De euro

Op http://lvb.net/item/2468 komt Milton Friedman aan het woord, die van mening is dat de euro zal mislukken. De diversiteit tussen de deelnemers is wat ons de das zal omdoen. Een land als Italië krijgt een zelfde rentebeleid als een land met heel verschillende (want veel gezondere) overheidsfinanciën, maar heeft zijn beleid nooit aangepast, en dat zal hen in problemen brengen.

En dat klopt ook; tenminste het klopt dat die mogelijkheid bestaat. Alleen bestaat er natuurlijk ook de mogelijkheid dat Italië alsnog zijn beleid aanpast, en dat de gevreesde diversiteit afneemt. Terwijl voor de critici het voordeel van het afschaffen van de euro integendeel is dat Italië zijn "divers" beleid kan handhaven, en compenseren door "competitieve devaluaties". En ook dat klopt als een bus. Maar hier moet ik iets gemist hebben. Maken we nu mee dat uitgerekend Milton Friedman pleit voor een beleid van lakse overheidsfinanciën, en een, laten we zeggen, zuiders werkethos, en dat ze dat kunnen volhouden door om het jaar of zo te devalueren?

Ik zou gezworen hebben dat Friedman eerder voor strikte overheidsfinanciën was, en niet zo te vinden zou zijn voor een "beggar thy neighbour" politiek. Heb ik nu iets over het hoofd gezien? Of is het eurobeleid, met zijn stille wenk om misschien toch maar eens opnieuw naar die overheidsfinanciën en dat werkethos te kijken, nog slechter dan competitieve devaluaties?

En over diversiteit gesproken; zou de economie van pakweg Montana zoveel meer lijken op de economie van Californië, dan de economie van Italië op die van, uim, Frankrijk? En ja, daarop is het antwoord dat de arbeidsmobiliteit in de VS groter is dan in Europa, en dat dat de manier is waarop daar de diversiteit wordt opgevangen. Uitstekend, maar met dezelfde logica kan ik er op wijzen dat er grote diversiteit is tussen noord en zuid Italië, en nog grotere diversiteit tussen noord en zuid België - compleet met taalverschil - en dat toch niemand op het idee komt om twee munten in België in te voeren en, wie weet, maar ineens vijf of zes in Italië (Sicilië!).

We praten hier over de vraag op welk niveau we best eenheidsmunten invoeren (individuele steden als Brugge en Gent en Amsterdam? Vlaanderen? België? De Benelux? De EEG? Euroland? De hele wereld?) en vanaf welk niveau we beter met verschillende munten werken. En ik denk dat daar geen "juiste" oplossing voor bestaat. Alles heeft voor- en nadelen, en het enige wat we kunnen doen is ons ergens zodanig tussen de twee extremen (één munt voor de hele wereld versus elke stad geeft zijn eigen munt uit) dat voor- en nadelen elkaar compenseren. En volgens mij kan iedereen daarover doen alsof hij het weet, maar niemand weet het echt.

Maar eigenlijk denk ik dat veel van de kritieken op de euro minder economisch en meer politiek-ideologisch van aard zijn. Het hoeft niet rationeel te zijn, maar dat neemt niet weg dat sommige Amerikanen liever geen munt zagen die een economie achter zich heeft staan die vergelijkbaar is met die van de VS. En er kunnen "liberale" motieven in het spel zijn. Iets dat ongeveer klinkt als volgt. "Ikzelf ben niet voor grote overheden, dus ik vind de euro een slecht idee, dus is de euro een slecht idee, dus nu zal ik alle argumenten contra opnoemen, en hopen dat niemand aan de argumenten pro denkt"

Wat dat betreft herinner ik me dat de kritieken op de euro uit de jaren negentig al precies op dat diversiteits-punt hamerden. Op een dag, zo verklaarden Amerikaanse economisten in de nineties, zou er eens een crisis uitbreken, met veel deflatie en recessie en werkloosheid, en die dag, vrienden en vijanden, zou blijken dat die "one fits for all" die de euro was niet zou werken, en zou heel het boeltje exploderen.

En guess what? Uitgerekend met die crisis werden ze op hun wenken bediend; want wat was de crisis van 2,000 (plus) anders dan precies dat waarbij (oh, ironie) Duitsland (!) vond dat de rentevoeten veel te hoog (!) stonden voor hun recessieproblemen - terwijl pakweg Ierland juist voor inflatie vreesde. En de euro heeft nog geen kik gegeven. De voorspelde problemen zijn van de euro afgegleden als water van een eend, we wachten enkele jaren, en we poneren de hele litanie opnieuw. I am not impressed.