Een stukje van een tijdje geleden toonde dat er een nauw verband bestaat tussen geld en economie, maar dat het toch twee verschillende dingen blijven (1). Nu vraag ik me af of dit geen licht werpt op de volgende kwestie. We voeren een halfslachtige communistische maatregel door, en we verklaren dat er niets mis is met privébezit, zolang dat maar beperkt blijft tot, zeg, 10,000,000 euro. Al de rest wordt gecollectivizeerd en gaat naar de oplossing van de wereldproblemen.
Niemand hoeft zich veroordeeld te voelen tot de bedelstaf! Voorzichtig belegd op de obligatiemarkten is het vandaag mogelijk om een rendement van 3.65%, netto, op jaarbasis te halen. 3.65% per jaar is (gedeeld door 365 dagen per jaar) gelijk aan één per tienduizend per dag. Eén per tienduizend (per dag) is hetzelfde als 1,000 per 10 mio. Dus al de "onteigende" kapitalisten beschikken over een dagelijks inkomen van 1,000 euro per dag, waar ze geen klop voor moeten doen.
En met de aangeslagen fondsen heb je ruim voldoende om de honger uit de wereld te helpen, Aids uit te roeien en zuiver water voor iedereen beschikbaar te maken. Waar wachten we eigenlijk op?
Eén probleem, denk ik (niet in de zin dat het mogelijk géén probleem is, maar in de zin dat ik denk dat er nog veel méér problemen zijn), was wat in die vorige post stond. De hoeveelheid aangeslagen geld is niet hetzelfde als de economie die door dat geld gesymbolizeerd wordt. Stel dat je een ingewikkelde berekening maakte, die sterk gesimplifiëerd de volgende vorm zou hebben: Om de honger op de te lossen is er (zeg) tien kilo rijst nodig, per persoon en per jaar. Een kilo rijst kost (zeg) één euro. Er zijn op de Aarde zes miljard mensen. Er is dus zestig miljard euro nodig, elk jaar opnieuw, om de honger op te lossen, point final.
Maar zoals ik al schreef, je kan een kilo rijst misschien wel kopen voor één euro, maar toch is het niet omdat je één euro hebt dat je ook één kilo rijst hebt. Die kilo moet er eerst nog zijn; iemand moet hem geplant, en geoogst, en gepeld hebben. En het is niet omdat je zestig miljard euro hebt dat er meteen ook zestig miljard kilo rijst ligt. Hebben we daar het landbouwareaal voor? Hebben we daar de arbeidskrachten en de nodige machines voor? Als we, steeds in dat zeer gesimplifiëerd voorbeeld, maar dertig miljard kilo rijst hebben, en we laten daar de aangeslagen zestig miljard euro op los, dan is het enige resultaat dat de kilo rijst in prijs zal stijgen tot hij niet één, maar twee euro per kilo kost. Er is niet één gram bijgekomen en het hele aanslaan van al die "overtollige" fortuinen heeft nul komma niks opgeleverd.
(Dit is overigens het antwoord op een bezwaar dat ik lang geleden eens toegeworpen kreeg: “jamaar, in die arme landen kost een kilo rijst veel minder dan onze prijzen”. Dat is wel waar, maar die kilo rijst zou niet zo veel minder blijven kosten, indien plotseling heel veel meer geld een constant gebleven hoeveelheid rijst zou proberen te kopen.)
Dus al dat gedoe van "met de rijkdom van Bill Gates zouden we..." is een geval van "missing the point" zo groot als een huis. Of zoals Paul Krugman schrijft (2), ze hebben de mythe van koning Midas niet begrepen. Midas kreeg de gunst van de goden dat hij een wens mocht doen, en hij wenste dat alles wat hij aanraakte in goud zou veranderen. Dat ging een tijdje goed, tot hij probeerde te eten - en de druiven niet zozeer zuur, als wel keihard bleken. Wat de mythe probeert te zeggen is, vanzelfsprekend, dat de kunst niet is om van allerlei nuttige dingen goud (of geld) te maken, maar integendeel goud (en geld) te zien als manier om meer nuttige dingen te krijgen. Welvaart is geen geld; welvaart is wel de dingen die je met dat geld kan kopen. Of nog: ontwikkeling is niet zozeer dromen van nieuwe geldstromen die goederen en diensten zullen doen neerdalen op de allerarmsten (terwijl die goederen en diensten misschien niet eens bestaan), maar ervoor zorgen dat de allerarmsten zelf goederen en diensten maken, die ze kunnen ruilen tegen andere goederen en diensten. Merk op, als de allerarmsten zelf meehelpen bij het maken van goederen en diensten, dan helpt dat uitleggen waar die vandaan zullen komen. Terwijl "geldstromen" die we moeten “halen waar het zit” vaak beroep doen op goederen die op één of andere nooit nader gespecifiëerde manier eerst nog uit de hoge hemelen moeten neerdalen.
Natuurlijk, geld kan een belangrijke rol spelen indien we een idee hadden van hoe we het bovenstaande moeten aanpakken. En zelf val ik tussen mijn mede-neoliberalen wel eens uit de toon, omdat ik helemaal niet zo zeker ben dat al die handdrukken van honderden miljoenen en fortuinen van ettelijke miljarden absoluut noodzakelijk zijn voor het voortbestaan van de planeet. Maar dat is niet waar het hier om gaat. Het gaat wel om wat er werkt, versus wat zelfs geen schijn van kans heeft. Zodat je je niet hoeft te verwonderen dat er nooit enige beweging inzit. Het "sla de fortuinen aan" denken is misschien een manier om goede wil en oprecht gevoelde emotie uit te drukken, maar als bijdrage aan de verbetering van de toestand zie ik er weinig heil in.
--------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/geld-en-economie.html
(2) http://web.mit.edu/krugman/www/goldbug.html
2 opmerkingen:
Zelfs het berekenen van de rijkdom van Bill Gates gaat mank aan het over het hoofd zien van dit fenomeen. Bill heeft een gazillion aandelen van Microsoft, maar daarom is hij niet 1 gazillion x de huidige beurskoers van Microsoft waard. Als hij echt al zijn aandelen in een keer zou tekoop stellen zou het aandeel Microsoft gewoon kelderen en tijdelijk geschorst worden.
En dan is er nog iets. Bill Gates *hoeft* zijn aandelen niet te verkopen, omdat dat alleen maar een manier is om een hoop koopkracht op één hoop te zuigen, terwijl die koopkracht er zo ook al is.
Immers, of Bill Gates nu al dat geld weggeeft, dan wel al die mensen die de aandelen van Bill Gates zouden kopen, *indien* hij ze verkocht, dat geld als groep weggeven... Dat doet er gewoon niet toe! Die koopkracht is *in elk geval* aanwezig in de wereld, en je hebt heus geen Bill Gates nodig waarlangs dat eerst eens allemaal zou moeten passeren.
Je kan dus met of zonder Bill een hoop geld bij elkaar leggen, zonder dat er daarom een gram meer rijst mee wordt geproduceerd. Koning Midas zou het direct bevestigen (als hij niet temidden van al zijn goud verhongerd was): niet het goud is de welvaart, maar wel wat je ermee kan doen.
Een reactie posten