keer zo ver is niet drie keer maar negen keer zo moeilijk, en 100 keer zo ver is... See?
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/06/ik-begrijp-weer-eens-de-hetze-niet.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/09/toch-handig-zon-beetje-reverse-paranoia.html
dinsdag 17 december 2013
Een belangrijk principe!
Behulpzaam als altijd helpt scholier Thomas de tafel afruimen. In de bovenste la heeft onze vaatwas aan de zijkanten twee smalle stroken waarin je alleen koppen en bekers kwijt kan. Allebei hebben ze bovenaan een soort dakje, het ene wat hoger dan het andere, zodat je onder het ene alleen kopjes kwijt kan, en onder het andere koppen maar ook de hogere bekers. De ruimte boven de ene strook is dan ook wat hoger dan de andere: daar kan je alleen nog maar erg platte en kleine spullen kwijt.
"Papa", zegt scholier Thomas als hij ziet dat ik enkele bekers uit het multifunctionele stuk heb weggehaald en herplaatst in het stuk waar enkel bekers kunnen, "waarom heb jij mijn spulletjes verzet?".
Tja. Daar moet papa toch even over nadenken. Ja, waarom, eigenlijk? Het is zonder nadenken gebeurd, er zit iets in ons dat maakt dat we dat soort dingen gewoon doen. Gelukkig is papa ook nog filosoof! Krijg dat soort dingen anders maar eens boven water, zonder dat het rationaliseringen mogen zijn, en zonder dat een scholier van zes jaar in de gaten heeft dat je je er vanaf wil maken!
"Wel" zegt papa na ingespannen nadenken (Freud... Wittgenstein...) "het punt is, wanneer je plaats hebt die je op verschillende manieren kan gebruiken (wijst het multifunctionele midden aan), en je hebt andere plaats die je maar op één manier kan gebruiken (wijst de smalle stroken met beperkte hoogte aan), dan gebruik je de ruimte die het meest nuttig (bruikbaar, veelzijdig, andere...) zo laat mogelijk. En dus plaats je geen bekers in het veelzijdig stuk als je ook nog plaats hebt waar je toch alleen maar bekers kan zetten. Het gevolg is (en nu zwaait papa triomfantelijk met een klein steelpannetje) dat je met de ruimte in het midden vrij deze pan er ook nog bij krijgt, terwijl je er met de bekers in het midden geen plaats meer voor had".
En dan had papa dat met de hand moeten afwassen: een beetje zoals delen door nul in de wiskunde ook een geldig tegenargument is.
Ik denk dat het een belangrijk principe is. Hier gaat het niet om hoe je het lekkerste voor het laatst bewaard, maar wel het meest veelzijdige. Neem nu: geld! We gebruiken geen koper als we harde en toch deelbare spullen zoeken om ons sociaal verkeer te regelen, want koper; dat kan je eigenlijk gebruiken voor de "smalle stroken" uit de beeldspraak van de vaatwas. Van koper kan je bijvoorbeeld electrische draden maken, dus waarom zou je nu je nuttige koper gebruiken als geldmiddel als je er wel iets beters mee kan doen?
Nee, neem dan veel waardelozere metalen, waar je in feite helemaal niets mee kan doen, zoals goud. Goud is immers quasi waardeloos spul. De enige reden waarom het enige waarde heeft is dat het bruikbaar is als geldmiddel; tenminste, als je economie nog simpel genoeg is, zodat je tot vandaag in achterlijke streken in Indië de mensen ziet aanschuiven om goud te kopen. Zodra je economie te complex, en dus te rijk wordt, is er natuurlijk al snel niet genoeg goud meer om de economie te weerspiegelen, en dan is het beter er op te blijven zitten (zolang je er tenminste op kan vertrouwen dat later iemand er iets voor zal willen geven), en dan wordt het er alleen maar nog schaarser van, en op de duur zit je in de vicieuze cirkel die maakt dat Hayek het een primitief bijgeloof noemde.
Ik vraag me echt af of de vaatwas metafoor daar niet een beetje licht op werpt.
"Papa", zegt scholier Thomas als hij ziet dat ik enkele bekers uit het multifunctionele stuk heb weggehaald en herplaatst in het stuk waar enkel bekers kunnen, "waarom heb jij mijn spulletjes verzet?".
Tja. Daar moet papa toch even over nadenken. Ja, waarom, eigenlijk? Het is zonder nadenken gebeurd, er zit iets in ons dat maakt dat we dat soort dingen gewoon doen. Gelukkig is papa ook nog filosoof! Krijg dat soort dingen anders maar eens boven water, zonder dat het rationaliseringen mogen zijn, en zonder dat een scholier van zes jaar in de gaten heeft dat je je er vanaf wil maken!
"Wel" zegt papa na ingespannen nadenken (Freud... Wittgenstein...) "het punt is, wanneer je plaats hebt die je op verschillende manieren kan gebruiken (wijst het multifunctionele midden aan), en je hebt andere plaats die je maar op één manier kan gebruiken (wijst de smalle stroken met beperkte hoogte aan), dan gebruik je de ruimte die het meest nuttig (bruikbaar, veelzijdig, andere...) zo laat mogelijk. En dus plaats je geen bekers in het veelzijdig stuk als je ook nog plaats hebt waar je toch alleen maar bekers kan zetten. Het gevolg is (en nu zwaait papa triomfantelijk met een klein steelpannetje) dat je met de ruimte in het midden vrij deze pan er ook nog bij krijgt, terwijl je er met de bekers in het midden geen plaats meer voor had".
En dan had papa dat met de hand moeten afwassen: een beetje zoals delen door nul in de wiskunde ook een geldig tegenargument is.
Ik denk dat het een belangrijk principe is. Hier gaat het niet om hoe je het lekkerste voor het laatst bewaard, maar wel het meest veelzijdige. Neem nu: geld! We gebruiken geen koper als we harde en toch deelbare spullen zoeken om ons sociaal verkeer te regelen, want koper; dat kan je eigenlijk gebruiken voor de "smalle stroken" uit de beeldspraak van de vaatwas. Van koper kan je bijvoorbeeld electrische draden maken, dus waarom zou je nu je nuttige koper gebruiken als geldmiddel als je er wel iets beters mee kan doen?
Nee, neem dan veel waardelozere metalen, waar je in feite helemaal niets mee kan doen, zoals goud. Goud is immers quasi waardeloos spul. De enige reden waarom het enige waarde heeft is dat het bruikbaar is als geldmiddel; tenminste, als je economie nog simpel genoeg is, zodat je tot vandaag in achterlijke streken in Indië de mensen ziet aanschuiven om goud te kopen. Zodra je economie te complex, en dus te rijk wordt, is er natuurlijk al snel niet genoeg goud meer om de economie te weerspiegelen, en dan is het beter er op te blijven zitten (zolang je er tenminste op kan vertrouwen dat later iemand er iets voor zal willen geven), en dan wordt het er alleen maar nog schaarser van, en op de duur zit je in de vicieuze cirkel die maakt dat Hayek het een primitief bijgeloof noemde.
Ik vraag me echt af of de vaatwas metafoor daar niet een beetje licht op werpt.
Abonneren op:
Posts (Atom)