Waar ik het gelezen heb weet ik niet meer, en dus parafraseer ik het maar af en toe in mijn eigen woorden, omdat ik vind dat het werkelijk het punt raakt:
Iemand pakt alleen maar een paar illegalen op.
Iemand anders zorgt er alleen maar voor dat de treinen op tijd rijden.
Iemand anders wijst alleen maar naar links of naar rechts.
Iemand anders draait alleen maar wat knoppen om...
En op het einde heb je zes miljoen doden en niemand heeft het gedaan.
Daar moest ik, nog maar eens, aan terugdenken terwijl ik de Reutersberichten las over Karadzic (1), op weg naar het Hof in Den Haag. In de gevangenis, vernemen we, wachten hem gemoedelijke omstandigheden. De vijanden van vroeger zijn gezapige vijftigers die een groot gevoel van solidariteit voelen. En dat is logisch, ze zijn immers onschuldig, want niemand heeft het gedaan! Serviërs, Moslims en Kroaten nodigen er elkaar uit op hun nationale en religieuze feestdagen, wat gemakkelijk is want ze spreken allemaal dezelfde taal.
Mijn gedachten dwalen naar de scènes waarover we konden lezen, het laatste decennium, maar die ik grotendeels vermeden heb: die attitude die ik tegelijk lafhartig vind, maar (“omdat”?) waarvoor het enige alternatief me een vreselijke vorm van voyeurisme lijkt (2). Mensen, opgejaagd in de bossen en heuvels van Srebrenica, door gemillimeterde types in militair uniform met honden, tot ze geen kant meer op kunnen en als ze geluk hebben ineens worden afgeknald. Mensen in doodsangst weggestopt in hun huizen, misschien hadden ze zo snel niets beters te verzinnen dan achter een dikke deken in een kast, tot ze uit hun schuilplaats worden weggeplukt en als ze geluk hebben, etcetera. Let wel, niemand heeft het gedaan. De slachtoffers worden met duizenden uit de massagraven opgedolven, maar niemand heeft het gedaan.
En ik denk aan verhalen over mensen die gedwongen worden hun eigen kinderen te vermoorden. Mensen dwingen hun eigen kinderen te doden: hoe doe je dat? Niet alleen in de zin van welke bedreigingen moet je uiten, en ook toepassen, maar hoe komt het idee in je hoofd op en hoe breng je jezelf ertoe het te doen?
Zoals een vriend van me ooit, toen we achttien jaar oud waren, formuleerde: staan er af en toe mensen ’s morgens op uit hun bed, en kijken ze in de spiegel, en zeggen ze tevreden bij zichzelf: “vandaag zal ik eens onnoemelijk kwaadaardige en wrede dingen doen”?
De breinen achter deze toestanden zijn vijftigers waarvan een deel vandaag de dag met elkaar een potje zitten te schaken in Den Haag. Dus waren ze tien jaar geleden jonge veertigers – toch al aankomende middelbare leeftijd; toch al een leeftijd waarop ze beter hadden moeten weten. Als je ze destijds had kunnen tonen hoe ze vandaag samen een kopje thee zouden drinken; hadden ze dan ook hun kaalkoppen met honden op hun medemens afgestuurd en ze onder het motto “ik moet mijn volk verdedigen” mensen laten dwingen hun eigen kinderen te vermoorden?
Het menselijk bankroet…
----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/bij-de-arrestatie-van-karadzic.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/het-menselijk-bankroet.html
3 opmerkingen:
Het machanisme dat daar achter zit heeft zelf-rechtvaardiging en we zijn er allemaal in min of meerdere mate schuldig aan.
Stel je twee situatie voor.
1) Een stel soldaten legt zich in een hinderlaag en kan zo een volledige vijandige patrouille ombrengen.
2) Een stel soldaten legt zich in een hinderlaag en brengt zo per vergissing een groep onschuldige burgers om.
In het tweede geval is de kans beduidend groter dat die soldaten hun slachtoffers gaan demoniseren dan in het eerste geval.
De psycholigische spanning die onstaat doordat die soldaten aan de ene kant zien als vechters voor de goede zaak zien en langs de andere kant het feit dat ze onschuldige slachtoffers gemaakt hebben zoekt een uitweg die zich meestal uit in zelf-rechtvaardiging. Aangezien de soldaten voor de goede zaak vochten kan het gewoon niet dat dat onschuldige slachtoffers waren. Die mensen verdienden het gewoon om omgebracht te worden, ze hadden maar daar niet moeten rondlopen enz.
Meer over hoe zo'n proces te werk gaat kan je lezen in:
MISTAKES WERE MADE (but not by me)
Why We Justify Foolish Beliefs,
Bad Decisions, and Hurtful Acts.
Carol Tavris and Elliot Aronson
Ik denk dat ik dat boek al eens aangeraden heb, maar IMO bied het antwoorden op dergelijke vragen die je stelt. Dus raad ik het nog maar eens aan.
Je zult vast gehoord hebben van die jongen die in Oostende door een vijftal gasten in coma geklopt is. Zomaar, hij was toevallig op de verkeerde plaats. Twee van de daders waren bij het gerecht bekend voor eerder gelijkaardige feiten.
Geef zulke gasten in oorlogstijd de leiding over een aantal gewapende fanatieke "militairen" en geef hen een vijand, gelijk welke, en er worden terug massagraven gedolven. De slachtoffers moeten uiteraard weerloos zijn.
Die crapuleuze types lopen onder ons Koen. Ze hebben maar een vonk en een vrijgeleide nodig. Ze zijn de gevaarlijkste soort onder ons.
Groeten, Benny
Axxyanus: Als ik me goed herinner heb je me zelfs een beetje uitgelachen omdat ik zelf vaak boeken aanraad die interessant zijn, maar waarvoor normale Christenmenschen geen tijd hebben. En dus vond je het wel grappig dat het me nu zelf overkwam.
Ach, kleine kindjes... Ze zijn wel zeer snoezig, maar voor de vooruitgang van de filosofie is het niet zo goed...
Een reactie posten