Het was alweer een hele tijd geleden dat ik nog in Londen was. Wat me opviel was hoe er nog wel erg druk verkeer was, maar dat het tenminste reed. Zou dat komen door de verkeerstaks die er sinds enige tijd is? Ik weet het niet zeker, maar het zou kunnen. Als een schaars goed duurder wordt, dan zijn er minder kandidaten om het te gebruiken, en dus loopt het verkeer iets beter.
Files zijn het verschijnsel dat teveel auto’s op een gegeven moment te weinig ruimte willen gebruiken. Het is dus de ruimte die schaars is. Wij liberalen denken bij schaarste onmiddellijk aan prijzen die te laag zijn. En het zou kunnen kloppen: de verkeersbelasting maakt het gebruik van de schaarse ruimte duurder, dus er zijn minder “kopers”, dus de ruimte wordt nu minder schaars.
Laten we even aannemen dat het zo is; gewoon voor “argument’s sake”. Het kan weer kloppen. We weten allemaal uit de tijd van de Sovjet Unie wat er gebeurt wanneer de prijzen zich niet mogen aanpassen aan vraag en aanbod. De staat had, “in het belang van het volk” beslist dat de prijzen voor graan, en brood, en vlees, op bepaalde niveau’s moesten staan, en niet hoger. Aangezien die niveau’s te goedkoop waren (in vergelijking met wat een “markt” ervoor zou gevraagd hebben) was er schaarste. Precies zoals er in Londen schaarste was aan ruimte die immers gratis beschikbaar was.
En aangezien de prijzen, vanzelfsprekend steeds “in het belang van het volk, niet aan schommelingen mochten onderhevig zijn, schommelden niet de prijzen in functie van vraag en aanbod, maar wel de lengte van de rijen voor de winkels op het Rode Plein. Precies zoals files langer of korter worden naarmate meer gebruikers van de schaarse ruimte willen gebruik maken.
Maar waar we in het geval van graan de toestand tamelijk gemakkelijk kunnen oplossen – laat de leveranciers toe om hogere prijzen te ontvangen voor hun graan, en er zal meer graan aangeboden worden – is dat veel moeilijker in het geval van ruimte. In het geval van Londen, steeds voor het gemak aannemend dat de verkeersbelasting de oorzaak van de dalende drukte was, was er een overheidsoptreden nodig om dat resultaat te krijgen. En hoe zou het anders kunnen? Als je de wegen wil privatizeren, zal je een overheid nodig hebben om te beslissen wie de vergunningen krijgt. Of zelfs welke ruimte mag gebruikt worden om nieuwe wegen aan te leggen. Tenzij je een wildgroei aan wegen en weggetjes krijgt, en een wirwar van tolhuisjes – terwijl zoveel historici opmerken dat het nu juist de opheffing van al die private tolheffingen was, in de zeventiende eeuw, of zo, die een belangrijke impuls was voor de economische opmars die Europa vanaf toen pas goed in zijn greep kreeg.
Dus misschien staan we hier voor een echt liberaal dilemma? Hebben we hier een geval waarin we niet kunnen kiezen tussen “overheidsoptreden” (slecht) en “markt” (goed), omdat voor dit onderwerp zelfs de organizatie van een markt een massale hoeveelheid overheidsoptreden nodig maakt? En is dat de oorzaak van het feit dat het juist de vrijheid is die maakt dat er files staan, en niet het overheidsoptreden, zoals dat wel het geval was op het Rode Plein?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten