Enkele reacties - zowel "in real life" als bij de post zelf - wezen me er op dat je bij vragen als "was Hitler links (of juist rechts)?" (1) eerst moet weten wat die termen betekenen. De real life commentator vond dat de post een goed punt maakte, maar vond ook "zo weet ik wel nog altijd niet of Hitler links of rechts was".
Er zijn twee dingen. Ik erken (vanzelfsprekend) het punt. Het is dan ook een zeer moeilijk punt, en ik verwacht wel dat ik er de komende weken nog op terugkom. Tegelijk wil ik de kwestie ook relativeren. In zijn The Open Society and its Enemies (als ik me dat goed herinner, ik zou gaan zoeken in de eerste hoofdstukken van deel II) merkt Karl Popper op dat het verlangen om de termen te definiëren per definitie beperkt moet zijn. Immers, als je een term definiëert, dan moet je vermijden dat je dezelfde term in je omschrijving terug laat komen: anders zit je met een cirkelredenering. Maar in dat geval zal je nieuwe termen moeten gebruiken. En van die nieuwe termen kan je je dan ook weer afvragen wat ze betekenen, enzovoort tot in de eeuwen der eeuwen, amen. Dus mijn eerste reactie: ik erken het punt, maar je moet er geen fetish van maken.
Daarnaast merk ik op dat deze reacties mijn oorspronkelijk punt ook ondersteunen. Immers, zeggen ze, we weten nu nog niet of Hitler "links" was, dan wel "rechts", of voor mijn part nog iets anders. Precies. Absoluut. Helemaal. Maar als we het niet weten, hoe kunnen we dan met zoveel aplomb beweren, en herhalen, dat Hitler "links" was? Hoe harder ik het met mijn commentatoren eens ben, des te harder ook wordt dat een heel gratuïete bewering. En dan hebben we het nog met geen woord gehad over de problemen die ik had aangehaald - het bijzonder oppervlakkig beroep op Friedrich Hayek en het verschuiven van betekenissen van woorden, kennelijk in de hoop dat niemand iets opmerkt.
Natuurlijk, uiteindelijk moeten we een evenwicht zoeken tussen (enerzijds) de toestand waar we de termen op een heel willekeurige basis gebruiken zoals ze ons goed uitkomen, en (anderzijds) waar we onszelf zo hard gaan verliezen in de labyrinthen van definitiekwesties, dat we er nooit meer uitkomen. Ik geef meteen toe dat ik aan dat zoeken nog niets heb gedaan. Ik wou er alleen op wijzen dat de "Hitler was links" slogan dat ook niet gedaan heeft, terwijl dat ze niet belet om luidkeels met hun credo naar buiten te komen.
--------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/was-hitler-links.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten