"Uit de euro stappen"

Lang geleden heb ik veel "Civilization" gespeeld; een computerspel waarin je als jager-verzamelaar begon met één eenheid "settlers" die een nederzetting konden bouwen, en met die "stad" kon je dan weer nieuwe eenheden bouwen, of gebouwen zetten, of technologie uitvinden, of een combinatie van alles... En je begon met "brons" en "pottenbakkerij", en je won als jij als eerste, zesduizend jaar later, een ruimteschip naar de hemel stuurde.

Maar je steden moesten ook geld verdienen, want alles wat je bouwde kostte geld, en militaire eenheden kostten ook geld. En als je inkomsten te laag waren en je schatkist was leeg, dan "verkocht" het systeem één van je verwezenlijkingen, en als je het lang genoeg volhield kon je even kaal eindigen als aan het begin. Terwijl als je belastingen te hoog waren revolteerde het volk, en dan genereerde je nog minder inkomsten... Het was allemaal één zich ontwikkelende rekensom, maar als je het voldoende wegstak achter "katapult" of "kathedraal" kon je er uren speelplezier mee produceren. En ik denk dat het heel educatief was, in veel opzichten.

Ik moest er allemaal aan terugdenken toen ik met een collega in gesprek was over het onderwerp "de euro verlaten". Volgens mij beginnen mensen als Geert Noels daar af en toe over (1), omdat ze een soortgelijke berekening kunnen maken. Iets van "je hebt 100 BNP, en je hebt 50 schulden. Maar je overheidstekort is 1% van het BNP, dus na één beurt is het 51, en dan 52" enz. Het lukt je niet je economie te doen groeien (want je tekort dient om de "luxe" en het "entertainment" van Civilization te produceren, en niet voor productieve investeringen) en als je je belastingen voldoende verhoogt om de kosten te betalen revolteren je steden en zit je nog dieper in de put.

Volgens mij moet het niet zo moeilijk zijn om voor de verschillende eurolanden de boel op soortgelijke manier tot zijn essentie te herleiden: je moet iemand hebben die tegelijk de feiten en cijfers kent, en tegelijk de energie heeft om dat allemaal te populariseren. Dat was allemaal belangrijk in dat gesprek met die collega, omdat ik vrees een betekenis te voelen in al de recente opwinding (2) rond de (vandaag) Ierse crisis. Namelijk, denk ik, hebben de Europese leiders misschien wel die oefening gemaakt, en doodeenvoudig gemerkt dat ze er niet uitkomen?

Net zoals er een rechts religieus dogma bestaat (als de staat optreedt is het altijd slecht) is er ook een links religieus dogma: de staat kan elk probleem oplossen. Maar wat we nu net met onze eigen ogen zien gebeuren is dat de beleggers wel eens zouden kunnen staken! Als ze zien dat de staat elk jaar teveel "katapulten" en "kathedralen" onderhoudt in vergelijking met de hoeveelheid binnenkomende "goudstukken", dan vrezen ze op een dag niet meer te worden terugbetaald, en dan beleggen ze gewoon niet meer, toch niet in die staat waar ze dat vrezen.

Natuurlijk kan het links religieus dogma dan zitten pruttelen over "het is de losgeslagen markt", maar als het links ook nog luciede links is, dan beseffen ze zelf ook wel dat ze hun eigen spaargeld niet zouden willen beleggen... En zomaar ineens is de monsterlijke markt veranderd in de brave buurman die zijn spaarcentjes bewaakt. Maar dan is meteen het religieus dogma in rook opgegaan en dan is de vraag: wat dan?

Ons gesprek eindigde tenslotte op de vraag: hoe doe je dat; "uit de euro stappen?". Er bestaan geen officiële procedures voor, maar volgens mij is dat iets dat heel simpel als volgt zou gaan. Binnen een gegeven grondgebied zegt een gegeven staat - laten we als voorbeeld België nemen - "iedereen die op ons grondgebied een bankrekening heeft met daarop een euro, die heeft vanaf nu een rekening met daarop 40 BEF (ik rond maar even af). En vanaf nu betaal ik mijn ambtenaren in BEF, en ik krijg belastingen in BEF".

En ziezo! Er zouden tonnen papier bij komen kijken, maar volgens mij zou het zo simpel zijn als dat. Het hele idee zou overigens zijn dat je er zeker van mag zijn dat binnen de kortste keren de euro geen 40 BEF meer zou waard zijn, maar wel (bijvoorbeeld) 50. "Uitstappen", dat is alleen maar een andere manier om te zeggen: "een gedevalueerde eigen munt invoeren", of nog korter: devalueren.

Want dan wordt je munt goedkoper, en dus alle producten van je economie, en dus trekt je economie weer aan, en komen je begrotingen weer in evenwicht. Mijn collega betwijfelt sterk of dat wel allemaal "zomaar " zou kunnen: het zou toch een enorme aanslag betekenen op de bezittingen van de eurohouders, inclusief de internationale eurohouders, van dat land? Dat is ook zo. Maar als het alternatief is dat ze hun schulden niet meer terugbetalen, dan is dat ook een per wet afgekondigde aanslag op de bezittingen van een hoop mensen. Dus ik vrees dat we naar een scenario zitten te kijken waarin de politieke leiders van Europa beseffen dat het binnen de paar jaar niet meer vol te houden is: de Duitse belastingbetaler wil het niet meer financieren. En dan zal je volgens mij zien dat er achter een zeer complexe financiële operatie een zeer simpele uitstap uit de euro zal zitten.

Geloof me, ik hoop heel hard dat ik het mis heb.

UPDATE: kijk toch eens aan wat we op zaterdag in de krant lezen...

http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=R732H7NC

-------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/04/geert-noels-griekenland-moet-uit-de.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/11/de-obligatiehouders-zijn-bang.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/11/shooting-messenger-spectaculairste-own.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/11/maar-nee-angela-de-financiele-realiteit.html