dinsdag 9 februari 2010

Hernando de Soto: maar welk etiket moet ik plakken?

Als ik Hernando de Soto in zijn The Mystery of Capital zie schrijven dat het kapitalisme (in een plausibele definitie) de oorzaak is van de welvaart, dan zie ik voor me dat dat niet altijd zeer goed zal vallen in brede spectra van links. Maar voor je hem dan maar het allerliberaalste etiket opplakt moet je je goed herinneren hoe hij de overheid, en de zichtbaarheid van de "onderdanen" voor de overheid als "de prijs" ziet die we voor die welvaart betalen (1)... En je begrijpt dat die allerliberaalste liberalen nauwelijks minder hard op hun stoel zitten te schuiven.

Iemand die zich niet laat ontmaskeren als alleen maar de zoveelste spreekbuis van een "alleen wij hebben de waarheid in pacht" is altijd interessant. Dus heb ik er verder over zitten nadenken, maar het lukt me niet een geschikt etiket te vinden.

De armen zijn niet het probleem, maar wel de oplossing, vindt de Soto. Dat is iets waarvoor je bij ons, "neoliberalen omdàt we sociaalvoelend zijn" (2) wel steun zal vinden. En zelfs bij eerder, uimmm, andersdenkende varianten van rechts hoeft dat niet zo'n probleem te zijn, zolang we er maar in slagen een flinke, eerlijke, veertienurige werkdag uit de smeerlappen te persen (3). Wat ons (rechts gespuis) misschien wel vreemd overkomt is niet zozeer dat er met de armen iets aan te vangen valt, maar dat dat aanvangen volgens de Soto al lang gebeurd is. Nu al vind je in al die "armensteden" van de wereld geen meter straat of iemand klampt je aan om één of andere deal af te sluiten - bijvoorbeeld je schoenen te poetsen of voor taxi te spelen - met andere woorden: het is een wereld die uitpuilt van het ondernemerschap. En nu al bezitten in al die landen alle armen tesamen een hoeveelheid aan onroerend bezit, dat gerekend aan marktwaarde een veelvoud (een héél groot veelvoud) is van alle ontwikkelingshulp die hun land in heel de geschiedenis bij elkaar heeft gekregen.

En dus, vindt de Soto, is het probleem niet dat "ze" niets doen (want dat is niet zo) en ook niet dat ze "niets gespaard hebben" (want dat is ook niet zo). Waarmee we bij het prangende probleem zijn: wat is het probleem dan wel?

Het probleem is volgens de Soto dat al die activiteit en bezittingen niet "officiëel" zijn. En dat is volgens zijn gebruik van de termniologie zoveel als zeggen "omdat er geen kapitalisme" is. Er zijn, dus, al die bezittingen, maar ze zijn niet georganizeerd zoals in het Westen. Een stuk land kan naar het heersend recht in handen zijn van het Imperium, maar de facto al lang ingepalmd door een stel pioniers, die er onder elkaar een hoop rechten en verplichtingen uit hebben gedefiniëerd. Zou jij het willen kopen als je niet kan weten of, en welke, verplichtingen er op blijken te rusten, in hoofde van onbekenden die misschien niet worden erkend door de hoofdstad, duizend kilometer verder, maar wel door alle buren en kennissen?

En als jij dat niet wil, waarom zou een bank er dan een hypothecair krediet tegen willen verlenen?

De Soto denkt dat al die bezittingen buiten de Westerse wereld niet "gekapitalizeerd" zijn. Er bestaat doodeenvoudig geen transparantie die duidelijk maakt wie wat heeft, en waar, en hoeveel. Meer kapitalisme om de problemen van de wereld op te lossen: dat klinkt weer geweldig rechts. Maar de Soto zegt ook dat die enorme massa armen de grootste potentiële revolutie vertegenwoordigen die je maar kan bedenken. Zij kunnen (en naar hij hoopt: zullen) het systeem verplichten om de feitelijke bezittingen van al die kapitaal-lozen te erkennen, en dus in te gaan tegen de theoretische rechten van de grootgrondbezitters, of van de staten zelf. "Rechten" die tenslotte ook alleen maar zijn toegekend bij de gratie van een Europees recht dat met de feitelijke toestand van 400 jaar later weinig voeling had...

Die theoretische bezittingen kunnen met een pennentrek overgedragen worden aan de mensen die er huizen op hebben gezet of irrigatie hebben aangelegd. Om de simpele reden dat economieën die op kapitalistische organizatie overgaan oneindig superieur zijn aan economieën die dat niet doen. Dat is dan ook precies wat er is gebeurd gedurende die heel lange periode van na de Revolutie en de hele achttiende eeuw in de Verenigde Staten van Amerika zelf; zoals De Soto in zijn meest gedetailleerde hoofdstuk laat zien. Alleen...

Het recht op het land hoort in handen van de mensen die er ook met hun eigen handen op hebben gewerkt? Ik hoor alweer A Desalambrar van Victor Jara op de achtergrond:

http://www.youtube.com/watch?v=VQJhk6e0I9g

Uim, ja, en dan lijkt me dat Che Guevara ook niet ver meer weg is. Van dezelfde zanger:

http://www.youtube.com/watch?v=7MeAyC7Z4G8


En zeggen dat ik was begonnen met een auteur die vindt dat het kapitalisme de oorzaak is van de welvaart in de wereld...

----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/02/een-fraaie-paradox-hernando-de-soto.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/11/mijn-beginselverklaring-neo-liberaal.html
(3) dit is een allusie op iets van, als ik me niet vergis, J.K. Galbraith, maar ik weet het niet meer staan, en ik weet ook niet meer hoe het er precies staat.

Geen opmerkingen: