donderdag 21 december 2006

Science Fiction als Bron van Moraalfilosofie!

Ivan Janssens geeft het goede voorbeeld:

http://www.ivanjanssens.be/dutch/artikel.asp?link=170

Kijk, dat vind ik nu echt hartverwarmend. Nu heb ik al enkele keren geprobeerd om hier enkele stukjes uit een "Star Trek" -achtig universum te posten (1), en van het ene moment op het ander geeft Ivan daar een filosofische betekenis aan! Dat lucht op, ik denk dat ik er nog eentje bij ga maken :-)

Maar alle gekheid op een stokje. Heb je er wel eens bij stilgestaan, zegt Ivan, dat een "universum" als Star Trek mensen vertoont die personen kunnen "up beamen" en ruimteschepen sneller dan licht kunnen doen reizen, maar dat ze geen voorwerpen onzichtbaar kunnen maken? Terwijl dat laatste toch eigenlijk een veel simpeler uitdaging is?

Eerst een terzijde. Als je het zelf geprobeerd hebt krijg je al snel oog voor kleine literaire trucjes zoals het volgende. De Sneller Dan Licht technologie en het "beam me up" zijn in wezen één en hetzelfde, nietwaar? Natuurlijk, het één wordt toegepast op een gigantisch ruimteschip, en het ander op veel kleinere mensen. En het één gaat gepaard met een "bzzzggh" geluid bij het beeld, en het andere met "prrrroooeeeiinkkkk", en... nu heb je twee verschillende technologieën in je verhaal!

Dit idee is belangrijk om in het achterhoofd te houden, om Ivans verdere vragen te beantwoorden. Namelijk hoopt hij dat de afwezigheid van een simpele technologie terwijl wij, de mensheid, al veel beter kunnen, neerkomt op het uitdragen van een hoogstaande morele standaard. Wij, mensen, zeggen we in onze succesrijke fantasieën, kruipen niet weg achter een "cloaking device" om van daaruit in de rug te steken. Wij zijn diplomaten en ontdekkingsreizigers, en als we moeten vechten, bij Jingo, dan hebben we de schepen ook.

En ik zou er haast een depressie bij krijgen. Want in mijn unversum, moet ik opbiechten, is er wèl een "cloaking device". Ik zal zelfs niet op het blog om een naam moeten komen bedelen, want die is er al: het heet duistering. De lezer herkent meteen de etymologische afkomst van "verduistering", waarbij de neologiserende ingreep de betekenis naar "vermomming", "verdwijning" moet duidelijk maken.

Maar na het stukje van Ivan begon ik te vrezen dat mijn universum niet alleen iets minder populair is dan dat van Star Trek, maar ook een stuk minder moreel hoogstaand.

Haal evenwel opnieuw dat stukje in het achterhoofd van daarnet naar boven. Heel verschillend uiziende dingen kunnen uiteindelijk gebaseerd zijn op één enkel achterliggend idee. Zijn wij werkelijk schepselen die met een open vizier vechten, en er niet aan zouden denken om vanuit een verborgen positie de vijand neer te steken? Neem nu een kruiser die vanuit een oceaan Tomahawk raketten afvuurt, op een land dat, nadat je even doorvraagt, in belangrijke mate doelwit blijkt te zijn omdat het niet kan antwoorden. Zeker, bij het begin van de vijandelijkheden verneem je alleen maar wat voor bedreiging dat land wel was, maar als je even doorvraagt over de vraag waarom landen die met hun WMD's staan te zwaaien nooit aangevallen worden, dan krijg je na een tijdje al de mededeling dat die veel te gevaarlijk zijn.

Kortom, ik geloof eigenlijk niet veel van die hoogstaande morele standaard. Ik denk dat speerwerpers en boogschutters een reactie waren op de phalanx (heel ruw gesproken, hoor), juist omdat je daarmee het geweld door het karkas van de vijand kon spijkeren zonder je zelf al teveel te moeten blootstellen. En musketten versus ridders, idem. Vliegtuigen versus tanks, same. En kruisraketten versus dictators, ditto.

En zo zal het volgens mij ook zijn met de duistering uit mijn universum. Ik heb al een paar ideeën, maar daar staat niets van op papier, dus voor heel binnenkort zal het niet zijn. Maar ik kan nu al aankondigen dat het niet achterbakser zal zijn dan een soort die vanop duizend kilometers afstand kruisraketten afvuurt op een land dat niet kan terugschieten.

---------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/speels-indien-serieus-zich-onthouden.html
EN: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/speels-en-een-tikje-serieus-de.html
En: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/een-bruikbaar-nederlands-woord-voor.html

5 opmerkingen:

Anoniem zei

''Maar ik kan nu al aankondigen dat het niet achterbakser zal zijn dan een soort die vanop duizend kilometers afstand kruisraketten afvuurt op een land dat niet kan terugschieten.''

Ge kunt natuurlijk ook nen bokser (soort) uitdagen en dan slagen (raketten) krijgen zonder dat ge er één kunt teruggeven :-)

Anoniem zei

Sorry, vorige post was niet anoniem bedoeld:
groeten,
Benny

Ivan Janssens zei

"Zijn wij werkelijk schepselen die met een open vizier vechten, en er niet aan zouden denken om vanuit een verborgen positie de vijand neer te steken? Neem nu een kruiser die vanuit een oceaan Tomahawk raketten afvuurt, op een land dat, nadat je even doorvraagt, in belangrijke mate doelwit blijkt te zijn omdat het niet kan antwoorden. Zeker, bij het begin van de vijandelijkheden verneem je alleen maar wat voor bedreiging dat land wel was, maar als je even doorvraagt over de vraag waarom landen die met hun WMD's staan te zwaaien nooit aangevallen worden, dan krijg je na een tijdje al de mededeling dat die veel te gevaarlijk zijn. Kortom, ik geloof eigenlijk niet veel van die hoogstaande morele standaard."

Ik ook niet hoor, en de makers van Star Trek waarschijnlijk ook niet. Vergeet niet, om er even op door te bomen, dat er ook zoiets bestaat, in de serie natuurlijk, als de "prime directive". Die directive lijkt nogal te evolueren (zie: http://en.wikipedia.org/wiki/Prime_Directive) maar komt er eigenlijk op neer dat de United Federation of Planets (de Verenigde Naties) een richtlijn heeft uitgevaardigd waarbij verboden wordt om zich te moeien met de interne aangelegenheden van een buitenaardse beschaving (of in hedendaagse termen een land als Irak), zelfs niet uit humanitaire overwegingen, al was het maar om een onderdaad te redden. Dus op duizend kilometers afstand kruisrakketten afvuren om een landgenoot te redden is verboden, net zoals het gebruik van een cloaking device verboden is om in een nieuwe gevonden beschaving te infiltreren.

Nu wordt die prime directive ook in de 24ste eeuw niet altijd nageleefd, met of zonder cloaking device. Maar uiteraard altijd met de beste bedoelingen. Hier krijg je ook de discussie of het wel altijd aanvaardbaar is de wet of een bevel na te leven, zelfs wanneer de gevolgen hiervan immoreel zijn.

Met Star Trek weet je natuurlijk nooit of dat achter het feit dat wij geen cloaking device hebben, een bepaalde redenering zit. Het kan ook gewoon een technologische blunder zijn, zoals er wel er meer in de serie zitten. Een voorbeeld: op een bepaald moment bevinden een aantal crewmembers zich in een soort parallel universum waardoor ze zich doorheen de muren van het oorspronkelijk universum kunnen bewegen. Alleen geldt dit niet voor de grond waar ze overheen kunnen lopen zonder er door te zakken. Maar dit terzijde. :)

Koen Robeys zei

Ik moet opbiechten dat ik Star Trek zeer oppervlakkig ken, dus mijn opinie stelt niet veel voor. Maar zoals ik me dat inbeeld is dit gewoon een geval van iets waar de bedenker eenvoudig nooit aan gedacht heeft. Het blijft gewoon fanatsie, nietwaar, en als bedenker ben je erg blij met elk idee dat je een goed verhaal bezorgt, zonder veel stil te staan bij de lijst van "ideeën waaraan je nog niet gedacht hebt".

Gewoon maar een opinie.

Anoniem zei

Hoi,

Ik heb een boek geschreven dat De Duistering heet. Grappig, nietwaar?

Klik op: http://deduistering.blogeiland.nl