Filosoferen over huisjesmelkerij

Een korte twitter-uitwisseling met Peter De Keyzer (Chief Economist BNP Paribas Fortis) is sinds een goede maand voorwerp van mijn terugkerende overpeinzingen. Of hij het er aan gemerkt zal hebben betwijfel ik, maar in feite ben ik enthousiast aanhanger van zijn idee dat "vrije markten" (een filosofie die op zijn beurt gebaseerd is op respect voor en vertrouwen in het vrije individu) de bron van welvaart en vooruitgang zijn. Daarmee zit je natuurlijk kniediep in wat we politiek doorgaans "rechts" noemen, maar dat hoeft niet te betekenen dat ik het zomaar met een paar andere rechtse stokpaardjes eens ben. En dus drukte ik mijn verwondering uit bij de volgende tweet:




Waarna we in de verdere conversatie (ik bespaar ons allemaal mijn eigen vragen en bedenkingen) kregen:




Nu mag je me altijd proberen corrigeren - maar anderzijds, er zitten nog wel wat meer tweets waar deze vandaan komen - maar bij mij klonk de visie als volgt:

De reden waarom mensen vaak doorheen de generaties arm blijven zou (ofwel) kunnen veroorzaakt worden door (pakweg) de kansarmoede die hun armoede nu eenmaal met zich meebrengt, (ofwel) door "individuele capaciteiten" om de kansen (die in werkelijkheid , en dus tegen de "kansarmoede" theorie in, gelijk verdeeld zijn) te benutten.

Maar de toegang tot belangrijke factoren als bibliotheken en onderwijs is nu eenmaal gratis, zoals we kunnen zien aan het feit dat "niemand geweerd wordt op basis van inkomen", ergo, het ligt wel degelijk aan de individuele capaciteiten van de armen, en niet aan hun omgeving.

Daarmee denk ik iets te hebben beschreven dat redelijk lijkt te passen in de klassieke "links-rechts" conversatie, èn dat ook het standpunt van Peter De Keyzer in de tweets hierboven was.

Maar laat ik nu het volgende verhaal van een jong Marokkaans koppel opgepikt hebben. Ze zijn allebei aan het werk, maar het zijn van die "Walmart is always looking for people" jobs. Een zeer onzeker bestaan, een zeer bescheiden inkomen, weinig kansen op veel verbetering: het moment is aangebroken om zich ter bibliotheke te begeven, waar immers niemand geweerd wordt op basis van inkomen!

Terzijde, je vertrekt uit een appartement waarvoor je 500 euro per maand betaalt plus een aantal "kosten" die er zuivere huisjesmelkerij van maken . Het is een echte krot, in feite is de enige reden waarom ons hurend koppel niet wegens de brandveiligheid op straat is gezet dat ze dan ook werkelijk op straat staan. En vier muren en een dak, maar een verwarming die nooit werkt en de electriciteit die van geen kanten in orde is, is nog altijd beter dan, letterlijk, op straat. En het punt is, als Marokkaanse familie, met dit soort werk en dit soort inkomen, vind je gewoon niet zo meteen - lees: ook na vele, vele maanden zoeken niet - een nieuw appartement.

Bovendien denk ik een nogal vreemde scheeftrekking van de vastgoedmarkt te zien. Ik zou zo op het eerste zicht denken dat die behoorlijk vrij is. Desondanks heb ik al meer voorbeelden gezien van de ontzettende krotten waar je ettelijke honderden euro per maand voor moet ophoesten. Terwijl een poging om via Immoweb te schatten welke huur mijn huis (behoorlijk in orde, vier slaapkamers, duizend meter plus tuin, een kleine 200 meter vloeroppervlak + allerlei extra's) zou opleveren me zwààr doet betwijfelen of ik daar het dubbel voor zou halen. Ik denk het in feite echt niet. Kortom, de markt toont helemaal geen lineair verband tussen huurprijs en allerlei aspecten van comfort, maar een heel zware opstapdrempel, waarbij een hele reeksen verbeteringen zich maar heel miniem vertalen in hogere opbrengsten. En ik kan me er heel goed iets bij voorstellen, hoor! De onzekerheid over de huurinkomsten; de vragen hoe mensen uit andere culturen met ons vastgoed zullen omgaan; het vertaalt zich via de vrije markt allemaal heel begrijpelijk in het fenomeen dat ik zie.

Maar intussen zitten de armen wel vast in een levensstijl die hen ongeveer al hun potentiëel spaargeld kost, en waarin ze vanaf ongeveer oktober tot maart de boeken die ze net zonder enige drempel hebben ontleend in de bibliotheek zullen moeten lezen bij temperaturen die niet altijd boven het vriespunt zullen uitkomen.

Dit alleen maar als één voorbeeld van de soort problemen die er zijn.

En dus denk ik dat ik maar bij mijn opinie blijf: zeker, de armen worden niet op basis van hun inkomen geweerd uit het onderwijs of de bibliotheek. Maar de armen worden desondanks door de kansarmoede van hun omgeving vastgehouden in de cyclus van armoede die vaak doorheen de generaties blijft bestaan.