The Counter-Revolution of Science (1952) is een boek van Friedrich Hayek dat de hele tijd door mijn hoofd bleef spelen terwijl ik het ongemakkelijk postje schreef bij de overeenkomsten tussen Hayek en Malthus (1). Als iemand anders dat boek had geschreven, dan had het er zeker als een sterk argument tegen Hayeks ideeën uit Prices and Production uitgezien. Volgens mij zou The Counter-Revolution bepaald niet misstaan in de Epistemologie (het geleerde woord dat wij filosofen graag gebruiken als we "wetenschapsfilosofie" bedoelen: iedereen probeert op zijn manier indruk te maken op de vrouwtjes, nietwaar?). Maar nu het van Hayek zelf komt... Wat moet ik nu met dat "ongemakkelijk gevoel" aanvangen?
De "epistemologie" van The Counter-Revolution of Science heeft één en ander bijgedragen aan mijn ideeën over "complexe wetenschappen"; het idee dat mono-causale theorieën er zelden in zullen slagen om veel inzicht in de complexe wereld te wereld op te leveren. Maar een mono-causale theorie is nu juist wat Prices and Production, tenminste als ik het goed begrepen heb, zo heel erg lijkt te zijn. Er is een soort "black box", de feitelijke economie; er is één variabele die je dan ook probeert te variëren - namelijk een artificiële wijziging in de vraagzijde van de economie; vandaag zou "stimulus" een uitstekend voorbeeld zijn - en er is één enkele keten gebeurtenissen die maakt dat de problemen die je ermee wil oplossen alleen maar erger worden. Dat laatste was de overeenkomst met Malthus' ideeën die me in de post van voetnoot (1) zo ongemakkelijk over mijn stoel deed schuiven.
Daartegenover zegt The Counter-Revolution of Science dat de poging om dergelijke quasi-formuleerbare processen te gebruiken in complexe wetenschappen (zoals hier de economie) alleen maar een plooien is voor de successen in de domeinen waar dat wel lukt, namelijk de natuurwetenschappen. Onderzoekers raken zo verblind door de successen van de natuurkunde dat ze zich op de duur alleen maar concentreren op wat meetbaar is, ten nadele van wat relevant is - en dat is waarmee ze zich inbeelden "wetenschapper" te zijn. En vandaar naar Hayeks stokpaardje dat er nu eenmaal heel veel en nog eens veel meer variabelen in het spel zijn dan ooit in een formule te vatten is, is maar een kleine stap. En dus lijkt het boek me een heel sterk argument tegen iets dat dezelfde auteur in een ander boek heeft gezegd.
Een deel van mijn probleem is zeker dat Prices and Production me een groot deel boven mijn pet is gegaan. Daarnaast kan ik The Counter-Revolution of Science ook proberen lezen als een latere fase van het gedachtengoed van Hayek, waarin hij van denken in termen van mono-causaliteiten naar meervoudige causaliteiten is geëvolueerd. Tenslotte is het een onderdeel van mijn opinie over monocausale theorieën dat ze als "bouwstenen" heel interessant kunnen zijn, en zo kan ik proberen Hayeks eerder boek een "plaats in een geheel" geven. Bijvoorbeeld, je kan heel juist opmerken dat een toename van de geldhoeveelheid zonder een evenredige toename van de productiviteit van de economie leidt tot inflatie. Maar je doet er goed aan in het achterhoofd te houden dat je die inflatie helemaal niet kan voorspellen, omdat er nu eenmaal heel andere factoren in het spel kunnen zijn, of allerlei terugkoppelingen kunnen optreden die het eerste effect weer compenseren, en vele, vele andere... complicaties.
Oh ja, in theorie is er nog een laatste mogelijkheid. Die mogelijkheid is dat ik van begin tot eind geen idee heb van waarover het nu eigenlijk allemaal ging. Maar met die mogelijkheid houd ik vanzelfsprekend geen rekening, of wat dacht je?
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/10/een-ongemakkelijk-gevoel-bij-hayek.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten