zondag 22 december 2013

Over papiergeld, goud en bitcoin

Een tijdje geleden publiceerde Hoogleraar in de Economie Gert Peersman een column over bitcoin. Sceptisch optimist over bitcoin (1), en verder geïnteresseerde leek in de economie als ik ben heb ik er geprobeerd iets bij te leren. Voor mij was het een nuttig artikel, onder andere omdat het "thought provoking" was. De thoughts raakten eerst geprovoked bij het volgende stukje:



Ik twijfel er niet aan dat het op zich waar is; ik heb zelf iets dergelijks geprobeerd als "reden" waarom mensen eerder metaalgeld dan papiergeld zouden preferen (2). Alleen: het was nogal ironisch bedoeld, vermits bleek dat de mensen nu juist wel papiergeld wilden. En dus zette het "voorbeeld" ons alleen maar op weg naar wat volgens mij het basisinzicht is. Als goud een miljoen (zuiver symbolisch bedoeld) keer meer waard is dan de intrinsieke waarde die het als sieraden en potentiële tanden heeft; dan doet het er toch niet toe of de intrinsieke waarde "nul" of "één" is? Dan is de potentiële crash, de dag dat het van dat miljoen naar zijn intrinsieke waarde van één gaat, de facto toch even groot als die van bitcoin, de dag dat het aan zijn intrinsieke waarde van nul noteert? Of uitgedrukt in de termen van Warren Buffett van een tijdje geleden (3); als je ziet hoeveel landbouwgrond, grote bedrijven etc je er "vandaag" mee kan kopen; en "morgen" blijft alleen de mogelijkheid uit het artikel over er tanden en sieraden van te maken ; wat denk je dat dat er dan met die "waarde" zal gebeuren?

Een eerste hypothese is nu dat iemand me welwillend komt vertellen waarom het bovenstaande niet juist is: alvast bedankt. Een tweede hypothese is dat we (inderdaad) nog steeds met de vraag zitten: waarom zou goud wel een "waarde" hebben, en bitcoin niet? En alsof het artikel zich daar eigenlijk wel van bewust is krijgen we even verder:



Dus: het verschil tussen de euro en de bitcoin is geen kwestie van "intrinsieke waarde", maar van het feit dat de overheid het (op zich quasi waardeloos) papier een waarde verleent: door er de belastingen in aan te rekenen. Dat is alvast plausibel omdat ik iets heel gelijkaardigs heb gelezen over een heel breed politiek spectrum. Zowel Graebers "Debt" als Hayeks "Denationalization of Money "zeggen ongeveer precies dat.

Alleen is een papieren euro nog altijd geen goud. Netto resultaat, in mijn opinie, is dat goud in termen van intrinsieke waarde precies zoals bitcoin ver, ver boven zijn niveau speelt, en dat we nog altijd niet weten waarom. Merk dan eerst op dat in elk van de drie gevallen de waarde voortkomt uit de verwachting dat "iemand" het zal willen aanvaarden. Dat roept bij abstracte geesten echter de spiegelbeeldvraag op: wie zal het willen aanbieden? Met één stap kom je dan bij het inzicht dat, als iets te schaars is in vergelijking met de economie, niemand belang heeft ermee te betalen, vermits de schaarste alleen al zal maken dat het voortdurend in waarde stijgt. Dat betekent dat schaarse voorwerpen wel uitstekend zijn voor de functie dat geld waarde moet kunnen opslaan en behouden, maar niet voor die heel andere functie dat je het ook moet kunnen en willen gebruiken als ruilmiddel. Maar als het niet de bedoeling en de verwachting is dat je het zal uitgeven, dan kom je bij de vraag waarom je het dan nog zou aanvaarden. Het enige wat overblijft is het idee dat iemand anders het zal willen aannemen - en wat is nu nog het verschil met die beroemde tulpenbollen van destijds?

Kortom, noch papier, noch bitcoin, noch goud hebben een intrinsieke waarde die zelfs maar een astronomisch aantal nullen na de komma in de buurt komt van wat mensen er voor willen geven. En dan is het feit dat de waarde mijn nikkel van die vorige post (2) nog altijd hoger is dan die van papier (laat staan nul) even irrelevant als het feit dat het voor goud nog een microscopisch klein beetje hoger is. En de reden waarom mensen er quasi oneindig veel meer voor willen geven ligt aan dat "primitief bijgeloof" waar Hayek het ook al over had.

Dus denk ik dat je voor goud hetzelfde moet concluderen als voor bitcoin, namelijk dat het die waarde weer zal verliezen. Nu denk ik niet dat dat voor morgen zal zijn. Er zijn zeven miljard mensen en een heel groot deel daarvan zit nog in voldoende primitieve economieën om goud, niet als primitief bijgeloof maar in die primitieve economie bij gebrek aan alternatief, nog heel lang te ondersteunen. Ze groeien anders wel snel, de laatste decennia...

-----------------------------------
(1) Op het moment van schrijven was er een link naar te vinden, hier: http://www.feb.ugent.be/fineco/gert_files/Popular.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/11/wij-willen-papier-geld.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/02/warren-buffett-over-goud.html

Geen opmerkingen: