Als je nadenkt over het “ontstaan van het leven”, dan zou je uit de term “ontstaan” kunnen afleiden dat het over één enkel, zeer bepaald moment in de tijd gaat. Eerst was er alleen maar “dood”, en zomaar ineens, floep, was er leven! En dat maakt dat al die analogieën die ik al een tijdje probeer te trekken tussen het fysisch mechanisme dat het leven heeft doen ontstaan, en het mechanisme dat het leven heeft doen evolueren (1) met een groot probleem zitten. Het evolueren van het leven gebeurde immers volgens het nauwkeurig bekend mechanisme van “natuurlijke selectie” (2) en dat is op zijn beurt iets dat (anders dan een heel precies moment) een zeer langdurig proces veronderstelt. Er waren ook een paar lezers (Tonny en VH) die precies dat punt maakten – zij het dat ik ze niet verdenk het bovenstaande semantisch manoeuvre als argument te gebruiken.
Gelukkig ben ik geen wetenschapper, maar wel een filosoof, en dus kan ik aan “metafysica” doen! Omdat het volgens mij sterk zou helpen als die analogie er toch was, en omdat ik me niets hoef aan te trekken van wetenschappelijke standaarden (bij wijze van spreken, hé), kondig ik bij deze plechtig af: wat wij “ontstaan van het leven” noemen is in werkelijkheid ook een heel langdurig proces geweest. Jaja: science fiction. Wees blij dat ik niet probeer er ook nog een verhaal van te maken...
Om deze plechtige afkondiging toch een beetje hard te maken, hebben we twee begrippen nodig die hier eerder passeerden: “een puur verbale kwestie”(3) en “een maat voor complexiteit” (4). De “puur verbale kwestie” toonde dat een woordenschat van twee woorden om een zeer brede waaier van materie (van atomen tot zeer complex leven) te beschrijven, een uiterst armoedige manier van werken is: alsof je met “wit” en “zwart” alle nuances van grijs zou proberen vatten. Waar op die waaier zou je niet langer van “wit” spreken, maar wel van “zwart”? Hoe klein mag een wijziging in die definitie zijn - met als gevolg dat iets dat je eerder “zwart” noemde plots “wit” wordt – voor je gaat beseffen dat je zwart-wit woordenschat je serieus in de problemen brengt?
In analogie met de evolutie van leven denk ik dat we misschien beter zouden spreken van de opbouw (en niet het ontstaan) van (steeds complexere materie tot) leven. Daarmee zouden we tenminste die suggestie dat het “zomaar ineens” is gebeurd laten vallen. De iets complexere moleculen die tot stand komen rond de koolstofchemie zouden al een deeltje van “de opbouw van leven” zijn, en aan het andere eind van dat spectrum zou het ontstaan van RNA dat ook zijn (tenminste voor zover we daarmee niet voorbij het punt zijn waar we van “leven” willen spreken). En onze woordenschat zou niet langer impliciet al gekozen hebben voor het “quantum leap” scenario. Nota bene, dat laatste vind ik niet slechter dan mijn analogie. Ik denk gewoon dat we zo weinig weten dat ze allebei science fiction zijn, en dus zoek ik naar een neutraler woord dan “ontstaan”. “Opbouw” lijkt me beter in rekening te brengen dat ook het “quantum leap scenario” zal werken met behoorlijk complex geworden moleculen dan “ontstaan” – dat klinkt alsof het al even goed zou werken met een bak water en een zak koolstof.
Die “opbouw van leven” kunnen we dan beschrijven in de termen van de post “een maat voor complexiteit” (4). Gegeven dat er een manier bestaat om “complexiteit” uitdrukbaar te maken in een cijfer, en met de inzichten van de “random walk” toegepast daarop, ontstaat de mathematische mogelijkheid van een analogie tussen het langdurig proces van evolutie en iets dat niet langer een éénmalig moment hoeft te zijn. Een beetje morrelen aan de woordenschat en de mogelijke toepassing van een mathematisch concept is natuurlijk van geen kanten een bewijs, of zelfs maar een anecdotische hint, dat het inderdaad zo is. Maar we hebben dan tenminste iets dat denkbaar is, iets waar we ons concreet iets kunnen bij voorstellen èn waar al een bepaalde wiskunde bij past. Ik merk bedeesd op dat we bij mijn weten zelfs dàt niet hebben voor de “quantum leap” scenario’s. In dat geval “rest” ons de chemie te verrijken met een logisch consistente en feitelijk verifiëerbare èn falsifiëerbare theorie (zoals “natuurlijke selectie” dat met de biologie heeft gedaan) – en ik zou niet verbaasd zijn als een vlucht naar Stockholm het resultaat was.
------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven-vervolg.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/kom-ik-vraag-het-nog-eens-het-ontstaan.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/een-puur-verbale-kwestie.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/artificiel-leven-een-ethisch-probleem.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/een-maat-voor-complexiteit-het-ontstaan.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten