Op het blog “Evolutie” (1) van Gert Korthof heeft laatst een controverse gewoed rond de uitspraak “het ontstaan van het leven is het fundament van de evolutietheorie” (2). Het punt hier is dat de wetenschap in dit stadium van de menselijke geschiedenis niet weet hoe het leven is ontstaan; in de zin dat we daar geen mechanisme van fysisiche, chemische of andere aard voor kennen. Als we dat niet weten, maar het is toch “het fundament van de evolutietheorie”, dan is die theorie gebouwd op los zand, en die “conclusie” (die in werkelijkheid natuurlijk de premisse was, waar de uitspraak snel werd bij verzonnen om als “argument” voorgesteld te worden) is de niet zo verborgen agenda van de mensen die de uitspraak lanceren.
En omdat het (toegegeven: bij voldoende oppervlakkige blik) zelfs een beetje plausibel klinkt, is het de moeite om er even van dichter naar te kijken. Het werkelijke fundament van de evolutietheorie is namelijk iets heel anders. Het werkelijke fundament is, in zekere zin, een simpel stukje logica.
Begin met een bepaalde structuur. Laten er van deze structuur copieën ontstaan, en laten deze copieën praktisch, maar niet helemaal, identiek zijn. (Dat laatste is triviaal omdat in onze wereld tot het laatste atoom identieke copieën niet bestaan, maar het is wel een belangrijke trivialiteit.) Laat deze (licht verschillende) eigenschappen een impact hebben op dat aantal copieën dat er van een bepaalde structuur ontstaan. Als de eigenschappen van onze “bepaalde structuur” die verschillend zijn (we noemen dat “variatie”) zowel doorheen de generaties gecopiëerd kunnen worden (we noemen dat “erfelijkheid”) als in verschillende aantallen copieën resulteren, dan kan het niet anders dan dat er doorheen de generaties, en dus de tijd, verschillen optreden in de frequentie waarmee bepaalde eigenschappen van die structuren voorkomen. Of in andere woorden, de structuren zelf evolueren in de tijd.
Dit is pure logica. We kunnen evenwel zien dat het iets is dat zich wel degelijk ook afspeelt in de werkelijkheid. De “bepaalde structuur” hoeft heus geen biologische structuur te zijn: het is gebleken dat het voor computerprogramma’s even goed geldt. Mensen hebben ook (met wisselend succes) hard nagedacht over de vraag of het stukje logica verder opgaat voor nog heel andere “structuren” zoals politieke instellingen, culturele verschijnselen, technische kennis en ideeën in het algemeen (“memen”).
En dat is het fundament van de evolutietheorie, en niets anders. Onder precies gespecifiëerde voorwaarden zal de opbouw van diverse soorten (waaronder biologische) structuren variëren doorheen de tijd. De lezer die hier vaker komt – of het onderwerp kent, natuurlijk – heeft al lang gezien dat het stukje logica niets anders is dan wat Darwin voor het eerst “natuurlijke selectie” noemde (3). Het “ontstaan van de soorten” (de titel van Darwins boek uit 1,859) was een kwestie van een eerste (biologische) structuur die erfelijkheid, variatie en selectie vertoonde, waarna ze doorheen de tijd veranderingen ondergingen overeenkomstig het mechanisme van “natuurlijke selectie”.
Natuurlijk zou het geweldig zijn een antwoord te hebben op de vraag: “hoe is leven ontstaan?”. Natuurlijk kunnen we niet uitsluiten dat een mechanisme dat lijkt op “natuurlijke selectie” – gegeven hoe krachtig dat is – aan de grondslag van dat ontstaan ligt. Zelf loop ik wel eens te speculeren dat de processen van “het complex worden van materie” (“leven”) en “het complex worden van leven” (“evolutie”), op basis van een mathematische klok die ik hoor luiden, weliswaar zonder een schijn van kans ooit de klepel te vinden, wel eens erg analoog kunnen zijn (4). Maar al die dingen zijn hoogstens oppervlakkige gelijkenissen, vage hypothesen en een hoop “mogelijk’s” en “misschien’s”. En alleen al het feit dat we met computerprogramma’s minstens één - en vermoedelijk veel meer – voorbeeld kennen waar precies dezelfde logica tot precies dezelfde “veranderingen doorheen de tijd” leidt, zonder dat “leven” er in de verste verte iets mee te maken heeft, toont dat “het ontstaan van het leven” met het “fundament van de evolutietheorie" niets (N – I – E – T – S) te maken heeft. Niets. Nul. Nada. Noppes.
------------------------------------------------------
(1) http://evolutie.blog.com/
(2) http://evolutie.blog.com/3334652/
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/04/complexiteit-en-ontstaan-van-het-leven.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven-vervolg.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/kom-ik-vraag-het-nog-eens-het-ontstaan.html
4 opmerkingen:
Het verband tussen het ontstaan van het leven en de evolutieleer berust op "vage hypothesen", maar dat er géén verband is, dat stel je voor als een absolute zekerheid en niet als een hypothese???? En dat schrijf je nadat je in een vorige alinea minstens aangetoond hebt dat zo'n verband wel intellectueel aannemelijk voor te stellen is????
Er zijn hier twee onderwerpen. De aanleiding van de post was de bewering van sommige mensen dat "de evolutietheorie geen fundament heeft", onder verstaan: faalt. De manier om dat te beweren is inroepen dat die basis "het ontstaan van leven" is, terwijl we daar zo goed als niets over weten.
Mijn onderwerp (het eerste) is: dat klopt niet. De evolutietheorie is een theorie over *verandering in de tijd*. De theorie vertelt ons (bij monde van het mechanisme dat "natuurlijke selectie" heet) *hoe* de dingen veranderen, en *waarom* ze veranderen. Het is een stukje logica, toegepast op een bepaald stukje werkelijkheid, en het blijft even geldig wanneer je het toepast op heel andere stukjes werkelijkheid (Dawkins: memen. Joel Mokyr: technologische vooruitgang).
Het gaat dus om "verandering in de tijd". Je hoeft heus niet te weten waar het "iets" dat verandert vandaan komt om ervan te kunnen zeggen dàt het verandert, en waarom, en hoe. Dat is het eerste onderwerp: het ontstaan van het leven is NIET "de basis van de evolutietheorie".
Als terzijde, naar het einde toe, mer ik op dat, puur speculerend en puur voor mezelf sprekend, het ontstaan van het leven weliswaar helemààl niet de basis van de evolutietheorie is, maar dat de evolutietheorie - althans, het mechanisme daarvan - wel eens de basis van het ontstaan van het leven kon zijn! Daarvoor heb ik de argumenten (voor zover ik ze begrepen heb) onder elkaar gezet in de url's waarnaar ik verwijs. Het blijven, natuurlijk, "vage hypothesen". Zeer serieuze mensen hebben er heel andere opinies over. Maar hoe dan ook: dat is het tweede onderwerp.
Ah, zo. Ik had het even niet goed begrepen, blijkbaar.
Maar bij beide 'vraagstukken', evolutie en ontstaan van het leven, komen uiteraard wel voor een stuk dezelfde ingrediënten kijken: een zee van tijd, een zeer groot aantal gelegenheden tot 'experimenten' of 'probeersels', en ook wel het 'antropisch principe': als het niet gelukt was, zouden wij er ook niet zijn om ons er zorgen over te maken hoe het in godsnaam mogelijk is dat het ooit gelukt is (ontstaan van leven, en evolutie tot bewustzijn en intelligentie).
Over de mate waarin die "zelfde ingrediënten" suggereren dat er een eenzelfde *mechanisme* aan het werk was gingen mijn eerdere posts in voetnoot 4. Zelf speculeer ik dat het inderdaad om iets soortgelijks ging. Serieuze commentatoren hadden echter heel andere opinies. Daarom erken ik - hoewel die quasi-mathematische ideeën uit mijn gespeculeer *op mij* nogal overtuigend overkomen - dat het "vage hypothesen" blijven.
Mijn pogingen om het "antropisch principe" er op een zinvolle manier bij te betrekken... Die posts heb je gezien, dacht ik :-)
Een reactie posten