Lezer Ivan merkte bij de vorige post (1) terecht op dat ik de term "efficiënte markten" te vaag, en dus te verward (hij zegt het niet met zoveel woorden, maar het blijft wel zo) gebruik. De term betekent niets anders dan dat alle informatie in de koersen zit, zegt hij, en al wat je daar nog meer in meeneemt doet alleen maar focus verloren gaan.
Ik denk wel dat hij gelijk heeft. Laten we proberen of de extra focus helpt bij nog een aspect dat ter sprake kwam, en dat ik ook al minstens twee keer op twee andere plaatsen heb gezien: "de rentes begonnen te dalen na de aankondiging van het besparingsplan van de Italiaanse regering". In een artikel in de krant zag ik een Duitse functionaris nog explicieter tevreden noteren dat dat toonde dat bezuinigen belangrijk was.
Maar zou het geen goed idee zijn je af te vragen hoe het kwam dat een bezuiniging in Italië de rentes in heel Europa kon doen zakken?
Daartegenover lijkt het me wel zo dat de markten er meer en meer van overtuigd (leken te) raken dat de politiekers stilaan iets doorkrijgen. Sinds verschillende weken is de "deze keer echt allerlaatste en definitieve top" aangekondigd, die vandaag begonnen is. Het idee is, de politiekers zullen toch echt iets meer moeten doen dan alleen maar ronkende verklaringen ("het systeem is gezond") afleggen. Welnu, sinds die verschillende weken begonnen de markten te geloven dat de politiekers dat ook werkelijk gingen doen en... toen zakten de rentes ongeveer overal in Europa, inclusief in Italië.
Nu ontken ik niet dat het best denkbaar is dat de rentes dalen omdat aangekondigde bezuinigingen geloofwaardig zijn, en dus het vertrouwen doen weerkeren, en zo de rentes doen dalen; gewoon door vraag en aanbod.
Maar ik ontken wel dat het volstaat dat een verschijnsel zou verklaard worden indien onze favoriete theorie (voor zover we het al niet als religieus dogma behandelen, natuurlijk) toepasselijk was, om te beweren dat die theorie daarmee bewezen is. Als je ziet dat de bezuinigingen in een land als Griekenland niet bepaald veel vertrouwen hebben gecreëerd, of als je ziet dat we impliciet veronderstellen dat een Italiaanse bezuiniging een Europese rentedaling veroorzaakt... Je zal me niet kwalijk mogen nemen dat ik vind dat de causaliteit wel heel dun is.
Op dit punt moet ik er maar eens aan herinneren dat ik al ruim een jaar geleden gezegd heb dat ik wel vond dat Merkel groot gelijk had (2), en dat het heel normaal was als de Duitsers niet zomaar de rekeningen van frauderende en/of incompetente staten willen betalen. En ook heb ik al ergens gezegd dat deze zeer donkere wolk misschien nog wel een prachtige zilveren rand kan krijgen, namelijk als de Duitsers er in slagen om het hele Europese begrotingsgebeuren te zuiveren van die frauderende/incompetente politiekers. Wel moeten we de donkere wolk dan eerst nog overleven, maar laten we dat maar even aannemen.
Alleen probeerde het gezwaai met de term "complexe wetenschappen" of (nog veel meer) de post over "filosofie en de economische crisis" (3) te zeggen dat het niet om bezuinigingen alleen kon gaan. Bijvoorbeeld lees ik gisteren nog een voorbeeld over het Griekse toerisme. Dat is een grote hap van het BNP van Griekenland - maar in Turkije hebben ze ook veel Griekse tempels. Alleen hebben ze daar geen dure euro of Europese salarissen. Dus, OK, de Grieken moeten bezuinigen. Alleen, nu het museum 30% minder subsidies krijgt kunnen ze maar een klein deel van de zalen openen voor het publiek. Die moeten de volle pot betalen ("bezuinigen") om maar de helft te kunnen zien! Ze waren de risée van de toeristische wereld geworden, en de toeristen - wel, die gingen uiteindelijk toch maar naar Turkije.
Het hele verhaal kon niet beter illustreren hoe het geloof in bezuinigen en niets anders dan bezuinigen perfect zelf-vernietigend kan zijn: en dat is precies waarom je ziet dat de schuldratio in Griekenland er alleen maar mee gestegen is.
Laat ik dat nu proberen vast te klikken aan het waargenomen feit dat de Europese rentes daalden en dat de markten bij hypothese alle beschikbare informatie in de koersen opnemen. In het verlengde van wat ik al schreef (waarmee ik niet ontken dat ik de termen te vaag heb gebruikt) lijkt me dat de markten begonnen te hopen dat het monocausale denken, dus die varianten op "bezuinigingen => meer vertrouwen => rentedalingen", nu het een tweetal jaar geprobeerd is, eindelijk eens als voorbijgestreefd beschouwd wordt, en plaats zou maken voor een meerzijdige kijk op de zaak. En corrigeer me als ik het mis heb, maarreh...
Indien de markten alle informatie in de koersen opnemen, en indien die koersen opveren wanneer ze het gevoel hebben dat de overheden zullen ingrijpen, en dat de ECB obligaties zal opkopen, dan moeten we toch nog steeds concluderen dat al het gezeur over de dreigende inflatie (hoeveel url's moet je hebben?) toch alleen maar: gezeur was? Dan zeggen de markten, en niemand minder dan de markten zelf, vertellen ons toch nog altijd dat het nu echt wel tijd is voor die publieke interventie?
Dat zou ik helemaal niet zo duidelijk gevonden hebben als de Italiaanse bezuinigingen tot een Italiaanse rentedaling hadden geleid. Maar als ze tot een Europese rentedaling leiden, dan lijkt het me echt dat de bezuinigingsfilosofie heel grote stukken causaliteit probeert weg te steken.
PS Ik geef toe dat ik het bovenstaande schreef toen ik al wist dat de ECB net had verklaard niet (noemenswaardig) te willen interveniëren in de obligatiemarkten en dat prompt de Europese (ook de Italiaanse) rentes weer de hemel inschoten. Dat is natuurlijk perfect consistent met mijn argument. Maar ik denk dat het argument exact hetzelfde was geweest als ik dit niet had geschreven op een dag waarop die verklaring, met dat gevolg, had plaatsgevonden.
----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/12/niet-zo-efficient-die-markten-bis.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/11/maar-nee-angela-de-financiele-realiteit.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/11/filosofie-over-de-economische-crisis.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten