Zoeken en tasten naar "wat is het probleem?"

Ivan Van de Cloot verwijst naar een krantenartikel dat zegt dat de banken hun balansen opsmukken met allerlei "verdwijntrucs":



Zoals het hier staat leent een bank aan een investeerder om daarmee weer te beleggen in de producten van de bank. En zeg nu zelf, in de huidige atmosfeer, en gegeven dat er de laatste jaren bij "ons", banken inderdaad één en ander serieus is mis gegaan, zal dat wel volstaan om de veroordeling uit te spreken, zeker? Maar ik moet opbiechten dat ik er nog niet in geslaagd ben het probleem te zien. Wie op het einde raakt en kan bevestigen of corrigeren...?

Hoe ver ben ik wel geraakt? Een bank is een onderneming die (zoals alle andere) op een stuk papier aan de linkerkant ("actief") schrijft waar haar geld naartoe gaat, en aan de rechterkant ("passief") waar het vandaan komt (1). Dus, een heel simpele "bank" heeft bijvoorbeeld een eigen vermogen van 200 ("passief"), en geeft daarmee een hypothecaire lening van 100 ("actief") en houdt 100 in cash ("actief"). En actief is gelijk aan passief en de balans is in evenwicht.

Nu leent de bank die cash 100 uit aan een andere partij. De actief-post "cash: 100" wordt gecrediteerd naar nul, en de actief-post "(ander) krediet: 0" wordt gedebiteerd naar 100, en alweer is debet gelijk aan credit en de balans is nog steeds in evenwicht.

En tenslotte koopt die andere partij voor de 100 geleende cash het hypothecair krediet over (zodat die cash terug in de bank terecht komt) en nu heeft de bank op haar actief weer een actief-post van "cash = 100" en een andere actief-post "krediet : 100" en het eigen vermogen is 200 zodat actief gelijk blijft aan passief...

Als iemand me kan vertellen wat er mis is - op het feit na dat banken die om het even wat doen altijd mis zitten - dan heel graag. Als je er op wil wijzen dat het probleem eigenlijk is dat er ergens in die transacties frauduleuze of witwas of andere duistere praktijken zitten: heel welkom, maar geef toe dat er geen reden was om van "verdwijn" of andere "trucs" te spreken.

Maar ik heb op het internet nog een artikel gevonden dat er ook over lijkt te gaan (2). Er zou een probleem kunnen zijn als de transactie de vorm aanneemt van de "credit default swaps" waaraan je een serieus deel van de recente financiële rampen kan toeschrijven. Ik signaleer echter dat het feit dat iemand zich ooit in de vingers heeft gesneden niet bewijst dat er met messen op zich iets mis is. Maar laten we het mechanisme bekijken, zoals het in het artikel staat.

De bank begint weer met een krediet van 100 (vermoedelijk gefinancierd met een andere soort schuld; zeg voor het gemak: spaarboekjes). Als dat krediet misgaat moet ze wel nog die spaarboekjes kunnen terugbetalen en dat is waarom de bank daarvoor een stuk eigen vermogen moest reserveren (3). Onder een "credit default swap" (afgekort tot CDS) betaalt de bank een vergoeding aan een derde partij, die in ruil de bank moet terugbetalen indien de originele kredietnemer niet meer terug betaalt. Het gevolg is dat de bank haar kredietrisico heeft verschoven van de originele kredietnemer naar de nieuwe tegenpartij - en indien die laatste blijkt dat terugbetalen niet aan te kunnen: dan zit je inderdaad midden in het mechanisme dat je in die recente financiële rampen hebt gezien.

Merk terzijde op dat in deze constructie de bank geen extra lening meer moest geven om het oorspronkelijk krediet over te nemen: dat atmosfeertje van inteelt laten we alvast weer achter ons. Belangrijker nog is dat de bank in feite alleen maar het ene kredietrisico heeft ingewisseld tegen het andere. Als er geen a priori reden is waarom we ons zorgen moeten maken over kredietrisico's in het algemeen, dan is er ook geen reden om ons zorgen te maken over even grote kredietrisico's, alleen omdat ze ontstaan via een constructie met een moeilijke naam.

Tenzij, natuurlijk, het nieuwe kredietrisico om één of andere reden onder een ander controleregime valt dan het originele risico (zodat het ineens niet meer wettelijk vereist is dat er een stuk eigen vermogen tegenover staat). In dat geval zou de CDS er inderdaad in slagen de hoeveelheid risico die de bank moet afdekken met eigen vermogen te doen dalen, en dus ook de hoeveelheid kapitaal die de bank moet hebben. Op dit punt laat ik echter elke rest van kennis van zaken over het onderwerp achter mij. Het artikel roept ook nog in dat de tegenpartijen wel eens op, pakweg, de Kaaimaneilanden gevestigd zijn, dus ik moet raden dat de financiële reglementering toelaat risico's niet in rekening te nemen als ze via CDS op de Kaaimaneilanden zitten, terwijl het in andere omstandigheden wel moet.

Ik zou niet weten waarom die reglementering zulke simpele achterpoorten zou laten openstaan. Ik zou het er wel mee eens zijn dat banken die bewust van dat gebeurlijk achterpoortje gebruik maken om extra risico's op zich te nemen serieus mogen aangepakt worden. Zoals je ziet houd ik die vorige zin maar nadrukkelijk in de "voorwaardelijke wijs". Het is niet gemakkelijk voor leken om een oordeel te vellen...

--------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2008/02/goed-nieuws-voor-de-linkse-critici.html
(2) http://dealbook.nytimes.com/2013/04/10/seeking-relief-banks-shift-risk-to-murkier-corners/?_r=0
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2009/01/liquiditeit-solvabiliteit-rendabiliteit.html

Wij - willen - papier - geld!

Op CNN verscheen een leuk artikeltje over het feit dat er in dollar zowel munten als biljetten van 1 dollar bestaan (1). De munten worden nog maar geslagen sinds 2005, en intussen wil de munt er geen nieuwe meer bijmaken: ze komen voortdurend terug naar de overheidskluizen. De mensen willen ze gewoon niet: ze hebben liever papiergeld.

Nu moet je je even inbeelden dat het omgekeerd zou zijn. Als de mensen zich zouden haasten om zich te ontdoen van papieren dollars en hun munten liever bijhielden; het internet zou volstaan met de "wet" die zegt dat goed geld slecht geld verjaagt, en hoe daarmee bewezen was dat metaal "goed" geld geeft, en papier niet.

Maar nu de realiteit precies omgekeerd is: geen geluid, geen kik, niets.

En het is jammer! Het zou een jaarlijkse besparing opleveren van 150 miljoen dollar indien de biljetten zouden verdwijnen en iedereen, zoals in Europa, voor kleine coupures metaal zou gebruiken. En denk aan de inherente bescherming tegen inflatie! Hoe gering de waarde van het zink of nikkel ook is, wanneer de "hyperinflation soon!" ein - de - lijk zal uitbreken, zal het toch nog altijd veel meer waard zijn dan papier...?

Maar de mensen willen ze niet. En dat laatste lijkt me een enorme zedenles voor iedereen die in de debatten over de goudstandaard en zelfs bitcoin terechtkomt. Onze goudkevers pakken graag heel geleerd uit met "de geschiedenis leert", maar als ze zouden kijken naar wat de geschiedenis werkelijk leert - wel, ik heb hier onder andere een boek met als titel "The Big Problem of Small Change": over de geschiedenis van geld.

Natuurlijk mag en moet geld dienen als een manier om waarde op te slaan, en over te dragen naar de toekomst. Maar nog belangrijker, om tenminste geld te zijn, is dat mensen het willen gebruiken om te betalen èn om betaald te worden. En de realiteit is, de mensen betalen liever met papier.

En als ze maar even de kans krijgen, zelfs dat niet.

-------------------------------------------
(1) http://edition.cnn.com/2013/11/28/us/one-dollar-coins/index.html?hpt=hp_c4

Wish me luck! Ik ga Speculeren! Op Nyrstar!

Het is gebeurd voor een bedrag dat ik heb betaald met mijn maandloon, hoor, en van wat overblijft kan ik misschien nog wel de maand rondkomen ook. Dus je hoeft je geen zorgen om me te maken als het misloopt; en als ik de volgende weken juichend kom opscheppen, nee, het zal niet zijn omdat ik er rijk van ben geworden.

Het is ook niet gebeurd op basis van "huiswerk maken". Dus ik weet niet of, laat staan hoeveel, winst Nyrstar maakt, de verhalen over faillissementen van hun leverancier (die ze wel al betaald hebben) of het bedrijf zelf iets voorstellen, en zo ja, wat er nog zou kunnen overblijven. Kortom, het is gebeurd zoals het bij bijna iedereen gebeurt, en de kans is dan ook reëel dat het afloopt zoals het bij bijna iedereen afloopt: geld kwijt. Daarom heet het ook "speculeren"; het is een gok, het inzetten van je rouletteballetje op het feit dat uitgerekend nu de verkopers zullen ophouden met verkopen. I wish me good luck.

Tenslotte is het ook niet gebeurd overeenkomstig mijn eigen belangrijkste regel: koop wanneer iedereen zegt dat het alleen maar kan zakken, en verkoop wanneer ze er tot in de bridgeclub over praten. Want neem gerust een kijkje op de forums, het klinkt er nog steeds van "het komt altijd weer goed" (!) en "het zijn de speculanten die Nyrstar om zeep helpen om het zelf goedkoop op te kopen" (!!). Rood alert! Dat betekent dat er nog altijd héél veel zijn die er vandoor kunnen. Dus oeioeioeioeioei...

En toch. Als je afgaat op de krantenartikelen, dan is het wel al zover. De ene ratingverlaging na de andere, "de ster is gedoofd", "de strategie is mislukt" en vele, vele andere. Ergens zegt iets in mijn hoofd dat er op de forums altijd wel een paar mensen zullen blijven beweren "dat het altijd weer goed komt", zoals er tot vandaag mensen zijn die denken dat het nog wel goed komt met Fortis. Of Dexia! Of LHSP! Of Eurotunnel! Of Innogenetics! Of Superclub! Of Stilfontein! Of de Russische Tramlijn! Hé, ik vind hier in een oude schoendoos zowaar een halfverrotte tulpenbol; waar zou die nu toch vandaan komen?

Soit. Ik heb ze dus maar gekocht, volgens de redenering dat de kranten, in hun functie van kompas dat altijd weer naar het zuiden wijst, meer representatief zijn dan de beleggerscommentaren. Met kosten inbegrepen (ik zit op zo'n antiek platform waar het ongeveer een percent kost) heb ik ze aan 2.1390 euro; ze zullen 2.12 gestaan hebben toen de transactie doorging. Ik hoop dat ik er ergens, de komende weken of maanden vreselijk zal kunnen over komen opscheppen. Ik zal dat doen met mijn meest zelfgenoegzaam gezicht en op mijn meest onuitstaanbare toontje, en ik zal beweren dat het komt omdat ik het allemaal zo goed gezien heb. Geheimpje? Niet verklappen?

Daar zal dan geen woord van waar zijn.

Weet er trouwens iemand of Nyrstar eigenlijk wel winst maakt?

Een gebeurtenis waarop ik lang heb moeten wachten

Boven in de slaapkamer van scholier Thomas staat een groot, stevig kasteel van Playmobil. Weliswaar heeft Sinterklaas dat vorig jaar gebracht, maar hij was toch ook wel een beetje beïnvloed door het feit dat papa, heel lang geleden, zelf ook een kindje was, dat de rest van zijn leven een uitstekende herinnering had bewaard aan torens en kantelen, aan ridders en barbaren, en dat vele uren lang, en jaren aan een stuk.

Maar kleine kindjes worden groot, en ik weet nog heel goed hoe ik destijds met pijn in het hart (zoals dat heet) afscheid nam van mijn kasteel, en dacht: nu zal ik een zoon moeten krijgen voor het ooit weer politiek correct zal zijn om nog met een kasteel en riddertjes te mogen spelen.

En ja, hoe zou iemand als ik ooit aan kinderen geraken, nietwaar?

Maar intussen is scholier Thomas zes jaar, en het kasteel staat er al een tijdje, en enkele verjaar- en feestdagen later zijn er ook al negen Leeuwenridders en vier Elfenridders en verder nog een heleboel Barbaren bijgekomen, en eindelijk was het zover!

De scholieren Sarah en Thomas trokken opgetogen mee naar boven en de les begon! Ooit, heel lang geleden, was er de Feodaliteit ("dat woord hoeven jullie niet te onthouden, hoor"). Kortom, als je daar als koning zat in Parijs en de Vikingen plunderden Normandië, en jij moest te paard etcetera etcetera, ergo, de koning recruteerde graven en de graven recruteerden baronnen, en de baronnen recruteerden ridders en op die tijd was het kasteel helemaal opgesteld en bemanden zes leeuwenridders de kantelen, en drie leeuwenridders zaten op een paard en hielden een speer in hun hand...

Dolle pret! De Barbaren kwamen er aan, en de ridders te paard probeerden een uitval, maar ze raakten verstrikt in die enorme bende Barbaren, en alleen met de hulp van een paar collega's uit het fort raakten ze terug het kasteel binnen. Nu brachten boodschappers (vuurtorens, rooksignalen, postduiven, andere...) de hulpkreet over naar de elfenridders en die zaten al gauw ook met een speer op een paard en ze vielen de Barbaren aan zoals de ruiters van Rohan aanvielen op de Orks rond Minas Tirith (of wat had je nu gedacht?) en weer donderden de ruiters vanuit het kasteel naar buiten en deze keer zaten de Barbaren in een sandwich van speren en scholier Thomas kon zich niet langer inhouden en veegde luid brullend al de mannetjes van papa een hoek in, en het kasteel was gered.

Aaaahhhh, kijk, ik heb er lang op moeten wachten, maar deugd dat het heeft gedaan...

Filosoferen over huisjesmelkerij

Een korte twitter-uitwisseling met Peter De Keyzer (Chief Economist BNP Paribas Fortis) is sinds een goede maand voorwerp van mijn terugkerende overpeinzingen. Of hij het er aan gemerkt zal hebben betwijfel ik, maar in feite ben ik enthousiast aanhanger van zijn idee dat "vrije markten" (een filosofie die op zijn beurt gebaseerd is op respect voor en vertrouwen in het vrije individu) de bron van welvaart en vooruitgang zijn. Daarmee zit je natuurlijk kniediep in wat we politiek doorgaans "rechts" noemen, maar dat hoeft niet te betekenen dat ik het zomaar met een paar andere rechtse stokpaardjes eens ben. En dus drukte ik mijn verwondering uit bij de volgende tweet:




Waarna we in de verdere conversatie (ik bespaar ons allemaal mijn eigen vragen en bedenkingen) kregen:




Nu mag je me altijd proberen corrigeren - maar anderzijds, er zitten nog wel wat meer tweets waar deze vandaan komen - maar bij mij klonk de visie als volgt:

De reden waarom mensen vaak doorheen de generaties arm blijven zou (ofwel) kunnen veroorzaakt worden door (pakweg) de kansarmoede die hun armoede nu eenmaal met zich meebrengt, (ofwel) door "individuele capaciteiten" om de kansen (die in werkelijkheid , en dus tegen de "kansarmoede" theorie in, gelijk verdeeld zijn) te benutten.

Maar de toegang tot belangrijke factoren als bibliotheken en onderwijs is nu eenmaal gratis, zoals we kunnen zien aan het feit dat "niemand geweerd wordt op basis van inkomen", ergo, het ligt wel degelijk aan de individuele capaciteiten van de armen, en niet aan hun omgeving.

Daarmee denk ik iets te hebben beschreven dat redelijk lijkt te passen in de klassieke "links-rechts" conversatie, èn dat ook het standpunt van Peter De Keyzer in de tweets hierboven was.

Maar laat ik nu het volgende verhaal van een jong Marokkaans koppel opgepikt hebben. Ze zijn allebei aan het werk, maar het zijn van die "Walmart is always looking for people" jobs. Een zeer onzeker bestaan, een zeer bescheiden inkomen, weinig kansen op veel verbetering: het moment is aangebroken om zich ter bibliotheke te begeven, waar immers niemand geweerd wordt op basis van inkomen!

Terzijde, je vertrekt uit een appartement waarvoor je 500 euro per maand betaalt plus een aantal "kosten" die er zuivere huisjesmelkerij van maken . Het is een echte krot, in feite is de enige reden waarom ons hurend koppel niet wegens de brandveiligheid op straat is gezet dat ze dan ook werkelijk op straat staan. En vier muren en een dak, maar een verwarming die nooit werkt en de electriciteit die van geen kanten in orde is, is nog altijd beter dan, letterlijk, op straat. En het punt is, als Marokkaanse familie, met dit soort werk en dit soort inkomen, vind je gewoon niet zo meteen - lees: ook na vele, vele maanden zoeken niet - een nieuw appartement.

Bovendien denk ik een nogal vreemde scheeftrekking van de vastgoedmarkt te zien. Ik zou zo op het eerste zicht denken dat die behoorlijk vrij is. Desondanks heb ik al meer voorbeelden gezien van de ontzettende krotten waar je ettelijke honderden euro per maand voor moet ophoesten. Terwijl een poging om via Immoweb te schatten welke huur mijn huis (behoorlijk in orde, vier slaapkamers, duizend meter plus tuin, een kleine 200 meter vloeroppervlak + allerlei extra's) zou opleveren me zwààr doet betwijfelen of ik daar het dubbel voor zou halen. Ik denk het in feite echt niet. Kortom, de markt toont helemaal geen lineair verband tussen huurprijs en allerlei aspecten van comfort, maar een heel zware opstapdrempel, waarbij een hele reeksen verbeteringen zich maar heel miniem vertalen in hogere opbrengsten. En ik kan me er heel goed iets bij voorstellen, hoor! De onzekerheid over de huurinkomsten; de vragen hoe mensen uit andere culturen met ons vastgoed zullen omgaan; het vertaalt zich via de vrije markt allemaal heel begrijpelijk in het fenomeen dat ik zie.

Maar intussen zitten de armen wel vast in een levensstijl die hen ongeveer al hun potentiëel spaargeld kost, en waarin ze vanaf ongeveer oktober tot maart de boeken die ze net zonder enige drempel hebben ontleend in de bibliotheek zullen moeten lezen bij temperaturen die niet altijd boven het vriespunt zullen uitkomen.

Dit alleen maar als één voorbeeld van de soort problemen die er zijn.

En dus denk ik dat ik maar bij mijn opinie blijf: zeker, de armen worden niet op basis van hun inkomen geweerd uit het onderwijs of de bibliotheek. Maar de armen worden desondanks door de kansarmoede van hun omgeving vastgehouden in de cyclus van armoede die vaak doorheen de generaties blijft bestaan.

Vandelanotte rekent op een dividend

Gisteren op tv, een reportage waar ik niet naar kijk, maar mijn vrouw wel, en ik zie ons aller Johan Vandelanotte aan het werk. De vraag is of de staat wel aandeelhouder moet zijn van een bedrijf als Belgacom. Wel, zegt Vandelanott, we kunnen ons pakket verkopen, en dat levert dan zo en zoveel op, maar er is ook nog het dividend. En na even voorrekenen met of zonder dividend, tegenover die verkoopprijs, arriveert de grote leider bij het besluit: die verkoop, dat kost 200 miljoen per jaar.

Maar... Maar... Is dat niet een beetje vreemd? Ik zou ge - zwo - ren hebben dat ik van de socialisten lange reeksen preken heb gehoord, over onverantwoord financiëel management bij de banken, al die laatste jaren, het onverstandig gebruik van modellen, het teveel rekenen in termen van wat goed zou uitkomen, enfin, je graaft het maar op, het spuit omhoog als olie uit het Arabisch schiereiland.

En nu gaat diezelfde wijze bestuurder er zomaar van uit dat hij een dividendenstroom mag extrapoleren naar de toekomst, en in die termen bestuurt hij het geld van ons, belastingbetalers?

En, correct me if I'm wrong, ik heb er echt niet goed naar geluisterd, maar werd het daarna niet nog vreemder? Als ik het goed heb gehoord vernamen we ook dat de staat Belgacom in feite heel goed bestuurd had, zoals bleek uit het feit dat de consumenten zo en zoveel minder moesten betalen voor de diensten van het bedrijf.

Alleen... uimmmm... niets over het hoofd gezien? Het zal, hoop ik, toch niet meer het dialectisch materialisme zijn, dat zomaar doet vergeten dat die dividenden wel nog ergens, door iemand, moeten betaald worden. Dat gebeurt tot nader order via de winst van het bedrijf, juist omdat de klanten er wel voor willen betalen. En geloof me, in een normale markt is het al niet zo heel gemakkelijk om elk jaar opnieuw voldoende winst te maken om die aandeelhouder zo kapitalistisch gelukkig te maken. Laat staan in een crisismarkt, of in een competitieve markt, of in een markt waarin zeer snelle technologische ontwikkelingen best wel kunnen maken dat binnen afzienbare tijd de consumenten niet eens meer hoeven te betalen.

En in die wereld komt onze wijze leider in één adem vertellen dat hij rekent op de dividendenstroom terwijl hij opschept over hoe hij zijn klanten minder doet betalen?

Kan iemand alsjeblieft even bevestigen dat ik dat verkeerd heb gehoord? Want anders... Keizer... nieuwe kleren... is er nergens een klein meisje te bekennen?