Met vrouw en kind ga ik van het mooie winterweer genieten door een grote wandeling te maken. Babbelbabbelbabbel, natuurlijk, en op een bepaald moment merken we het volgende op. In onze gezamenlijke kennissenkring kennen we tamelijk veel vrouwen die universitaire studies wiskunde hebben gedaan, daar vervolgens nog een zwaar programma bovenop deden – zeg, bijvoorbeeld, een doctoraat – en die momenteel een functie uitoefenen waarvoor ze heus geen geavanceerde wiskundigen hoeven te zijn.
Maar allemaal hebben ze verschillende kinderen, aan wie ze een gelukkige familie te bieden hebben, en zijn ze tevreden met hun job die hen toelaat een zekere deelname in het sociaal-economisch verkeer te combineren met precies die gelukkige familie. En dus kwam ons gesprek op vragen als hoe dat soort dingen komen en waarom dat soort verschillen tussen mannen en vrouwen optreden, altijd opnieuw.
Voor mij is dit gewoon weer één van de toepassingen van de stelling van enkele posts geleden (1). “De mens is één van pakweg 200 soorten apen.” Als je één van de 200 andere soorten bestudeert zal je heel vaak (maar niet 100% universeel) zien dat het de vrouwtjes zijn die voor de jongen zorgen. Voor de rest zal je heel erg verschillende soorten gedrag zien inzake sociale organizatie, rol van de mannetjes of problemen rond geweld in de groep, maar de zorg voor de kinderen, en bij uitbreiding de familie zal je heel vaak bij de vrouwtjes aantreffen.
Het gedrag van de mannetjes van onze soort is wegens die verscheidenheid niet zo simpel op één quasi gemeenschappelijk kenmerk terug te voeren, maar het lijkt erg goed op dat van chimpansees. Het zou fijn zijn dat zonder meer terug te brengen op het feit dat chimps onze naaste verwanten zijn, en de overeenkomst daarmee als verklaard te beschouwen. Helaas, daarmee komen we er niet. De realiteit is dat wij mensen even nauw verwant zijn aan de chimp als aan de bonobo, en bij de bonobo’s zijn de sociale rollen van mannetjes en vrouwtjes heel anders dan bij chimps.
Dus is het iets dat ik maar als onverklaarde, feitelijke waarneming zal behandelen. Mannetjeschimpansees besteden een groot deel van hun leven aan het zoeken van positie binnen de hiërarchie, aan vriendschappen en allianties, aan sociaal gedrag en het promoten van de groep naar buiten toe, en de eigen positie naar binnen toe. Precies wat mannetjesmensen ook doen.
Daartoe vinden ze ruim gelegenheid in organizaties als “de politiek”, maar ook de ambtenarij, en het bedrijfsleven, en zo verder tot en met het verenigingsleven en de strijd voor een goed doel (2). Dus, bewust sterk simplifiërend, en louter bedoeld als illustratie: Beeld je een chimpmannetje in, en hij zal op zoek gaan naar een sociale groep waarin hij een goede indruk kan nalaten. En naar chimpvrouwtjes, natuurlijk. Maar beeld je een chimpvrouwtje in, en zij zal op zoek gaan naar een territorium waarin er voldoende te eten valt voor de kleine aapjes, en waar er bevriende mannetjes zijn om er nieuwe kleine aapjes mee bij te maken. Of waar er zo weinig mogelijk vijandige mannetjes zijn die de kleine aapjes doodslaan omdat ze dan met dat vrouwtje sneller zelf kleine aapjes kunnen krijgen.
Analoog kunnen we ons inbeelden dat mensenmannetjes en –vrouwtjes rondlopen met precies dezelfde prioriteiten in het leven. Oh, ze noemen het niet “op zoek naar een groep waarin ze een goede indruk kunnen nalaten, in de eerste plaats op vrouwtjes”. Ze noemen het, bijvoorbeeld, “dienst aan mijn vaderland”. Het resultaat is evenwel precies hetzelfde.
Daarom handhaaf ik maar mijn theorie, in het volste besef dat het strikt genomen gaat over een lange serie vereenvoudigingen. Disclaimer! Wetenschappers die deze onderwerpen bestuderen zullen geneigd zijn op dit soort teksten zeer terughoudend te reageren! En ze hebben gelijk! Ik wil alleen signaleren hoe opvallend je een aantal dingen kan verklaren als je niets anders hanteert dan dit stel simplificaties. Bijvoorbeeld hoeveel vrouwen we kennen die eerst goed genoeg zijn opgeleid om zeer verantwoordelijke of intellectueel veeleisende functies uit te voeren, en die vervolgens al hun krachten wijden aan hun gezinnetje van vijf.
---------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/chimpanzee-politics-een-nieuwe.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/meloen.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten