Op een mooie dag heb ik op de site van Brad DeLong (1) een grafiek gevonden die een verband liet zien tussen welvaart, uitgedrukt als inkomen per hoofd, en bevolkingsaangroei. Momenteel lijk ik er niet meer aan te kunnen, dus via Google heb ik er maar een copietje van gemaakt, hiernaast. Wat je te zien krijgt is de omgekeerde U waarover ik het al eens eerder heb gehad, lang geleden (2).
Je kan de betekenis van de assen misschien niet lezen, maar het komt er op neer dat je bij zeer lage inkomens ziet dat een toename van de welvaart de bevolking doet stijgen. Die "zeer lage inkomens" waren het enige wat de mensheid, tot in de tijden van Malthus ooit had gezien. Volgens Angus Maddison had Engeland in 1,820 een BNP per hoofd van 1,700 (1,990 PPP) dollar, en dat was een pak meer dan om het even wie ter wereld, op de iets rijkere Nederlanders na. Kortom, bekijk in de tijd van Malthus deze grafiek, en je zou als uiterste rechterkant het stuk gezien hebben waar de stijgende rode grafiek ophoudt met stijgen, ergens bij een gemiddeld inkomen van een paar duizend USD. En van wat er nog verder naar rechts gebeurt zou je helemaal niets gezien hebben, omdat de toestand doodeenvoudig niet bestond, en er dus ook geen gegevens over waren. Precies zoals deze grafiek ergens ophoudt bij een paar tienduizend dollar, en we van nog verder naar rechts geen gegevens hebben.
Zo kunnen we vol begrip meekijken naar wat Malthus overkwam. Over het hele veld van wat voor hem de totale grafiek was zag hij een heel duidelijke lijn. Laat de bevolking rijker worden, en ze gaan kweken gelijk de konijnen. Voor wat leuke nuances verwijs ik maar naar de post onder voetnoot (2), maar dat was gewoon wat Malthus zag. En dus concludeerde hij dat het blijkbaar geen zin had te proberen de welvaart te verhogen, omdat de snel stijgende bevolking toch maar weer de overschotten zou opvreten en weer terugvallen. En zo was het ook gedurende de hele menselijke geschiedenis, inclusief de tijd van Malthus.
Maar intussen zijn er nog twee eeuwen voorbijgegaan, en de Industriële Revolutie is uitgebroken, en wij kunnen wel zien wat er gebeurt wanneer de welvaart toeneemt tot ver voorbij het "hoogste niveau", zoals Malthus zich dat inbeeldde. En kijk, de bevolkingsaangroei houdt eerst op met stijgen, en na een behoorlijk lange reeks niveau's van stagnatie komen er zelfs nog hogere niveau's waar de aangroei zelfs gaat dalen. Ik denk te zien dat er geen punten voorkomen waar de bevolking zelf gaat afnemen, maar de grafiek zal dan ook al een decennium of twee oud zijn, schat ik. In elk geval, op een bepaald moment van stijgende welvaart werd de groei wel zeer klein, en hield het zelfs praktisch op.
Dat was de grafiek zoals wij, de mensheid, die konden trekken ergens in de late twintigste eeuw. Natuurlijk ging dit beeld gepaard met zeer pessimistische gevolgtrekkingen. Wij, de rijke Westerlingen, stonden op het punt uit te sterven, vermits we niet langer (etc, etc)... zelfzucht (etc, etc), decadentie (etc)... etcetera. De jeugd van tegenwoordig.
Nu is het zo dat een anekdote zeker geen statistiek is, maar ikzelf heb drie kinderen. Duidelijk meer dan het minimale vervangingsniveau van 2.1. Om er meteen nog twee anecdotes aan toe te voegen, mijn broer heeft er ook drie, en mijn zus ook. En mijn overbuurvrouw ook. En een andere buurvrouw heeft er twee, maar de jongste is nog een baby, dus wie weet... En de mama van de vriendin van kleuter Sarah heeft er ook drie. En dan is het moment gekomen om even verwonderd stil te staan bij verschillende collega's die ik of mijn vrouw ken(t), en die er ook drie of zelfs vier hebben.
Etcetera, dus. Al die anekdotes zouden nog altijd geen statistiek zijn, maar ook heb ik niet zo lang geleden een artikel gelezen over het sinds kort weer stijgende aantal kinderen in autochtone gezinnen in de almaar rijker wordende Westerse wereld. Het kan nog altijd een statistische "fluke" zijn, maar blijkbaar zet het patroon zich nu al ettelijke jaren door. Of uitgedrukt in de termen van de grafiek: Het is mogelijk dat we het begin zien van een omgekeerde J-curve, waarbij een daling gevolgd wordt, bij nog verdere stijgingen van de welvaart, door een nieuw rechtstreeks verband tussen beide. Het is mogelijk dat we over nog bredere verschillen in welvaart niet langer een uitsluitend stijgend verband tussen welvaart en bevolkingsgroei zullen zien (zoals in de tijd van Malthus), en ook geen stijging, gevolgd door een daling (zoals in de twintigste eeuw), maar een sinusoïde beweging, waarbij je eerst een stijging zag, dan een daling, en dan opnieuw een stijging.
Daarmee zou al het gejammer over de uitstervende bevolking en de decadentie dan precies dezelfde weg opgaan als Malthus. Heel interessant om te zeggen wat er gebeurd is, maar waardeloos om te zeggen wat er zal gebeuren. Laten we toegeven dat het nog heel kort dag is. Laten we goed beseffen dat dit grotendeels gebaseerd is op anekdotes. Maar het zou niet de eerste keer zijn dat de extrapolatie van wat gebeurd is naar de toekomst tot de grootste kletskoek heeft geleid.
--------------------------------------
(1) http://delong.typepad.com/sdj/
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/over-welvaart-en-bevolkingsaangroei.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten