Links en rechts zien we wenkbrauwgefrons over de ecologische acties van de supermarkten. We krijgen geen plastieken zakken meer voor onze boodschappen. Dus maken we (zoals iedereen) mee dat we aan de kassa verschijnen, daar pas aan de ontbrekende zakken denken, en mopperend alle flesjes en doosjes in één grote hoop in onze koffer moeten kappen. “Ja, maar het genereert tonnen plastiek” is op dat moment geen geldig excuus voor onze rommelige koffer. Misschien genereert het tonnen plastiek, maar de anderen moeten daar maar iets aan doen – iets dergelijks.
(En daarbij het genereert helemààl geen tonnen plastiek, dat zijn allemaal verzinsels van de ecologische fascisten met als bedoeling meer belasting te kunnen heffen. Trouwens, het was een slechte zomer, dus waar staan we nu met al die global warming, hé? Hé? Wel? Enzovoort.)
Maar nu hoorde of las ik iets herkenbaars; ik ben al vergeten waar, maar het bleef in mijn hoofd hangen. De één of andere mevrouw was door de voorraad plastiek zakken van de supermarkten geraakt, en was nu verplicht om zelf plastiek zakken te kopen om klein afval in op te stapelen voor het in de grote vuilniszak verdween.
En zo gaat het er bij ons ook aan toe! Sterker nog, wij zijn ook door die voorraad heen geraakt, en wij moeten er nu ook gaan kopen in de winkel. Pffffff.
Maar toch. Hier botsen we op een principe dat we zelf ook toepassen met onze VZW die een bijenproject en een schooltje in Kameroen (1) steunt. Zoals vele decennia ontwikkelingshulp hebben geleerd: als je zomaar ergens een school neerplant, gefinancierd met vele miljoenen dollars van de Wereldbank, dan sturen de mensen er de kinderen naartoe omdat er maaltijden te krijgen zijn, of misschien omdat ze er een dak boven hun hoofd hebben, of desnoods om er vanaf te zijn, maar zelden voor de oorspronkelijke bedoeling: om onderwijs te volgen. Terwijl als je goederen of diensten aanbiedt waar de mensen voor moeten betalen – al was het maar een (voor ons) symbolisch beetje – ze daarmee een signaal geven over wat ze werkelijk willen. Onberispelijk “vrije markt” denken! Zo neo-liberaal als maar kan!
Dus als ze hun schaarse middelen steken in een schooltje, dan voelen ze echt nood aan onderwijs. Terwijl als ze daar geen nood aan voelen, dan zullen ze er ook niet voor betalen – zoals in allerlei omstandigheden heel goed mogelijk is (2). Dus toen onze VZW na een barbecue en een beurs enkele duizenden euro bij elkaar had, toen bekeken wij dat project met een schooltje in Kameroen. En ons idee was: de mensen hebben zelf hun geld bijeen gelegd om in hun schooltje een leraar te zetten. Dààrom vonden wij het de moeite om naast elke cent van hen er een cent of twee van ons bij te leggen, en nu heeft het schooltje een heus lerarenkorps! En wij hopen dat de mensen er hun kinderen om het onderwijs heen zullen sturen – dat is immers waarvoor ze zelf al betaalden?
Op dezelfde manier, maar dan op het véél belangrijker niveau van de rotverwende Westerse toerist in het leven, gaat het er met de plastiek zakken van supermarkten aan toe. Als ze er dan toch gratis liggen, dan graaien we ze mee in enorme kwantiteiten, want het is ook wel handig voor de vuilnisbak. Maar als we er voor moeten betalen, dan denken we er misschien nog eens over na, en dan vinden we vaak wel een andere oplossing, en simpele vrije markt principes helpen ons een heel eind op weg om de plastiekberg in te perken.
En als de vraag naar plastiekbergen ondanks alles groter blijft dan het aanbod? Simpel, dan zullen de prijzen verder stijgen. De vervuiler betaalt!
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/een-schooltje-in-kameroen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/meer-over-migratie.html
7 opmerkingen:
Awel,
hier kan ik nu eens niets tegeninbrengen, maar ik zou mezelf niet zijn als ik toch niet één kleine kanttekening zou willen maken. Ik denk toch dat je soms onderwijs of andere dingen moet opleggen, en desnoods met wat 'extra legale voordelen' (zoals maaltijden) aantrekkelijker mag maken. Maar voor de rest, 1-0 voor Koen.
Sorry, ik snap niet wat vrije markt te maken heeft met subsidies voor onderwijs.
Als je hyperliberaal bent, en je laat alles aan de vrije markt over, die ik dan uitsluitend als vraag en aanbod bekijk, dan zou het kunnen dat bepaalde basisvoorzieningen uit de boot vallen. Zoals Koen stelt 'als je zomaar ergens een school neerplant, gefinancierd met vele miljoenen dollars van de Wereldbank, dan sturen de mensen er de kinderen naartoe omdat er maaltijden te krijgen zijn, of misschien omdat ze er een dak boven hun hoofd hebben, of desnoods om er vanaf te zijn, maar zelden voor de oorspronkelijke bedoeling: om onderwijs te volgen'.
Dit vind ik niet noodzakelijk verwerpelijk. Meer moet je er niet achter zoeken !
Tonny
Zoals ik het schreef in de post ging het er om dat je de mensen "vrij" laat om geld te besteden aan (bijvoorbeeld) onderwijs, of juist aan (bijvoorbeeld) bananen, of wat dan ook. De "vrije markt" wordt namelijk verondersteld een systeem te zijn dat erg efficiënt is *omdat* het de mensen vrij laat, en dus een heel nauwkeurig signaal geeft naar waar *echt* vraag om is.
Daarom zijn gesubsidiëerde scholen waar de mensen dan maar kinderen heen sturen omdat ze er (bijvoorbeeld) droog zitten typisch een falen van niet-vrije maar gesubsidiëerde toestanden. Ze worden door mijn mede neo-liberalen vaak gegeven als voorbeeld van hoe ontwikkelingshulp faalt: de signalen zijn niet "correct". Je kan er eerdere posts van me over vinden door te zoeken op trefwoord "William Easterly". Het is, zegt die ergens, alsof de mensen die bepalen welke films in de bioscoop komen niet de mensen zijn die er de tickets voor betalen.
Daarom wilden wij met onze (uiterst bescheiden) VZW onze (zeer schaarse) middelen wel inzetten voor een schooltje waarvoor de mensen *zelf* al hadden betaald.
Maar ik wil - met Tonny - niet noodzakelijk in het andere uiterste vervallen. Ik kan me best indenken dat de nadelen van een volledig vrije markt in onderwijs (veel) groter zijn dan de nadelen van staatsinterventie. Alleen zocht ik het in deze post niet zo ver. Het ging me om enkele micro-voorbeeldjes van hoe het niet slecht is als mensen zelf betalen en zo signalen geven over wat ze werkelijk willen.
Maar als die mensen in Kameroen elke dag een brood kopen, ga je toch ook niet zeggen, kom, we geven die mensen elke dag nog een brood gratis erbij.
Aha! Marginale utiliteit! (pun not intended)
Dus is mijn vraag: waarom denk je dat als die mensen x uitgeven aan iets, dat ze de volgende x aan hetzelfde zouden uitgeven?
En of het niet dan beter zou zijn van vijf scholen voor 10% te subsidiëren in plaats van één school voor 50%?
Oh, maar het hoeft toch helemaal niet lineair te zijn? De cruciale vraag is: zijn mensen bereid er *iets* voor te geven, in het bijzonder wanneer ze niet veel hebben, of vinden ze het zo onbelangrijk dat ze er ook niets in investeren?
En *indien* ze bereid zijn er in te investeren, en *indien* ze schaarse middelen hebben, dan is het niet onredelijk aan te nemen dat de extra fondsen die uit de hemel komen vallen beter besteed zullen zijn dan in iets waarin ze niet eens zelf wilden investeren. (Als je het in die termen wil uitdrukken, we denken dat ze met hun schaarse middelen nog niet aan het punt zitten waar de extra kost op sterk afnemende meeropbrengsten botst, integendeel.)
En natuurlijk zijn er ook helemaal geen garanties dat het werkelijk zal werken. Maar wij hadden dus enkele honderden euro te investeren, en gebaseerd op de bovenstaande logica en ook een hoop dingen die ik heb gelezen in Easterly kozen we voor iets waar de mensen zelf in wilden investeren.
Het is overigens zeker ook heel goed mogelijk dat we beter 5 scholen een beetje hadde gesteund dan één school tamelijk veel. Maar daar staat dan weer tegenover dat één van de leden van onze VZW zelf aan een project met lokale mensen uit die streek bezig is, zodat zij geregeld kan een kijkje nemen over hoe het gaat.
En ook daar geldt, op een bepaald moment moet je een knoop doorhakken. Er bestaan geen theorieën die je gegegarandeerd correcte resultaten geven; geen Marxistische, geen neo-liberale, zelfs geen tabellen met simpele, ongeïnterptreteerde statistieken. Er bestaat alleen een zodanig complexe realiteit dat je hoogstens kan proberen een beetje je best te doen.
En aangezien we geen miljoenen dollar hebben, en dus ook geen gelgenheid om fondsen langs alle kanten te verkwisten aan dure hotelkamers en studies van consulenten, kunnen we het ook nooit heel erg verkeerd doen.
Iets waar sommige mastodont organisaties eens over kunnen nadenken...
Zeg Koen, sorry dat ik in je hoogdravende filosofie stoor, maar als simpele drukker vind ik het vergelijk van gratis plastik zakjes met gratis onderwijs nergens op slaan.
Basisonderwijs beschouw ik, met de nadruk op "ik", als een recht. Een kursus burgerlijk ingenieur in het bloemschikken beschouw ik al een pak minder als mensenrecht.
Als vader van drie kinderen zie ik zo even rond mij, en volgens mij studeren er iets teveel jonge mensen een richting die hoe dan ook door de staat zal betaald worden.
Filosofie, sociale agogiek, politieke wetenschappen; mensen; is er in deze maatschappij in feite nog iemand die echt iets doet?
Die plastiek zakjes, of je ze nu koopt of krijgt, ze zullen er zijn. Wat er nu gebeurt is dat de makers van die zakjes zowat een beetje gekriminaliseerd worden.
Maar dat zal met het onderwijs ook gebeuren. Iedereen leren lezen en schrijven komt de enggeestigen nooit van pas. Het gooit dictaturen omver, zonder wapens.
Die plastiek zakjes Koen; ze doen niks terzake, het is een zoveelste burgerke pesten op rij.
Groeten,
Benny
Een reactie posten