Hier komt een artikel met wat ik gisteren ongeveer bedoelde (1):
http://edition.cnn.com/2008/POLITICS/09/29/miron.bailout/index.html
Natuurlijk begrijp ik dat hij niet op mijn post antwoordt, en dat dus de term “domino effect” er niet in voorkomt. Maar we komen enkele andere dingen te weten; feit of opinie... Wie zal het zeggen?
Bijvoorbeeld: het was de schuld van de overheid! Nu heb ik al meer gehoord dat de Amerikaanse overheid per regulering heeft opgelegd dat minder goede ontleners toch kredieten moesten krijgen, dus laten we dat aannemen. Dan wil ik eerst signaleren dat het zeer, zeer beslist waar blijft dat er enorm veel andere partijen en instanties in gebreke zijn gebleven; van mensen die zelf hadden moeten weten dat ze de leningen niet aankonden, over bankiers, derivatenspecialisten, verzekeringsmaatschappijen, toezichthouders en vele, vele andere. Maar als we er dan toch één enkele factor willen uit isoleren, namelijk de overheid; wat ik nog niet begrepen heb is hoe we precies uit het feit dat het de overheid is die “het gedaan heeft” afleiden dat het niet de overheid is die er voor moet opdraaien. Als iemand er meer van begrijpt: laat het weten!
Of moet ik daarvoor de volgende passage nemen:
”The fact that government bears such a huge responsibility for the current mess means any response should eliminate the conditions that created this situation in the first place, not attempt to fix bad government with more government.”
In dat geval ben ik niet zo overtuigd. De redenering zou dan zijn: (a) de overheid heeft het gedaan, maar (b) de overheid moet er niet voor opdraaien, omdat (c) dat (nog meer) overheidsoptreden zou impliceren. Dat zou volgens mij per religieus dogma opleggen dat wat er ook gebeurt het in ieder geval geen overheidsoptreden mag zijn. Maar waar ik wel akkoord ga dat we overheidsoptreden zeer kritisch mogen en moeten bekijken is dat iets heel anders dan een verbod bij dogma. Maar ik sta open voor andere perspectieven!
Een ander belangrijk argument is dat falingen niet betekenen dat “de betrokken ondernemingen verdwijnen”, maar wel dat “ze in andere handen overgaan”. Ik biecht op dat ik deze Amerikaanse rechtsfiguur niet ken. Bij mijn beste weten zou hier in België faling in ieder geval betekenen dat de schuldeisers van de betrokken banken hun geld kwijt zijn (voor zover de overheid niet optreedt om ze terug te betalen, natuurlijk). En dat is precies waar het “domino effect” van de post van gisteren kan ontstaan.
Maar daarover rept het artikel met geen woord: het bange vermoeden bekruipt me dan ook des te meer dat ik iets zeer simpels over het hoofd zie. Want als iets dat volgens mij ongeveer het allerallereerste relevante onderwerp is in zeer geleerde beschouwingen niet voorkomt, dan moet je wel haast geloven dat de reden daarvoor te simpel is om er woorden aan vuil te maken!
Wat het artikel dan weer wel zegt over het “nadeel” van falingen is het volgende:
“Talk of Armageddon, however, is ridiculous scare-mongering. If financial institutions cannot make productive loans, a profit opportunity exists for someone else. This might not happen instantly, but it will happen.”
De theorie zegt blijkbaar dat het vooral de kredietcrash die uit falingen resulteert die de economie om zeep zal helpen, maar die theorie is “lachwekkende angstzaaierij”. De lezer ziet: als de banken niet langer die kredieten zullen geven, dan zal iemand anders het doen, want die kredieten zijn immers winstgevend? En als iets winstgevend is, dan zal iemand het doen: de vrije markt lost het altijd op!
Nu zien we wel de toegeving dat het misschien niet “onmiddellijk” zal gebeuren, maar dan toch later. In “the long run”, zeg maar, en wie zou nu op het idee komen “the long run” af te wimpelen? Laat staan in vraag te stellen dat sommige kredieten, misschien, bijvoorbeeld, ook niet zo heel winstgevend kunnen zijn? The long run en de vrije markt zijn een ijzeren garantie dat de economie ook in de short run niet in elkaar zal klappen, en wie het tegendeel beweert doet aan “lachwekkende angstzaaierij”.
(Maar goed dat dit argument niet uit de hoek van de regering Bush komt, want anders had het wel eens iets minder overtuigend kunnen klinken dan het overduidelijk bedoeld is.)
Mijn conclusie is eens te meer: ikzelf vrees vooral het “domino effect” dat de belastingbetaler, in zijn vermomming van spaarder oneindig veel meer kan kosten dan een paar duizend dollar per persoon. En als dat reëel is, terwijl het artikel er met geen woord van rept, dan zou ik me afvragen: moest er misschien iets onder het tapijt geveegd worden omdat anders het heilige taboe van de overheidsinmenging overtreden wordt?
Maar nogmaals ik erken dat het probleem met veel grotere waarschijnlijkheid niet zal zitten zitten bij de helft van de wereld, maar wel bij ikzelf die iets heel simpels over het hoofd zie. Dat is de reden waarom ik er opnieuw over begin, natuurlijk. Ik leer zo graag altijd bij!
----------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/domino-effect-zie-ik-nu-iets-over-het.html
dinsdag 30 september 2008
maandag 29 september 2008
"Domino effect" (Zie ik nu iets over het hoofd???)
Soms, als ik hoor wat er allemaal wordt uitgekraamd over de kredietcrisis denk ik: zie ik nu echt iets heel simpels over het hoofd, of zien heelder volksstammen Homo sapiens, van commentatoren op blogs of usenet tot en met gerespecteerde Amerikaanse opiniemakers en politici, iets heel simpels over het hoofd?
Het punt waarover ofwel ik, ofwel die volksstammen anderen iets heel simpels over het hoofd zien heet “domino effect”. Iedereen ziet meteen voor zich: het rijtje dominostenen naast elkaar, allemaal (op één na, dan) onberispelijk stabiel, tot die ene omvervalt en de structuur van de rij alle andere stenen doet vallen.
Volgens mij (“last time I checked” heet het in mooi Amerikaans, wanneer je er sarcastisch over durft doen) is dat een mooie omschrijving van de normale toestand in de banksector. Kijk, in de ontwikkelde economie heeft praktisch iedereen, plus tonnen instellingen, bedrijven, organizaties,... een bankrekening. Gigantisch veel geldverkeer loopt via die rekeningen. Dus K moet de electriciteit betalen, en stort op de rekening van de leverancier. Vaak heeft die een rekening bij een andere bank dan K. Dus vraagt K zijn bank ABC geld te geven aan bank DEF, waar de leverancier zijn rekening heeft, en waarop dat geld moet terechtkomen.
Nu gebeurt dat – wat? Miljoenen keren per dag? Miljarden keren? Of tenminste voor vele miljarden euro’s? In ieder geval, het is alle dagen een enorme operatie van betalingen van iedereen aan iedereen, en op het einde wordt er een totaal opgemaakt waarbij netto enkele banken aan enkele anderen een verschil moeten overmaken. De ene dag moet ABC nog een miljard aan DEF, de andere dag is het omgekeerd, en zo ook met en tussen de banken GHI en JKL en MNO enzovoort. Vaak zal het afrekenen van verschillen een vorm aannemen waarbij ABC dat verschil doodeenvoudig uitleent aan (of ontleent van; alnaargelang de richting waarin het verschil zit) van DEF, en de kous is af. De volgende dag gaat dat terug te betalen verschil gewoon bij de pot.
En soms is het bedrag dat ABC aan DEF moet zo groot dat het op de “limieten” botst, omdat nu eenmaal niemand een “oneindig” groot bedrag wil uitstaan hebben op om het even welke tegenpartij, hoe kredietwaardig ook. In dat geval heeft ABC al ruim op voorhand, uit de tientallen banken waar ze die dag niet veel op hebben openstaan GHI uitgekozen, die ze verzoeken de ontbrekende fondsen in naam van ABC te betalen aan DEF. Het gevolg is dat ABC nu een schuld heeft bij GHI om te kunnen betalen aan DEF. Dat kan je nu met tientallen en honderden kruiselingse schulden aanvullen, en het resultaat is een enorme spaghetti – maar het werkt.
En het is nog lang niet gedaan. Elke bank heeft ook nog een hoop kredieten gegeven, in allerlei vormen en kleuren, aan een hoop tegenpartijen, die allemaal op bepaalde dagen interesten en kapitalen moeten terugbetalen. En ook dat geld komt vaak via andere banken binnen, en dus gaat dat ook allemaal in die enorme pot en als we niet oppassen wordt het op de duur nog onoverzichtelijk!
Maar beeld je nu in dat bank XYZ in moeilijkheden zit. Bijvoorbeeld, iedereen weet dat één of ander groot bedrijf een groot krediet niet kan terugbetalen. XYZ moet dus zoals iedereen geld betalen aan iedereen maar... er is niemand die nog geld wil geven aan XYZ! Niemand zet nog geld op zijn spaarboekje, want wie weet ben je het kwijt? Dus XYZ moet nu netto grote bedragen betalen, en dus beroep doen op andere banken om die sommen voor te schieten. Alleen... ook die andere banken hebben geen zin om het voor te schieten, want ook die vrezen hun voorschotten nooit meer terug te zien.
En dus kan XYZ niet betalen. Alleen, het gaat met quasi zekerheid over enorme bedragen, omdat de normale verschillen tussen inkomend en uitgaand al enorm waren, terwijl er in dit geval heel weinig inkomend meer was. Dus zijn er nu banken (UVW en RST) die van XYZ enorme bedragen hadden moeten krijgen, maar ze niet kregen en dus zelf op tekorten zitten die ze aan anderen moeten vragen voor te schieten. Nu volstaat het dat de tekorten veroorzaakt door XYZ op hun beurt UVW en RST in problemen brengen, en ook zij kunnen geen geld meer vinden, hetgeen op zijn beurt weer nieuwe banken in problemen brengt...
En op het einde hoeft er maar één bank insolvabel te zijn om een heel lange serie mee te slepen in een val zonder einde: “domino effect”.
En “last time I checked” was dat nog steeds een heel gewone beschrijving van de internationale banksector. Bovendien vertoont de huidige crisis veel symptomen van precies dat (“geruchten over liquiditeitstekorten”, “XYZ kon wel eens de volgende zijn” en dat soort stoten). Dat maakt dat ik me afvraag: is dat allemaal ineens niet langer waar?
Of als het toch waar is, wat bezielt dan een enorme waaier commentatoren om te zitten kniezen over “belastinggeld om slechte bankiers te redden”? Kan iemand me om te beginnen één (1), één enkel voorbeeld, een heel kleintje zou volstaan, geven van een bank die het laatste jaar door de overheid van de ondergang is gered, waarbij de aandeelhouders daar ook maar één eurocent aan verdiend hebben?
Mag ik aannemen dat niemand daar ook maar één enkel voorbeeld van kan geven? Fijn, kan dan dat gejammer over dat "belastinggeld voor de rijken" ophouden? De problemen zijn heus groot genoeg om zonder oorverdovend gekwaak al, uimmmm, “interessant” te zijn.
En verder, steeds aannemen dat “domino effect” inderdaad reëel is, kan iemand me even uitleggen waarom het geld dat de belastingbetaler verliest om dat “domino effect” te vermijden (en dus niet om “welfare to the rich” te beoefenen) zoveel erger is dan de heel, heel veel grotere sommen die de spaarders zullen verliezen als alle serieuze banken mee de afgrond ingaan, nog steeds via dat “domino effect”? En gewoon “en pasant”, als praktische oefening voor den lezer; zou daar erg veel verschil opzitten, tussen “de belastingbetaler” en “de spaarder”?
Het zou een goede zaak zijn als iemand me behulpzaam kon vertellen dat (en waarom) we van dat “domino effect” niet langer moeten wakker liggen, alsook waarom de bevolking veel minder zou verliezen als al de banken failliet gingen (zodat iedereen al zijn geld kwijt is) dan wanneer er met belastinggeld enkele van faling gered werden. Want als dat niet kan, dan vrees ik dat een hoop doorgaans luciede geesten bezig zijn bijzonder domme propaganda te verkopen en/of na te praten.
---------------------------------------
Ik zie een url die mijn punt lijkt te bevestigen, maar als niet geregistreerde lezer kan ik het niet checken:
http://online.wsj.com/article/SB122266132599384845.html?mod=testMod
Voor wat het waard is, dan maar...
Het punt waarover ofwel ik, ofwel die volksstammen anderen iets heel simpels over het hoofd zien heet “domino effect”. Iedereen ziet meteen voor zich: het rijtje dominostenen naast elkaar, allemaal (op één na, dan) onberispelijk stabiel, tot die ene omvervalt en de structuur van de rij alle andere stenen doet vallen.
Volgens mij (“last time I checked” heet het in mooi Amerikaans, wanneer je er sarcastisch over durft doen) is dat een mooie omschrijving van de normale toestand in de banksector. Kijk, in de ontwikkelde economie heeft praktisch iedereen, plus tonnen instellingen, bedrijven, organizaties,... een bankrekening. Gigantisch veel geldverkeer loopt via die rekeningen. Dus K moet de electriciteit betalen, en stort op de rekening van de leverancier. Vaak heeft die een rekening bij een andere bank dan K. Dus vraagt K zijn bank ABC geld te geven aan bank DEF, waar de leverancier zijn rekening heeft, en waarop dat geld moet terechtkomen.
Nu gebeurt dat – wat? Miljoenen keren per dag? Miljarden keren? Of tenminste voor vele miljarden euro’s? In ieder geval, het is alle dagen een enorme operatie van betalingen van iedereen aan iedereen, en op het einde wordt er een totaal opgemaakt waarbij netto enkele banken aan enkele anderen een verschil moeten overmaken. De ene dag moet ABC nog een miljard aan DEF, de andere dag is het omgekeerd, en zo ook met en tussen de banken GHI en JKL en MNO enzovoort. Vaak zal het afrekenen van verschillen een vorm aannemen waarbij ABC dat verschil doodeenvoudig uitleent aan (of ontleent van; alnaargelang de richting waarin het verschil zit) van DEF, en de kous is af. De volgende dag gaat dat terug te betalen verschil gewoon bij de pot.
En soms is het bedrag dat ABC aan DEF moet zo groot dat het op de “limieten” botst, omdat nu eenmaal niemand een “oneindig” groot bedrag wil uitstaan hebben op om het even welke tegenpartij, hoe kredietwaardig ook. In dat geval heeft ABC al ruim op voorhand, uit de tientallen banken waar ze die dag niet veel op hebben openstaan GHI uitgekozen, die ze verzoeken de ontbrekende fondsen in naam van ABC te betalen aan DEF. Het gevolg is dat ABC nu een schuld heeft bij GHI om te kunnen betalen aan DEF. Dat kan je nu met tientallen en honderden kruiselingse schulden aanvullen, en het resultaat is een enorme spaghetti – maar het werkt.
En het is nog lang niet gedaan. Elke bank heeft ook nog een hoop kredieten gegeven, in allerlei vormen en kleuren, aan een hoop tegenpartijen, die allemaal op bepaalde dagen interesten en kapitalen moeten terugbetalen. En ook dat geld komt vaak via andere banken binnen, en dus gaat dat ook allemaal in die enorme pot en als we niet oppassen wordt het op de duur nog onoverzichtelijk!
Maar beeld je nu in dat bank XYZ in moeilijkheden zit. Bijvoorbeeld, iedereen weet dat één of ander groot bedrijf een groot krediet niet kan terugbetalen. XYZ moet dus zoals iedereen geld betalen aan iedereen maar... er is niemand die nog geld wil geven aan XYZ! Niemand zet nog geld op zijn spaarboekje, want wie weet ben je het kwijt? Dus XYZ moet nu netto grote bedragen betalen, en dus beroep doen op andere banken om die sommen voor te schieten. Alleen... ook die andere banken hebben geen zin om het voor te schieten, want ook die vrezen hun voorschotten nooit meer terug te zien.
En dus kan XYZ niet betalen. Alleen, het gaat met quasi zekerheid over enorme bedragen, omdat de normale verschillen tussen inkomend en uitgaand al enorm waren, terwijl er in dit geval heel weinig inkomend meer was. Dus zijn er nu banken (UVW en RST) die van XYZ enorme bedragen hadden moeten krijgen, maar ze niet kregen en dus zelf op tekorten zitten die ze aan anderen moeten vragen voor te schieten. Nu volstaat het dat de tekorten veroorzaakt door XYZ op hun beurt UVW en RST in problemen brengen, en ook zij kunnen geen geld meer vinden, hetgeen op zijn beurt weer nieuwe banken in problemen brengt...
En op het einde hoeft er maar één bank insolvabel te zijn om een heel lange serie mee te slepen in een val zonder einde: “domino effect”.
En “last time I checked” was dat nog steeds een heel gewone beschrijving van de internationale banksector. Bovendien vertoont de huidige crisis veel symptomen van precies dat (“geruchten over liquiditeitstekorten”, “XYZ kon wel eens de volgende zijn” en dat soort stoten). Dat maakt dat ik me afvraag: is dat allemaal ineens niet langer waar?
Of als het toch waar is, wat bezielt dan een enorme waaier commentatoren om te zitten kniezen over “belastinggeld om slechte bankiers te redden”? Kan iemand me om te beginnen één (1), één enkel voorbeeld, een heel kleintje zou volstaan, geven van een bank die het laatste jaar door de overheid van de ondergang is gered, waarbij de aandeelhouders daar ook maar één eurocent aan verdiend hebben?
Mag ik aannemen dat niemand daar ook maar één enkel voorbeeld van kan geven? Fijn, kan dan dat gejammer over dat "belastinggeld voor de rijken" ophouden? De problemen zijn heus groot genoeg om zonder oorverdovend gekwaak al, uimmmm, “interessant” te zijn.
En verder, steeds aannemen dat “domino effect” inderdaad reëel is, kan iemand me even uitleggen waarom het geld dat de belastingbetaler verliest om dat “domino effect” te vermijden (en dus niet om “welfare to the rich” te beoefenen) zoveel erger is dan de heel, heel veel grotere sommen die de spaarders zullen verliezen als alle serieuze banken mee de afgrond ingaan, nog steeds via dat “domino effect”? En gewoon “en pasant”, als praktische oefening voor den lezer; zou daar erg veel verschil opzitten, tussen “de belastingbetaler” en “de spaarder”?
Het zou een goede zaak zijn als iemand me behulpzaam kon vertellen dat (en waarom) we van dat “domino effect” niet langer moeten wakker liggen, alsook waarom de bevolking veel minder zou verliezen als al de banken failliet gingen (zodat iedereen al zijn geld kwijt is) dan wanneer er met belastinggeld enkele van faling gered werden. Want als dat niet kan, dan vrees ik dat een hoop doorgaans luciede geesten bezig zijn bijzonder domme propaganda te verkopen en/of na te praten.
---------------------------------------
Ik zie een url die mijn punt lijkt te bevestigen, maar als niet geregistreerde lezer kan ik het niet checken:
http://online.wsj.com/article/SB122266132599384845.html?mod=testMod
Voor wat het waard is, dan maar...
vrijdag 26 september 2008
Over "business" en toezichthouders
Nick Leeson heeft verklaard dat het niet moeilijk is dat de financiële markten af en toe in de soep draaien, vermits de overheden en toezichtshouders onvoldoende middelen (“geld en expertise”) hebben om te volgen wat er gebeurt. Nick kan het weten, hij heeft destijds met Barings eigenhandig een complete Britse bank om zeep geholpen.
En er zal iets van waar zijn. Ik heb tientallen mensen ontmoet bij wie ik vol ontzag dacht (en nog steeds denk) “als ik ooit een fractie van die mannen hun inzicht in de financiële markten zal hebben, dan zal het zeer, zeer goed zijn". En ze zaten inderdaad allemaal in de "business". Terwijl, als je de ernst ziet waarmee ministers, “gespecializeerde” politiekers en hoge ambtenaren ziet voorstellen om “short-selling” te verbieden… Ineens denk ik terug aan de tijd dat ik solliciatiebrieven verstuurde. Die gingen in alle richtingen tegelijk, en terwijl ik van commerciële banken uitnodigingen kreeg voor interviews kreeg ik van overheidsinstellingen uitnodigingen voor vergelijkende examens.
Als de mensen wiens financieel inzicht ordes van grootte boven dat van mij ligt daar op dezelfde manier op hebben gereageerd als ikzelf, dan hebben de toezichthouders niet eens de kans gehad er één te aan te werven, omdat ze er doodeenvoudig nooit één gezien hebben.
En dat kon wel eens verklaren waarom een aantal toezichthoudende overheden nu een beetje beteuterd staan te kijken. Ze hadden een verbod op “short-selling” ingevoerd. “Short-selling” betekent een aandeel verkopen dat je niet zelf bezit. Denk aan de post van enkele dagen geleden (1): je kan vandaag afspreken dat je ergens in de toekomst iets zal uitwisselen (bijvoorbeeld: aandelen tegen geld) aan een prijs die je nu al afspreekt. Als je afspreekt dat je “ergens in de toekomst” aandelen zal leveren die je niet hebt, dan volstaat het dat je ze koopt voor de afgesproken dag aanbreekt, en geen haan die er ooit naar zal kraaien.
Bijvoorbeeld! Aandeel ABCD staat vandaag 100. Je spreekt af dat je het zal leveren binnen drie maanden en binnen drie maanden 100 euro per stuk zal krijgen. Je hoeft daar die aandelen helemaal niet voor te bezitten. Het volstaat dat je tussen nu en drie maanden de aandelen koopt aan een lagere prijs (zoals je tenminste vurig hoopt), en het verschil zit in the pocket; jouw pocket. Maar als “iedereen” dat begint te doen, dan zakt daardoor alleen de prijs (de officiële naam van dit verschijnsel is “de wet van vraag en aanbod”) en dan begint het te lijken op een drukpers van bankbriefjes.
Dus dat gingen de toezichthouders nu verbieden. Alleen, de volgende dag al (!) stond in de krant (!) hoe simpel dat te omzeilen valt.
Er bestaat namelijk zoiets als “mandjes”. Dat betekent een soort gewogen gemiddelde van de waarde van een bepaalde groep aandelen. Dat is nog steeds een "afgeleid product" zoals uit de post van voetnoot (1)! Aangezien de waarde afhangt van de waarde van de aandelen die er in zitten, kan je de waarde van het mandje "afleiden" van de waarde van de aandelen. Zeg dat de Belgische beurs BEL20 3,000 staat. Je kan dan een aantal exmplaren van alle aandelen uit de BEL20 kopen, en dat zal gemiddeld (een multiplicator van) 3,000 euro kosten. Het is echter veel gemakkelijker, als je dan toch een staal van de hele beurs wil aankopen, om voor (een veelvoud van) 3,000 een “mandje” te kopen dat die X exemplaren van elk individueel aandeel vertegenwoordigt. Dat is bijvoorbeeld zo als je een pensioenfonds bent, en "veel gemakkelijker" concreet betekent: veel goedkoper voor de spaarders die je vertegenwoordigt.
Je spreekt dus af met een tegenpartij dat je een mandje koopt, en je moet – bijvoorbeeld op een afgesproken datum in de toekomst - 3,000 betalen. Staat de BEL20 op die afgesproken datum 2,900, dan heeft de koper 100 verlies, en die betaalt hij aan de verkoper. Staat de BEL20 3,200, dan heeft de koper 200 winst, en die ontvangt hij van de verkoper. Absoluut bona fide, efficiënter, goedkoper (minder inkomsten voor de kapitalisten!), dus... Wat is er mis mee?
Wel, als iemand die mandjes moet kunnen kopen, dan moet iemand anders ze ook kunnen verkopen. Maar die verkoopt dan "aandelen die hij niet heeft" - het hele concept is immers gebaseerd op een abstract gemiddelde? Dus als dat mag, en een individueel aandeel "short-sellen" mag niet - wat houdt ons dan tegen om wel "mandjes" te verkopen, en alle aandelen van de beurs behalve dat ene gewoon terug te kopen? Netto heeft onze verkoper dan precies dat ene aandeel verkocht, zonder dat hij het had, terwijl de toezichtshouders er stonden op te kijken.
Dat was een trucje dat de volgende dag doodeenvoudig in de krant stond. Ik durf er dan ook grof geld op verwedden dat de bedenkers er geen twee minuten voor nodig hadden. Maar of er veel ooit zin hebben gehad om aan een "vergelijkend examen" bij de toezichthouders deel te nemen...?
--------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/iets-over-financile-derivaten.html
En er zal iets van waar zijn. Ik heb tientallen mensen ontmoet bij wie ik vol ontzag dacht (en nog steeds denk) “als ik ooit een fractie van die mannen hun inzicht in de financiële markten zal hebben, dan zal het zeer, zeer goed zijn". En ze zaten inderdaad allemaal in de "business". Terwijl, als je de ernst ziet waarmee ministers, “gespecializeerde” politiekers en hoge ambtenaren ziet voorstellen om “short-selling” te verbieden… Ineens denk ik terug aan de tijd dat ik solliciatiebrieven verstuurde. Die gingen in alle richtingen tegelijk, en terwijl ik van commerciële banken uitnodigingen kreeg voor interviews kreeg ik van overheidsinstellingen uitnodigingen voor vergelijkende examens.
Als de mensen wiens financieel inzicht ordes van grootte boven dat van mij ligt daar op dezelfde manier op hebben gereageerd als ikzelf, dan hebben de toezichthouders niet eens de kans gehad er één te aan te werven, omdat ze er doodeenvoudig nooit één gezien hebben.
En dat kon wel eens verklaren waarom een aantal toezichthoudende overheden nu een beetje beteuterd staan te kijken. Ze hadden een verbod op “short-selling” ingevoerd. “Short-selling” betekent een aandeel verkopen dat je niet zelf bezit. Denk aan de post van enkele dagen geleden (1): je kan vandaag afspreken dat je ergens in de toekomst iets zal uitwisselen (bijvoorbeeld: aandelen tegen geld) aan een prijs die je nu al afspreekt. Als je afspreekt dat je “ergens in de toekomst” aandelen zal leveren die je niet hebt, dan volstaat het dat je ze koopt voor de afgesproken dag aanbreekt, en geen haan die er ooit naar zal kraaien.
Bijvoorbeeld! Aandeel ABCD staat vandaag 100. Je spreekt af dat je het zal leveren binnen drie maanden en binnen drie maanden 100 euro per stuk zal krijgen. Je hoeft daar die aandelen helemaal niet voor te bezitten. Het volstaat dat je tussen nu en drie maanden de aandelen koopt aan een lagere prijs (zoals je tenminste vurig hoopt), en het verschil zit in the pocket; jouw pocket. Maar als “iedereen” dat begint te doen, dan zakt daardoor alleen de prijs (de officiële naam van dit verschijnsel is “de wet van vraag en aanbod”) en dan begint het te lijken op een drukpers van bankbriefjes.
Dus dat gingen de toezichthouders nu verbieden. Alleen, de volgende dag al (!) stond in de krant (!) hoe simpel dat te omzeilen valt.
Er bestaat namelijk zoiets als “mandjes”. Dat betekent een soort gewogen gemiddelde van de waarde van een bepaalde groep aandelen. Dat is nog steeds een "afgeleid product" zoals uit de post van voetnoot (1)! Aangezien de waarde afhangt van de waarde van de aandelen die er in zitten, kan je de waarde van het mandje "afleiden" van de waarde van de aandelen. Zeg dat de Belgische beurs BEL20 3,000 staat. Je kan dan een aantal exmplaren van alle aandelen uit de BEL20 kopen, en dat zal gemiddeld (een multiplicator van) 3,000 euro kosten. Het is echter veel gemakkelijker, als je dan toch een staal van de hele beurs wil aankopen, om voor (een veelvoud van) 3,000 een “mandje” te kopen dat die X exemplaren van elk individueel aandeel vertegenwoordigt. Dat is bijvoorbeeld zo als je een pensioenfonds bent, en "veel gemakkelijker" concreet betekent: veel goedkoper voor de spaarders die je vertegenwoordigt.
Je spreekt dus af met een tegenpartij dat je een mandje koopt, en je moet – bijvoorbeeld op een afgesproken datum in de toekomst - 3,000 betalen. Staat de BEL20 op die afgesproken datum 2,900, dan heeft de koper 100 verlies, en die betaalt hij aan de verkoper. Staat de BEL20 3,200, dan heeft de koper 200 winst, en die ontvangt hij van de verkoper. Absoluut bona fide, efficiënter, goedkoper (minder inkomsten voor de kapitalisten!), dus... Wat is er mis mee?
Wel, als iemand die mandjes moet kunnen kopen, dan moet iemand anders ze ook kunnen verkopen. Maar die verkoopt dan "aandelen die hij niet heeft" - het hele concept is immers gebaseerd op een abstract gemiddelde? Dus als dat mag, en een individueel aandeel "short-sellen" mag niet - wat houdt ons dan tegen om wel "mandjes" te verkopen, en alle aandelen van de beurs behalve dat ene gewoon terug te kopen? Netto heeft onze verkoper dan precies dat ene aandeel verkocht, zonder dat hij het had, terwijl de toezichtshouders er stonden op te kijken.
Dat was een trucje dat de volgende dag doodeenvoudig in de krant stond. Ik durf er dan ook grof geld op verwedden dat de bedenkers er geen twee minuten voor nodig hadden. Maar of er veel ooit zin hebben gehad om aan een "vergelijkend examen" bij de toezichthouders deel te nemen...?
--------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/iets-over-financile-derivaten.html
donderdag 25 september 2008
Die McCain, toch!
Het lijkt er op dat de vorige post over de Amerikaanse verkiezingen (1) dan toch wat voorbarig was. Maar goed dat ik er weer bijschreef dat ik het nauwelijks kon geloven, toen de polls lieten zien dat Obama achterop raakte. Achteraf bezien lijkt het er op dat we gewoon een standaardverhaal hebben gezien. Na de conventies krijgen de kandidaten een "bounce", en na enkele weken ebt die weer weg.
Praktisch aansluitend daarop sloeg de financiële crisis heel nieuwe dimensies in, en John "the fundamentals of our economy are strong" McCain "schort zijn campagne op" (!) (??) wegens... de economische crisis!
Dat is nog eens een kandidaat president met greep op de werkelijkheid!
Maar ik moet er wel bijzeggen, elke kritiek op een kandidaat omdat die ongeschikt is voor zijn job wordt natuurlijk serieus gerelativeerd, omdat we doodeenvoudig kunnen wijzen op de laatste acht jaar, en de wereld is toch ook niet vergaan, nietwaar?
(Nu, als heel het Midden Oosten eind 2,008 een baken van democratie was geweest en de VS de laatste jaren een inflatieloze economische groei van 4% per jaar bij volledige werkgelegenheid en een Dow Jones op 36,000 hadden laten zien mag je er donder op zeggen dat de vergelijkingen tussen Bush en Winston Churchill van geen kanten meer hadden volstaan. U make deze bedenking tussen haakjes verder zelf af...)
Hoe dan ook, als je nu gewoon kijkt naar de realiteit - probeer het desnoods eens bij wijze van experiment - dan moet je toch zeggen: "Obama by a landslide"?
Maar hoewel Obama's kansen er terug een stuk beter uitzien zal de landslide wel een vrome wens blijven. Laten we nog maar eens naar "de site" voor dit onderwerp kijken:
http://www.electoral-vote.com/
Knalrood, toch, die Bush-staten? Je gelooft het haast niet, maar daar stemmen de mensen dus met verschillen van tussen de tien tot meer dan twintig percent op de Republiekeinen, zelfs na acht jaar Bush! Ik denk dat we misschien allemaal wat vaker op vakantie in Kansas en Utah en Idaho moesten gaan, zodat we toch een béétje aanvoelen wat er allemaal gebeurt. Die verhalen over creationisme, dat zijn dus echt geen grappen, hé, dat is allemaal - ècht!
Het heeft iets geks, de manier waarop die mensen het kosmopolitische, vooruitstrevende, liberale Amerika van de wetenschappelijke vooruitgang, de economische welvaart en de politieke vrijheid gegijzeld konden houden, en dat mogelijk nog zullen kunnen, en dat het niet het contact met de werkelijkheid is dat daar veel aan zal veranderen. Maar goed, als je ze enkele jaren geleden mocht geloven waren die kosmopolitische, vooruitstrevende en liberale Amerikanen zo goed als uitgespeeld. Misschien dat John "de economie is gezond" McCain en George "wanted, dead or alive" Bush toch nog voldoende ogen hebben doen opengaan...
-------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/john-mccain-neemt-de-leiding.html
Praktisch aansluitend daarop sloeg de financiële crisis heel nieuwe dimensies in, en John "the fundamentals of our economy are strong" McCain "schort zijn campagne op" (!) (??) wegens... de economische crisis!
Dat is nog eens een kandidaat president met greep op de werkelijkheid!
Maar ik moet er wel bijzeggen, elke kritiek op een kandidaat omdat die ongeschikt is voor zijn job wordt natuurlijk serieus gerelativeerd, omdat we doodeenvoudig kunnen wijzen op de laatste acht jaar, en de wereld is toch ook niet vergaan, nietwaar?
(Nu, als heel het Midden Oosten eind 2,008 een baken van democratie was geweest en de VS de laatste jaren een inflatieloze economische groei van 4% per jaar bij volledige werkgelegenheid en een Dow Jones op 36,000 hadden laten zien mag je er donder op zeggen dat de vergelijkingen tussen Bush en Winston Churchill van geen kanten meer hadden volstaan. U make deze bedenking tussen haakjes verder zelf af...)
Hoe dan ook, als je nu gewoon kijkt naar de realiteit - probeer het desnoods eens bij wijze van experiment - dan moet je toch zeggen: "Obama by a landslide"?
Maar hoewel Obama's kansen er terug een stuk beter uitzien zal de landslide wel een vrome wens blijven. Laten we nog maar eens naar "de site" voor dit onderwerp kijken:
http://www.electoral-vote.com/
Knalrood, toch, die Bush-staten? Je gelooft het haast niet, maar daar stemmen de mensen dus met verschillen van tussen de tien tot meer dan twintig percent op de Republiekeinen, zelfs na acht jaar Bush! Ik denk dat we misschien allemaal wat vaker op vakantie in Kansas en Utah en Idaho moesten gaan, zodat we toch een béétje aanvoelen wat er allemaal gebeurt. Die verhalen over creationisme, dat zijn dus echt geen grappen, hé, dat is allemaal - ècht!
Het heeft iets geks, de manier waarop die mensen het kosmopolitische, vooruitstrevende, liberale Amerika van de wetenschappelijke vooruitgang, de economische welvaart en de politieke vrijheid gegijzeld konden houden, en dat mogelijk nog zullen kunnen, en dat het niet het contact met de werkelijkheid is dat daar veel aan zal veranderen. Maar goed, als je ze enkele jaren geleden mocht geloven waren die kosmopolitische, vooruitstrevende en liberale Amerikanen zo goed als uitgespeeld. Misschien dat John "de economie is gezond" McCain en George "wanted, dead or alive" Bush toch nog voldoende ogen hebben doen opengaan...
-------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/john-mccain-neemt-de-leiding.html
The Starflyer War
“The Starflyer War” is de verzamelnaam van twee boeken van Peter Hamilton, Pandora’s Star en Judas Unchained. Het verhaal speelt zich af in hetzelfde “universum” als The Dreaming Void (1), maar het is vele eeuwen vroeger en de mensheid is nog maar een kuiken in de aangelegenheden van de Melkweg. De “Commonwealth” uit dat latere boek is er ook al, maar de Melkweg is groot. Heel groot. Als je vanuit je paar honderd sterren lang en ver genoeg tuurt, dan zie je al eens iets geks. Dan stuur je al eens een schip voorbij de grenzen van je Gemenebest, en dan open je wel eens een doos die beter gesloten kon blijven: “De Ster van Pandora”; ik vond het toch wel een goed gevonden naam.
Het verzinnen van een geloofwaardige "alien" (als iemand me daar nog eens een fatsoenlijk Nederlands woord voor aan de hand kon doen...) lijkt me wel één van de moeilijkste kunsten van de science fiction. Het is zo gemakkelijk één of ander soort menselijk gedrag uit onze eigen tijd te extrapoleren naar "een andere planeet" en te verklaren dat de betrokkenen kleine groene mannetjes zijn, of onze atavistische angsten in een cliché kleedje te steken ("oh, my god, het zijn zespotige insectoiden!"), en te denken dat je klaar bent... En Hamiltons vondst voor wat we op Pandora's Star aantreffen lijkt me niet één van zijn beste ideeën, maar goed, het is nu zo, en we zullen het er mee moeten doen. En dus is er nu een vijand die het mensdom, op duizend lichtjaar daarvandaan, zo ongunstig gezind is, dat enkel een strijd op leven en dood de beslissing kan brengen.
Flauwe "alien", dus, en als verhaal zo stereotyp als een huis, maar toch. Je kan het zien als de aanleiding om te kunnen plonzen in wat wel een sterk punt (hèt sterk punt, zou ik zeggen) van Hamilton is, namelijk een toekomstige menselijke samenleving die de afstand naar de sterren aan het overwinnen is. Laatst heb ik ergens een kritiek gelezen dat SF auteurs maar zelden de moeite doen om hun toekomstige samenlevingen in een politieke democratie te gieten, en inderdaad: het is ook hier weer prijs. Maar het geeft ook weer gelegenheid om enkele machtige, invloedrijke figuren neer te zetten, die net als iedereen bezorgd zijn om hun kinderen, maar intussen over het lot van werelden beslissen. Er is een enorme cast aan figuren die vaak best wel boeiend zijn, en die dan ook meteen een hoop sub-verhaallijnen meebrengen, die soms wel en soms niet verweven raken...
En natuurlijk zijn er vloten, admiraals, ruimteslagen, "aliens" die veel minder irrationeel zijn dan die ene vijand, intriges, vriendschappen, technologieën... Kom, ik zal maar eens in herhaling vallen. Lang niet slecht voor de liefhebbers van het genre, het leest gemakkelijk en je wil weten wat er verder gebeurt, en er valt toch een beetje na te denken over hoe die toekomstige ontwikkelingen er zoals zouden kunnen uitzien. Een aanrader voor de liefhebber van SF (in het bijzonder van "Space Opera"), maar wie er niet vanzelf aan is zal er ook niet overtuigd van raken. Een best verdienstelijke drie op vijf op de schaal van "Kwotering" (2), dus.
----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/peter-hamilton-dreaming-void.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
Het verzinnen van een geloofwaardige "alien" (als iemand me daar nog eens een fatsoenlijk Nederlands woord voor aan de hand kon doen...) lijkt me wel één van de moeilijkste kunsten van de science fiction. Het is zo gemakkelijk één of ander soort menselijk gedrag uit onze eigen tijd te extrapoleren naar "een andere planeet" en te verklaren dat de betrokkenen kleine groene mannetjes zijn, of onze atavistische angsten in een cliché kleedje te steken ("oh, my god, het zijn zespotige insectoiden!"), en te denken dat je klaar bent... En Hamiltons vondst voor wat we op Pandora's Star aantreffen lijkt me niet één van zijn beste ideeën, maar goed, het is nu zo, en we zullen het er mee moeten doen. En dus is er nu een vijand die het mensdom, op duizend lichtjaar daarvandaan, zo ongunstig gezind is, dat enkel een strijd op leven en dood de beslissing kan brengen.
Flauwe "alien", dus, en als verhaal zo stereotyp als een huis, maar toch. Je kan het zien als de aanleiding om te kunnen plonzen in wat wel een sterk punt (hèt sterk punt, zou ik zeggen) van Hamilton is, namelijk een toekomstige menselijke samenleving die de afstand naar de sterren aan het overwinnen is. Laatst heb ik ergens een kritiek gelezen dat SF auteurs maar zelden de moeite doen om hun toekomstige samenlevingen in een politieke democratie te gieten, en inderdaad: het is ook hier weer prijs. Maar het geeft ook weer gelegenheid om enkele machtige, invloedrijke figuren neer te zetten, die net als iedereen bezorgd zijn om hun kinderen, maar intussen over het lot van werelden beslissen. Er is een enorme cast aan figuren die vaak best wel boeiend zijn, en die dan ook meteen een hoop sub-verhaallijnen meebrengen, die soms wel en soms niet verweven raken...
En natuurlijk zijn er vloten, admiraals, ruimteslagen, "aliens" die veel minder irrationeel zijn dan die ene vijand, intriges, vriendschappen, technologieën... Kom, ik zal maar eens in herhaling vallen. Lang niet slecht voor de liefhebbers van het genre, het leest gemakkelijk en je wil weten wat er verder gebeurt, en er valt toch een beetje na te denken over hoe die toekomstige ontwikkelingen er zoals zouden kunnen uitzien. Een aanrader voor de liefhebber van SF (in het bijzonder van "Space Opera"), maar wie er niet vanzelf aan is zal er ook niet overtuigd van raken. Een best verdienstelijke drie op vijf op de schaal van "Kwotering" (2), dus.
----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/peter-hamilton-dreaming-void.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
woensdag 24 september 2008
Een "maat voor complexiteit", vervolg
Laat me nog eens mijn opmerking bij het boek Maps of Time (1) van David Christian hernemen. Die ging over verbanden tussen sterk verschillende onderwerpen, die zelfs voor wie met de onderwerpen zelf vertrouwd is best verrassend zijn. Het voorbeeld ging over hoe met het verstrijken van de tijd (sinds de Big Bang) systemen ontstonden waardoor een toenemende “vrije energie” stroomde. Een gemeenschappelijke noemer voor het ontstaan van sterren, of van beschavingen: het blijft toch iets aparts...
Maar kijk nu mee hoe hij dat idee introduceert:
“(...) the complexity achieved by living organisms can be measured, roughly but quite objectively, by estimating the density of the energy flows that sustain them against the destructive pressures of the second law of thermodynamics” (Maps of Time, hoofdstuk 4 §1)
Dus: binnen de waaier van toenemende complexiteit tussen een atoom en een beschaving is er de regio tussen de simpelste levende structuur (toch al véél complexer dan dat atoom) en een menselijk brein (nog altijd een pak minder complex dan de som van meerdere menselijke breinen, laat staan het spel van alle relaties daartussen). En binnen die regio kan je de hoeveelheid vrije energie zien als een “ruwe maar goede” graadmeter voor... complexiteit! En dat resulteert bij iemand als ik nog niet in de flits op de weg naar Damascus, maar toch in iets dat daar al een beetje op lijkt.
Denk terug aan de post over “een maat voor complexiteit” (2). Eén van de grootste huidige “grote vragen van de mensheid” is het probleem van het ontstaan van het leven. Zelfverklaarde “critici” van de evolutietheorie beweren wel eens dat de theorie een basis ontbreekt omdat die vraag onopgelost is (3). Terwijl ikzelf graag speculeer dat de evolutietheorie integendeel wel eens de oplossing van dat ontstaan van het leven kon bieden.
De redenering ging als volgt. Het mathematische concept “random walk” zegt ons dat een gegeven waarde die doorheen de tijd fluctueert met kleine, willekeurige bewegingen op de lange duur gemiddeld constant blijft. Wanneer er evenwel in een bepaalde richting een grens staat op hoe de waarde kan evolueren, dan zegt hetzelfde mathematisch concept dat het gemiddelde van die waarde met de tijd zal weglopen van die grens. Bijvoorbeeld, als we zeggen dat een waarde nul heeft als ondergrens, dan zal het gemiddelde van die waarde met de tijd groter worden (4).
Dat is volgens Stephen Gould precies wat er aan de hand is in de evolutie van het leven (5). Leven vertoont per generatie kleine variaties, die meer of minder complex kunnen worden. Minder complex dan een bepaald niveau (hij noemt dat “bacterie”) kan het leven echter niet worden: in dat geval is het dood. Maar dan is een toenemende gemiddelde complexiteit van levende structuren precies wat je zou verwachten. (Merk wel op hoe belangrijk het is dat we het steeds over gemiddelde complexiteit hebben. In werkelijkheid is het dominante leven op de planeet nog steeds het allersimpelste leven, namelijk de bacterie. Maar er zijn enkele vertakkingen van het leven, zeer, zeer zeldzaam, die - abstractie makend van soms toch wel erg grote fluctuaties - almaar complexer worden, en dus stijgt inderdaad het gemiddelde.)
Deze poging om om een soort mathematische verklaring te geven aan (minstens) de evolutie van leven staat of valt met de mogelijkheid om “complexiteit” te reduceren tot één enkel getal. En dat was precies waar de post in voetnoot (2) over ging. Maar dat is nu ook precies wat we lezen in Maps of Time. In het eerste geval was complexiteit een maat voor hoeveel informatie er nodig was om het systeem te beschrijven, en in dit geval is het een maat voor hoeveel vrije energie er stroomt door een systeem.
Voor het ontstaan van het leven kan je een simplificatie zo groot als een huis introduceren en zeggen dat er twee kampen zijn. Het was ofwel een plotse, vermoedelijk erg onwaarschijnlijke doorbraak; een “quantumflutuatie”, een klein (of een groot) mirakel. Ofwel was het gewoon een eigenschap van de materie: gegeven dat minder complex dan een atoom niet kan terwijl er naar boven toe niet echt een zichtbare grens is was het iets dat simpel in termen van de “random walk” te verwachten was.
Voor zover ik weet kan je op dit punt alleen maar een “believer” of een non-believer” in één van de mogelijke standpunten zijn. Daarom wijs ik er ook telkens op dat ik weliswaar mijn kamp gekozen heb, maar dat ik dat doe in termen van “we speculeren”. Als ik een wetenschapper was, en ik moest mijn schaarse tijd en middelen besteden aan één van de mogelijke richtingen om het ontstaan van het leven op te lossen, dan zou ik beslissen om het te zoeken in een richting waarin onze inzichten in de evolutie van het leven kunnen dienen als de basis voor het ontstaan van het leven. Zoals ik probeer duidelijk te maken in de posts in de voetnoten zou ik dat als een beredeneerde gok zien - en als je concurrenten uit het andere kamp met de Nobelprijs gaan lopen moet je sportief je ongelijk erkennen.
Natuurlijk is de toestand in werkelijkheid niet zo hoogdravend. Ik ben helemaal geen wetenschapper, maar een geïnteresseerde leek. De geïnteresseerde leek krijgt van boeken als Maps of Time af en toe heel interesante stof tot nadenken voorgeschoteld. Daarvan een voorbeeld geven dat me toelaat nog eens luidop over één van mijn stokpaardjes na te denken leek me wel een blogpostje waard.
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/niet-bescheiden-genoeg.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/een-maat-voor-complexiteit-het-ontstaan.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/het-fundament-van-de-evolutietheorie.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven-vervolg.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/kom-ik-vraag-het-nog-eens-het-ontstaan.html
(5) Gould, Life’s Grandeur, 1,997.
Maar kijk nu mee hoe hij dat idee introduceert:
“(...) the complexity achieved by living organisms can be measured, roughly but quite objectively, by estimating the density of the energy flows that sustain them against the destructive pressures of the second law of thermodynamics” (Maps of Time, hoofdstuk 4 §1)
Dus: binnen de waaier van toenemende complexiteit tussen een atoom en een beschaving is er de regio tussen de simpelste levende structuur (toch al véél complexer dan dat atoom) en een menselijk brein (nog altijd een pak minder complex dan de som van meerdere menselijke breinen, laat staan het spel van alle relaties daartussen). En binnen die regio kan je de hoeveelheid vrije energie zien als een “ruwe maar goede” graadmeter voor... complexiteit! En dat resulteert bij iemand als ik nog niet in de flits op de weg naar Damascus, maar toch in iets dat daar al een beetje op lijkt.
Denk terug aan de post over “een maat voor complexiteit” (2). Eén van de grootste huidige “grote vragen van de mensheid” is het probleem van het ontstaan van het leven. Zelfverklaarde “critici” van de evolutietheorie beweren wel eens dat de theorie een basis ontbreekt omdat die vraag onopgelost is (3). Terwijl ikzelf graag speculeer dat de evolutietheorie integendeel wel eens de oplossing van dat ontstaan van het leven kon bieden.
De redenering ging als volgt. Het mathematische concept “random walk” zegt ons dat een gegeven waarde die doorheen de tijd fluctueert met kleine, willekeurige bewegingen op de lange duur gemiddeld constant blijft. Wanneer er evenwel in een bepaalde richting een grens staat op hoe de waarde kan evolueren, dan zegt hetzelfde mathematisch concept dat het gemiddelde van die waarde met de tijd zal weglopen van die grens. Bijvoorbeeld, als we zeggen dat een waarde nul heeft als ondergrens, dan zal het gemiddelde van die waarde met de tijd groter worden (4).
Dat is volgens Stephen Gould precies wat er aan de hand is in de evolutie van het leven (5). Leven vertoont per generatie kleine variaties, die meer of minder complex kunnen worden. Minder complex dan een bepaald niveau (hij noemt dat “bacterie”) kan het leven echter niet worden: in dat geval is het dood. Maar dan is een toenemende gemiddelde complexiteit van levende structuren precies wat je zou verwachten. (Merk wel op hoe belangrijk het is dat we het steeds over gemiddelde complexiteit hebben. In werkelijkheid is het dominante leven op de planeet nog steeds het allersimpelste leven, namelijk de bacterie. Maar er zijn enkele vertakkingen van het leven, zeer, zeer zeldzaam, die - abstractie makend van soms toch wel erg grote fluctuaties - almaar complexer worden, en dus stijgt inderdaad het gemiddelde.)
Deze poging om om een soort mathematische verklaring te geven aan (minstens) de evolutie van leven staat of valt met de mogelijkheid om “complexiteit” te reduceren tot één enkel getal. En dat was precies waar de post in voetnoot (2) over ging. Maar dat is nu ook precies wat we lezen in Maps of Time. In het eerste geval was complexiteit een maat voor hoeveel informatie er nodig was om het systeem te beschrijven, en in dit geval is het een maat voor hoeveel vrije energie er stroomt door een systeem.
Voor het ontstaan van het leven kan je een simplificatie zo groot als een huis introduceren en zeggen dat er twee kampen zijn. Het was ofwel een plotse, vermoedelijk erg onwaarschijnlijke doorbraak; een “quantumflutuatie”, een klein (of een groot) mirakel. Ofwel was het gewoon een eigenschap van de materie: gegeven dat minder complex dan een atoom niet kan terwijl er naar boven toe niet echt een zichtbare grens is was het iets dat simpel in termen van de “random walk” te verwachten was.
Voor zover ik weet kan je op dit punt alleen maar een “believer” of een non-believer” in één van de mogelijke standpunten zijn. Daarom wijs ik er ook telkens op dat ik weliswaar mijn kamp gekozen heb, maar dat ik dat doe in termen van “we speculeren”. Als ik een wetenschapper was, en ik moest mijn schaarse tijd en middelen besteden aan één van de mogelijke richtingen om het ontstaan van het leven op te lossen, dan zou ik beslissen om het te zoeken in een richting waarin onze inzichten in de evolutie van het leven kunnen dienen als de basis voor het ontstaan van het leven. Zoals ik probeer duidelijk te maken in de posts in de voetnoten zou ik dat als een beredeneerde gok zien - en als je concurrenten uit het andere kamp met de Nobelprijs gaan lopen moet je sportief je ongelijk erkennen.
Natuurlijk is de toestand in werkelijkheid niet zo hoogdravend. Ik ben helemaal geen wetenschapper, maar een geïnteresseerde leek. De geïnteresseerde leek krijgt van boeken als Maps of Time af en toe heel interesante stof tot nadenken voorgeschoteld. Daarvan een voorbeeld geven dat me toelaat nog eens luidop over één van mijn stokpaardjes na te denken leek me wel een blogpostje waard.
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/niet-bescheiden-genoeg.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/een-maat-voor-complexiteit-het-ontstaan.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/het-fundament-van-de-evolutietheorie.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven-vervolg.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/kom-ik-vraag-het-nog-eens-het-ontstaan.html
(5) Gould, Life’s Grandeur, 1,997.
dinsdag 23 september 2008
Iets over "financiële derivaten"
De kranten staan vol analyses en raadgevingen over hoe het nu verder moet, tijdens en na een heel zware financiële crisis. Zelfs de bedenkingen van enkele van de scherpste geesten - en er zijn een paar héél scherpe geesten actief in het onderwerp - beginnen wat onder de inflatie aan ideeën te lijden. In feite is er niemand die een goed beeld van wat er aan de hand is, en zo dreigen ze allemaal een beetje door elkaar te kakelen.
Om maar te zwijgen van wat je allemaal op het internet te zien krijgt! Elke "Pol en Klein Peerke" die nooit binnen een straal van tien kilometer in de buurt van een derivaat is geweest stelt nu voor om maar ineens de handel in derivaten te verbieden. Dat heb ik met eigen ogen op een forum zien voorgesteld worden, uit een bron die we maar met de mantel der liefde zullen bedekken: ik ben er altijd dol op als ik mensen, uit vrees dat er wel eens overheidsoptreden kon nodig zijn, zie voorstellen dat de overheid optreedt om het risicogedrag te verbieden. Dus je begrijpt: als iemand toch denkt het copyright te moeten opeisen, dan kan hij zijn zin krijgen!
Maar misschien is het handig als we zouden weten wat dat eigenlijk is, een "financiëel derivaat"? Neem een wereld met wisselkoersen bepaald door vraag en aanbod, rentevoeten bepaald door de centrale banken, en individuen die vrij mogen beslissen te kopen, te verkopen, of niets te doen. Kortom: de wereld van onze eigen economie.
En beeld je nu in dat er een bekende munt is die we met USD zullen aanduiden, en een minder bekende munt die we van "bananen munt" zullen afkorten in BAM. De monetaire autoriteiten van de BAM vinden het wel handig dat één USD gelijk is aan één BAM, en dus koppelen ze de BAM aan de USD, zodat USD/BAM = 1.0000. Voor de rest is de rente in USD 4%, en de rente in BAM is 10%; dat gaat zo in bananenmunten.
Eén van die genieën in de wisselmarkten zoals je die in iedere familie vindt stelt je nu voor je spaargeld te beleggen in BAM, zodat je 10% zal verdienen. Wat nu onmiddellijk in u moet opkomen is de vraag: waarom betaalt de BAM 10%? Dat zal toch niet zijn omdat ze zo graag veel betalen? Dat suggereert toch dat er een reden is die maakt dat de autoriteiten van de USD kunnen ontlenen aan 4%, terwijl die van de BAM er zomaar 6% bij moeten leggen?
Ik zou u niet willen verplichten een euro te betalen voor iedereen die ik kan aanwijzen in wie dat niet onmiddellijk opkomt (met alle betreurenswaardige gevolgen vandien), maar soit. De lezer ziet onmiddellijk in dat het idee wel riskant moet zijn, en wijst het aanbod af. "Maar!" zegt ons financiëel genie. "Grote vondst!" Je kan natuurlijk altijd je BAM, inclusief de tien percent rente binnen een jaar weer verkopen! En dat is ook zo, maar de vraag is: aan welke prijs?
Als je gewoon moet wachten tot het jaar voorbij is, is de kans reëel dat je er intussen niet langer één dollar per BAM voor zal krijgen: dat is nu juist de reden waarom ze er tien percent in betalen, of wat had je nu gedacht? Maar hoe zit het als je vandaag met iemand afspreekt hoeveel USD die je volgend jaar voor je BAM zal betalen?
Om een beetje te begrijpen hoe dat zit moet je je even inbeelden dat je iemand vindt die verklaart dat hij je binnen een jaar gewoon voor elke BAM een dollar zal geven. In dat geval moet je subiet, onmiddellijk en sito presto het volgende doen. Je ontleent elke dollar die je maar kan vinden aan 4%, je koopt er BAM mee die je belegt aan 10%, je verkoopt binnen een jaar de 1.10 BAM die je zo per BAM hebt gegeneerd tegen 1.10 USD aan die tegenpartij die je die koers vandaag belooft (ik neem even aan dat er geen zorgen zijn over de betrouwbaarheid van die tegenpartij) en...
Je hebt zes percent verdient zonder enig risico!
En dus zal je het opnieuw doen, en opnieuw, en nog een keer... Voor steeds grotere bedragen (want je verdient ook voortdurend grotere bedragen), zonder ophouden tot in de eeuwen der eeuwen. Maar wat is het effect op je tegenpartij? Wel, die loopt almaar grotere verbintenissen op om volgend jaar USD te leveren ("zonder ophouden tot in de eeuwen der eeuwen"). Het is puur de wet van vraag en aanbod die zal maken dat hij beseft: als iemand bij mij zoveel (toekomstige) dollars komt kopen, dan moet ik die dollars duurder beginnen verkopen.
Maar zolang hij die dollars geen zes percent duurder verkoopt ontleen jij nog altijd zes percent goedkoper dan je belegt zodat je nog een verschil overhoudt, en dus blijf je je operatie volhouden. En je stopt niet tot het punt bereikt is waar je de USD terugkoopt, niet tegen 1.0000 BAM per USD, maar tegen 1.0600 BAM per USD. Alleen dan (de sceptische kenner zal wel willen geloven dat ik ongeveer weet waarover ik praat als ik opmerk met opzet abstractie te maken van dingen als "NPV" of ook getallen als "365" en "360" laat vallen) gaat de winst van het goedkoop ontlenen op aan het duurder terugkopen van de USD.
Elke tegenpartij die jou (met deze interestvoeten) niet aan 1.0600 BAM/USD (maar wel lager) de USD terugverkoopt is je gewoon gratis geld aan het geven, met andere woorden, verlies aan het maken. Je kan er donder op zeggen dat niemand dat zal willen doen. Je kan er donder op zeggen dat de prijs van de USD/BAM op één jaar gelijk zal zijn aan 1.0600.
Is dit te moeilijk? Te complex, Chinees, voer voor ingewijden en experten? Ik hoop van niet, want wie dit kan begrijpen heeft meteen zojuist zijn eerste derivaat uitgerekend! Het punt is, de prijs van een vandaag af te spreken, maar in de toekomst af te wikkelen wisseltransactie kan loepzuiver, 100% en mathematisch afgeleid worden uit het prijsniveau van vandaag plus het renteverschil van de twee betrokken munten voor die periode. Omdat de prijs van die transactie mathematisch kan afgeleid worden uit bekende andere parameters noemen we het een "afgeleid product", of ook een "derivaat".
Laat me raden. De lezer die nog niet wist wat dat eigenlijk betekent, een "financiëel derivaat", maar het nu wel weet, die kan niet zo meteen een goede reden bedenken om dit maar te verbieden? Waar zit het misdrijf? Moeten we misschien ook ineens de wiskunde afschaffen? Of is het alleen toegelaten te beseffen dat de waarde van de transactie op een gegeven datum een bepaald niveau is, zonder er naar te handelen? En als iemand nu werkelijk een bona fide schuldvordering in BAM bezit, vervaldag één jaar: moet die dan maar gelaten afwachten en hopen dat de BAM niet devalueert? Moet de overheid zich terug gaan bemoeien met wie welke financiële risico's mag, of niet mag, of moet lopen?
Oh, het zal allemaal wel goed bedoeld geweest zijn, hoor. Maar eerlijk gezegd...
Om maar te zwijgen van wat je allemaal op het internet te zien krijgt! Elke "Pol en Klein Peerke" die nooit binnen een straal van tien kilometer in de buurt van een derivaat is geweest stelt nu voor om maar ineens de handel in derivaten te verbieden. Dat heb ik met eigen ogen op een forum zien voorgesteld worden, uit een bron die we maar met de mantel der liefde zullen bedekken: ik ben er altijd dol op als ik mensen, uit vrees dat er wel eens overheidsoptreden kon nodig zijn, zie voorstellen dat de overheid optreedt om het risicogedrag te verbieden. Dus je begrijpt: als iemand toch denkt het copyright te moeten opeisen, dan kan hij zijn zin krijgen!
Maar misschien is het handig als we zouden weten wat dat eigenlijk is, een "financiëel derivaat"? Neem een wereld met wisselkoersen bepaald door vraag en aanbod, rentevoeten bepaald door de centrale banken, en individuen die vrij mogen beslissen te kopen, te verkopen, of niets te doen. Kortom: de wereld van onze eigen economie.
En beeld je nu in dat er een bekende munt is die we met USD zullen aanduiden, en een minder bekende munt die we van "bananen munt" zullen afkorten in BAM. De monetaire autoriteiten van de BAM vinden het wel handig dat één USD gelijk is aan één BAM, en dus koppelen ze de BAM aan de USD, zodat USD/BAM = 1.0000. Voor de rest is de rente in USD 4%, en de rente in BAM is 10%; dat gaat zo in bananenmunten.
Eén van die genieën in de wisselmarkten zoals je die in iedere familie vindt stelt je nu voor je spaargeld te beleggen in BAM, zodat je 10% zal verdienen. Wat nu onmiddellijk in u moet opkomen is de vraag: waarom betaalt de BAM 10%? Dat zal toch niet zijn omdat ze zo graag veel betalen? Dat suggereert toch dat er een reden is die maakt dat de autoriteiten van de USD kunnen ontlenen aan 4%, terwijl die van de BAM er zomaar 6% bij moeten leggen?
Ik zou u niet willen verplichten een euro te betalen voor iedereen die ik kan aanwijzen in wie dat niet onmiddellijk opkomt (met alle betreurenswaardige gevolgen vandien), maar soit. De lezer ziet onmiddellijk in dat het idee wel riskant moet zijn, en wijst het aanbod af. "Maar!" zegt ons financiëel genie. "Grote vondst!" Je kan natuurlijk altijd je BAM, inclusief de tien percent rente binnen een jaar weer verkopen! En dat is ook zo, maar de vraag is: aan welke prijs?
Als je gewoon moet wachten tot het jaar voorbij is, is de kans reëel dat je er intussen niet langer één dollar per BAM voor zal krijgen: dat is nu juist de reden waarom ze er tien percent in betalen, of wat had je nu gedacht? Maar hoe zit het als je vandaag met iemand afspreekt hoeveel USD die je volgend jaar voor je BAM zal betalen?
Om een beetje te begrijpen hoe dat zit moet je je even inbeelden dat je iemand vindt die verklaart dat hij je binnen een jaar gewoon voor elke BAM een dollar zal geven. In dat geval moet je subiet, onmiddellijk en sito presto het volgende doen. Je ontleent elke dollar die je maar kan vinden aan 4%, je koopt er BAM mee die je belegt aan 10%, je verkoopt binnen een jaar de 1.10 BAM die je zo per BAM hebt gegeneerd tegen 1.10 USD aan die tegenpartij die je die koers vandaag belooft (ik neem even aan dat er geen zorgen zijn over de betrouwbaarheid van die tegenpartij) en...
Je hebt zes percent verdient zonder enig risico!
En dus zal je het opnieuw doen, en opnieuw, en nog een keer... Voor steeds grotere bedragen (want je verdient ook voortdurend grotere bedragen), zonder ophouden tot in de eeuwen der eeuwen. Maar wat is het effect op je tegenpartij? Wel, die loopt almaar grotere verbintenissen op om volgend jaar USD te leveren ("zonder ophouden tot in de eeuwen der eeuwen"). Het is puur de wet van vraag en aanbod die zal maken dat hij beseft: als iemand bij mij zoveel (toekomstige) dollars komt kopen, dan moet ik die dollars duurder beginnen verkopen.
Maar zolang hij die dollars geen zes percent duurder verkoopt ontleen jij nog altijd zes percent goedkoper dan je belegt zodat je nog een verschil overhoudt, en dus blijf je je operatie volhouden. En je stopt niet tot het punt bereikt is waar je de USD terugkoopt, niet tegen 1.0000 BAM per USD, maar tegen 1.0600 BAM per USD. Alleen dan (de sceptische kenner zal wel willen geloven dat ik ongeveer weet waarover ik praat als ik opmerk met opzet abstractie te maken van dingen als "NPV" of ook getallen als "365" en "360" laat vallen) gaat de winst van het goedkoop ontlenen op aan het duurder terugkopen van de USD.
Elke tegenpartij die jou (met deze interestvoeten) niet aan 1.0600 BAM/USD (maar wel lager) de USD terugverkoopt is je gewoon gratis geld aan het geven, met andere woorden, verlies aan het maken. Je kan er donder op zeggen dat niemand dat zal willen doen. Je kan er donder op zeggen dat de prijs van de USD/BAM op één jaar gelijk zal zijn aan 1.0600.
Is dit te moeilijk? Te complex, Chinees, voer voor ingewijden en experten? Ik hoop van niet, want wie dit kan begrijpen heeft meteen zojuist zijn eerste derivaat uitgerekend! Het punt is, de prijs van een vandaag af te spreken, maar in de toekomst af te wikkelen wisseltransactie kan loepzuiver, 100% en mathematisch afgeleid worden uit het prijsniveau van vandaag plus het renteverschil van de twee betrokken munten voor die periode. Omdat de prijs van die transactie mathematisch kan afgeleid worden uit bekende andere parameters noemen we het een "afgeleid product", of ook een "derivaat".
Laat me raden. De lezer die nog niet wist wat dat eigenlijk betekent, een "financiëel derivaat", maar het nu wel weet, die kan niet zo meteen een goede reden bedenken om dit maar te verbieden? Waar zit het misdrijf? Moeten we misschien ook ineens de wiskunde afschaffen? Of is het alleen toegelaten te beseffen dat de waarde van de transactie op een gegeven datum een bepaald niveau is, zonder er naar te handelen? En als iemand nu werkelijk een bona fide schuldvordering in BAM bezit, vervaldag één jaar: moet die dan maar gelaten afwachten en hopen dat de BAM niet devalueert? Moet de overheid zich terug gaan bemoeien met wie welke financiële risico's mag, of niet mag, of moet lopen?
Oh, het zal allemaal wel goed bedoeld geweest zijn, hoor. Maar eerlijk gezegd...
maandag 22 september 2008
Tonnen en tonnen existentie
Filosofie, vindt Plato, begint met verwondering (1). Het is één van de grotste (néénee! Géén typefout! Vis dat zelf maar eens uit!) clichés van de mensheid geworden, maar je kan je er iets bij voorstellen. Daar sta je dan als Griek uit de tijd voor de lichtvervuiling aan de kusten van je stadsstaat naar de sterrenhemel te staren… en… en…
Ooit had ik een prof in de filosofie die me erg intimiderend overkwam, met zijn echt enorme eruditie, en niet bang om ze te gebruiken. Hij doceerde over een geleidelijke verandering in het perspectief van de Westerse filosofen - het verhaal zelf kwam uit Hannah Arendt. Zo stond een kwart millennium na de verwonderde Plato een Romeinse filosoof aan de oevers van de zee vol ontzetting te staren naar een schipbreuk aan de horizon. Zijn veilige heuvel aan de wal als metafoor voor ons vanzelfsprekend voortkabbelend leven, en stervende mensen aan de horizon die de eierschaal van onze zekerheden aan stukken slaan. Niet alleen het ontzag voor, maar ook de ontzetting over de kosmos kon een mens aan het denken zetten.
Zoals ik het me uit het blote hoofd herinner kwam er ook een fase van religieuze middeleeuwen. Niet langer (zou ik geheel voor eigen rekening navertellen) staarde de mens naar buiten, maar voelde hij zich tot in zijn diepste gedachten aangestaard door een Goddelijk wezen dat elk moment kon besluiten over te gaan op hel en verdoemenis. Het volstaat om een Kierkegaard te zien spartelen onder de priemende blik van zijn God en je beseft: de prikkels die een mens aan het denken zetten lijken geleidelijk almaar beklemmender te worden.
En nog een fase later zit Sartre te mijmeren onder een boom. Het was geen appel die naar beneden op zijn hoofd viel, maar zomaar ineens het hele universum! Hij keek naar een insect, en besefte: het bestaat. En hij keek naar de boom, en besefte: die bestaat ook. En hijzelf bestond en de lucht die hij ademde en de zon en het gras… Er viel niet onderuit te komen en in plaats van de verpletterende aanwezigheid van God was het nu de nog verpletterendere onpersoonlijkheid van tonnen en tonnen existentie die hem tot over zijn oren in de walging verdronk.
Brrrr, dacht K die dat allemaal aanhoorde, om eerlijk te zijn is dat allemaal niet iets dat ik herken wanneer ikzelf tot de filosofie kom (of is het omgekeerd?). Volgens mij gaat het wel degelijk allemaal om verwondering! En K, die niet alleen altijd alles beter weet maar dat ook aan de hele wereld wil laat weten, verwoordde zijn twijfels bij de torenende, intimiderende prof, en zie, de verpletterende prof veranderde in een minzame, vermanende en toch meelevende profeet van middelbare leeftijd, die K als volgt iets bijbracht.
“Misschien lijkt het zo”, sprak de grijsgebaarde profeet, maar we zijn nu eenmaal kinderen van een ontzettend gepriviligiëerde wereld. We leggen ons te slapen temidden van de zachte kussen en dekbedden, we voelen nooit honger of kou en onze problemen zijn allemaal luxeproblemen. Maar hoe zou je wereldbeeld er uitzien als je leefde aan de andere kant van dat spectrum? Kan je je inbeelden dat je elke dag wakker werd in het concentratiekamp van Auschwitz? Dat je elke dag leeft in een wereld waarin overal rondom jou de mensen, inclusief jijzelf, worden uitgehongerd en doodgemarteld, en dat er geen witte ridders uit de hoge hemelen neerdalen om te zorgen voor een happy end, maar dat je laatste belevenissen neerkomen op het aanschuiven voor de gaskamer?
Hoe zou je nu tegen de realiteit aankijken, Robeys?
Het was één van die momenten waarop Robeys het (tijdelijk: maak je vooral geen zorgen) niet allemaal beter wist.
--------------------------------
(1) Plato, Theaetetus, 155d: "(...) this feeling of wonder shows that you are a philosopher, since wonder is the only beginning of philosophy"
Ooit had ik een prof in de filosofie die me erg intimiderend overkwam, met zijn echt enorme eruditie, en niet bang om ze te gebruiken. Hij doceerde over een geleidelijke verandering in het perspectief van de Westerse filosofen - het verhaal zelf kwam uit Hannah Arendt. Zo stond een kwart millennium na de verwonderde Plato een Romeinse filosoof aan de oevers van de zee vol ontzetting te staren naar een schipbreuk aan de horizon. Zijn veilige heuvel aan de wal als metafoor voor ons vanzelfsprekend voortkabbelend leven, en stervende mensen aan de horizon die de eierschaal van onze zekerheden aan stukken slaan. Niet alleen het ontzag voor, maar ook de ontzetting over de kosmos kon een mens aan het denken zetten.
Zoals ik het me uit het blote hoofd herinner kwam er ook een fase van religieuze middeleeuwen. Niet langer (zou ik geheel voor eigen rekening navertellen) staarde de mens naar buiten, maar voelde hij zich tot in zijn diepste gedachten aangestaard door een Goddelijk wezen dat elk moment kon besluiten over te gaan op hel en verdoemenis. Het volstaat om een Kierkegaard te zien spartelen onder de priemende blik van zijn God en je beseft: de prikkels die een mens aan het denken zetten lijken geleidelijk almaar beklemmender te worden.
En nog een fase later zit Sartre te mijmeren onder een boom. Het was geen appel die naar beneden op zijn hoofd viel, maar zomaar ineens het hele universum! Hij keek naar een insect, en besefte: het bestaat. En hij keek naar de boom, en besefte: die bestaat ook. En hijzelf bestond en de lucht die hij ademde en de zon en het gras… Er viel niet onderuit te komen en in plaats van de verpletterende aanwezigheid van God was het nu de nog verpletterendere onpersoonlijkheid van tonnen en tonnen existentie die hem tot over zijn oren in de walging verdronk.
Brrrr, dacht K die dat allemaal aanhoorde, om eerlijk te zijn is dat allemaal niet iets dat ik herken wanneer ikzelf tot de filosofie kom (of is het omgekeerd?). Volgens mij gaat het wel degelijk allemaal om verwondering! En K, die niet alleen altijd alles beter weet maar dat ook aan de hele wereld wil laat weten, verwoordde zijn twijfels bij de torenende, intimiderende prof, en zie, de verpletterende prof veranderde in een minzame, vermanende en toch meelevende profeet van middelbare leeftijd, die K als volgt iets bijbracht.
“Misschien lijkt het zo”, sprak de grijsgebaarde profeet, maar we zijn nu eenmaal kinderen van een ontzettend gepriviligiëerde wereld. We leggen ons te slapen temidden van de zachte kussen en dekbedden, we voelen nooit honger of kou en onze problemen zijn allemaal luxeproblemen. Maar hoe zou je wereldbeeld er uitzien als je leefde aan de andere kant van dat spectrum? Kan je je inbeelden dat je elke dag wakker werd in het concentratiekamp van Auschwitz? Dat je elke dag leeft in een wereld waarin overal rondom jou de mensen, inclusief jijzelf, worden uitgehongerd en doodgemarteld, en dat er geen witte ridders uit de hoge hemelen neerdalen om te zorgen voor een happy end, maar dat je laatste belevenissen neerkomen op het aanschuiven voor de gaskamer?
Hoe zou je nu tegen de realiteit aankijken, Robeys?
Het was één van die momenten waarop Robeys het (tijdelijk: maak je vooral geen zorgen) niet allemaal beter wist.
--------------------------------
(1) Plato, Theaetetus, 155d: "(...) this feeling of wonder shows that you are a philosopher, since wonder is the only beginning of philosophy"
zondag 21 september 2008
"Singulariteit": geschiedenis of toekomst?
In hedendaagse science fiction die zich meteen op de schaal van de Melkweg afspeelt komen vaak "rassen" of "aliens" (1) voor die "getranscendeerd" (of zoiets) zijn. Ze worden verondersteld ooit een niveau van beschaving en inzicht en kennis te hebben bereikt, dat hen toeliet zich terug te trekken uit de materiële basis van sterren en planeten. Vanaf dan maken zich niet of nauwelijks zorgen over hoe de materiële deelnemers aan de Galactische politiek elkaar (of ons) afslachten, of de melkweg zelf bedreigen, of weet ik wat nog meer. Hoe ze het doen heb ik nooit begrepen, maar geen enkele materiële ontwikkeling kan hen nog deren en in feite trekken ze zich terug in wat (naar analogie met het concept van "zwarte gaten" in de kosmologie) "de singulariteit" wordt genoemd.
Meestal lees ik graag science fiction op dat soort enorm grote schaal, maar aan de getranscendeerde rassen erger ik me meestal dood. Het lijkt me gewoon een achterpoortje om religie weer naar binnen te smokkelen. Zomaar opeens is er toch weer een hogere, onbereikbare instantie, aan wiens normen "we" proberen te voldoen, wiens status "we" willen nastreven, en die vermoedelijk (maar niet zeker) vanuit de hoogte zit te kijken naar wat we precies uitspoken.
Toch zit er wel degelijk een interessante filosofische kwestie aan vast: niet voor het eerst signaleer ik dit verschijnsel met de zo triviaal lijkende "science fiction" (2). Even aangenomen dat de ruimte tussen de sterren niet te groot is om uitbreiding te verhinderen - wat zou dan de typische geschiedenis zijn van een soort die almaar industriëler en technologischer wordt?
Een eerste benadering is gewoon het doortrekken van de Aardse geschiedenis. Beschavingen die doorgroeien beginnen sterren te kolonizeren en al gauw botsen ze op concurrenten en je bent vertrokken met interstellaire economie, politiek, vloten en veldslagen en de rest. In de tweede fase besef je dat dat nogal naief is: de fase waarin mijn eigen dagdromen zich bevinden. Ook nadat je leert "springen" of andere "sneller dan licht" technologieën gebruikt blijft een lichtjaar echt wel verschrikkelijk veel. Voor een zeer geavanceerde beschaving is een afstand van tien lichtjaar of zelfs enkele tientallen lichtjaar nog haalbaar, maar het blijft gigantisch, een beetje zoals van hier naar Australië in de (niet te late) twintigste eeuw. En dan zijn honderd(en) lichtjaren de verre rand van wat je kan proberen en betekent duizend(en) lichtjaren hetzelfde als (praktisch) afgesneden.
Dat heeft twee consequenties: een Melkweg met een doorsnee van 100,000 lichtjaar, waarin een afstand van één percent "praktisch afgesneden" betekent, heeft enorm veel ruimte waar zeer hoogstaande beschavingen gigantische gebieden kunnen kolonizeren zonder van elkaars bestaan op de hoogte te zijn. Tegelijk is de ruimte binnen hun gebieden zo groot dat ze behalve de sterren waar hun soldaten op staan ook niet veel weten van wat er gebeurt. Tenminste, zo ziet het er in mijn dagdromen uit.
De derde fase zegt dan dat ook dat nog veel te naief is, en dat beschavingen die zich zo ver ontwikkelen dat het voorgaande mogelijk is op dat moment heel andere dingen te doen zullen hebben. Wéér die verhalen met transcendentie - die daarmee niet alleen maar reductionisme tot religieuze denkbeelden voorstellen! Ik geef het ruiterlijk toe, maar daarom hoeft het me nog niet aan te trekken.
En tenslotte denk ik te begrijpen dat er ook tegen die derde fase al een reactie komt, en wel bij (onder andere, ongetwijfeld) Brad DeLong. Die zegt op verschillende plaatsen van zijn site dat de "singulariteit" wel degelijk een zinvol concept is, maar dan als iets dat in ons verleden ligt! In een voorbeeld (3) beeldt hij zich in dat hij de 50,000 jaar geleden anatomisch moderne Homo sapiens ontmoet: wijzelf, dus, zoals we er toen inderdaad al waren, maar met de eerste beschavingen nog tientallen millennia in de toekomst. En dat hij aan die mensen, levend op de rand van subsistentie, uitlegt hoe een hedendaagse industriële beschaving zich bezig houdt met science fiction (of weblogs, of films, of boeken, of etentjes bij kaarslicht, en vele, vele andere).
Mensen die zoals 99% (en oneffen) van de wereldgeschiedenis hebben geleefd in een wereld van onzekerheid en geweld en armoede en die te zien kregen hoe wij leven, zouden een levensstijl aantreffen die afgesneden is van "materiële zorgen" zoals zij dat definiëerden: bijvoorbeeld infecties in een wereld zonder geneeskunde, of breuken in een wereld zonder verdoving, of gewoon honger of oorlog in een wereld waarin het zwaard en de bijl de wapens zijn. De "singulariteit", zouden die mensen van 50,000 jaar geleden denken; het punt waarop menselijke schepselen zich hebben teruggetrokken uit die materiële beslommeringen, dat is bereikt in een wereld van zwembaden, pralines en strandvakanties.
En zo krijg ik een beetje steun voor mijn opinie dat de sociale "singulariteit" een bruikbaar, en zelfs erg interessant idee kan zijn, maar dat het niet noodzakelijk hoeft te eindigen met de aanwezigheid van mystieke en quasi almachtige wezens in het universum.
----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/een-bruikbaar-nederlands-woord-voor.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/over-mijn-sterrenhemel-vraag.html
(3) http://delong.typepad.com/sdj/2008/07/jo-walton-disbe.html
Meestal lees ik graag science fiction op dat soort enorm grote schaal, maar aan de getranscendeerde rassen erger ik me meestal dood. Het lijkt me gewoon een achterpoortje om religie weer naar binnen te smokkelen. Zomaar opeens is er toch weer een hogere, onbereikbare instantie, aan wiens normen "we" proberen te voldoen, wiens status "we" willen nastreven, en die vermoedelijk (maar niet zeker) vanuit de hoogte zit te kijken naar wat we precies uitspoken.
Toch zit er wel degelijk een interessante filosofische kwestie aan vast: niet voor het eerst signaleer ik dit verschijnsel met de zo triviaal lijkende "science fiction" (2). Even aangenomen dat de ruimte tussen de sterren niet te groot is om uitbreiding te verhinderen - wat zou dan de typische geschiedenis zijn van een soort die almaar industriëler en technologischer wordt?
Een eerste benadering is gewoon het doortrekken van de Aardse geschiedenis. Beschavingen die doorgroeien beginnen sterren te kolonizeren en al gauw botsen ze op concurrenten en je bent vertrokken met interstellaire economie, politiek, vloten en veldslagen en de rest. In de tweede fase besef je dat dat nogal naief is: de fase waarin mijn eigen dagdromen zich bevinden. Ook nadat je leert "springen" of andere "sneller dan licht" technologieën gebruikt blijft een lichtjaar echt wel verschrikkelijk veel. Voor een zeer geavanceerde beschaving is een afstand van tien lichtjaar of zelfs enkele tientallen lichtjaar nog haalbaar, maar het blijft gigantisch, een beetje zoals van hier naar Australië in de (niet te late) twintigste eeuw. En dan zijn honderd(en) lichtjaren de verre rand van wat je kan proberen en betekent duizend(en) lichtjaren hetzelfde als (praktisch) afgesneden.
Dat heeft twee consequenties: een Melkweg met een doorsnee van 100,000 lichtjaar, waarin een afstand van één percent "praktisch afgesneden" betekent, heeft enorm veel ruimte waar zeer hoogstaande beschavingen gigantische gebieden kunnen kolonizeren zonder van elkaars bestaan op de hoogte te zijn. Tegelijk is de ruimte binnen hun gebieden zo groot dat ze behalve de sterren waar hun soldaten op staan ook niet veel weten van wat er gebeurt. Tenminste, zo ziet het er in mijn dagdromen uit.
De derde fase zegt dan dat ook dat nog veel te naief is, en dat beschavingen die zich zo ver ontwikkelen dat het voorgaande mogelijk is op dat moment heel andere dingen te doen zullen hebben. Wéér die verhalen met transcendentie - die daarmee niet alleen maar reductionisme tot religieuze denkbeelden voorstellen! Ik geef het ruiterlijk toe, maar daarom hoeft het me nog niet aan te trekken.
En tenslotte denk ik te begrijpen dat er ook tegen die derde fase al een reactie komt, en wel bij (onder andere, ongetwijfeld) Brad DeLong. Die zegt op verschillende plaatsen van zijn site dat de "singulariteit" wel degelijk een zinvol concept is, maar dan als iets dat in ons verleden ligt! In een voorbeeld (3) beeldt hij zich in dat hij de 50,000 jaar geleden anatomisch moderne Homo sapiens ontmoet: wijzelf, dus, zoals we er toen inderdaad al waren, maar met de eerste beschavingen nog tientallen millennia in de toekomst. En dat hij aan die mensen, levend op de rand van subsistentie, uitlegt hoe een hedendaagse industriële beschaving zich bezig houdt met science fiction (of weblogs, of films, of boeken, of etentjes bij kaarslicht, en vele, vele andere).
Mensen die zoals 99% (en oneffen) van de wereldgeschiedenis hebben geleefd in een wereld van onzekerheid en geweld en armoede en die te zien kregen hoe wij leven, zouden een levensstijl aantreffen die afgesneden is van "materiële zorgen" zoals zij dat definiëerden: bijvoorbeeld infecties in een wereld zonder geneeskunde, of breuken in een wereld zonder verdoving, of gewoon honger of oorlog in een wereld waarin het zwaard en de bijl de wapens zijn. De "singulariteit", zouden die mensen van 50,000 jaar geleden denken; het punt waarop menselijke schepselen zich hebben teruggetrokken uit die materiële beslommeringen, dat is bereikt in een wereld van zwembaden, pralines en strandvakanties.
En zo krijg ik een beetje steun voor mijn opinie dat de sociale "singulariteit" een bruikbaar, en zelfs erg interessant idee kan zijn, maar dat het niet noodzakelijk hoeft te eindigen met de aanwezigheid van mystieke en quasi almachtige wezens in het universum.
----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/een-bruikbaar-nederlands-woord-voor.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/over-mijn-sterrenhemel-vraag.html
(3) http://delong.typepad.com/sdj/2008/07/jo-walton-disbe.html
zaterdag 20 september 2008
Voornamen (We worden bedreigd!)
Vandaag lees ik op één van die forums die het internet bestoken met propaganda (“De Islam is een bedreiging voor het Westen!”) weer één van de grote klassiekers. De meest populaire naam in een gegeven stuk onberispelijk Europees territorium is Mohammed. We worden overspoeld! Binnen enkele decennia zullen er meer Moslims dan Mensen zijn! De Baarmoederstrategie! (Enzovoort)
Zodra je even op het verhaal ingaat krijg je iets interessants te zien. De conclusie blijft altijd dezelfde, maar de argumenten ervoor moeten voortdurend veranderen. Een hele tijd geleden heb ik geschreven hoe de historische realiteit is dat superieure beschavingen doorgaans inferieure beschavingen bedreigen, en niet omgekeerd (1). Dus tenzij we moeten geloven dat het Westen een inferieure beschaving is geloofde ik er niet veel van. Maar als je dat destijds op Usenet probeerde kreeg je al gauw de vergelijking met de Romeinen op je dak, die ook door veel minder hoogstaande culturen werden ingenomen.
OK, dus we worden niet bedreigd omdat we “inferieur” zijn, maar zoals in andere historische gevallen als de Romeinen. Alleen, die gevallen zijn gebaseerd op een heel preciese oorzaak, namelijk de veroverende “inferieure” cultuur had een militiar superieure technologie uitgevonden: mijn vraag was dus of we werden bedreigd door een primitievere maar militair superieure Islam?
Natuurlijk was dat het ook niet, en dus moesten ze weer op zoek naar nog iets anders (2) – want de conclusie dat we bedreigd worden is altijd juist, remember? Dus verschoof de aandacht naar de zogenaamde “Baarmoederstrategie”; het Westen werd bedreigd door overspoeling omdat de Islam veel hogere geboortecijfers vertoonde dan wij. Alleen, zoals de post onder voetnoot (2) liet zien met verwijzingen en statistieken, de geboortecijfers van quasi alle Islamlanden, van Marokko tot ver voorbij Pakistan, maken een crash door die maakt dat een aantal verrassende landen als Iran nu al cijfers laten zien die vergelijkbaar zijn met de cijfers voor het Westen.
Dus oeps, dat was het ook al niet, maar toch bleef het Westen bedreigd door de Islam, en dus moesten we op zoek naar weer nieuwe redenen om ons daarover zorgen te maken. Jamaar, zo klonk dan ook al gauw, het probleem zat niet bij de geboortecijfers van de Islamlanden zelf, maar wel van de Islamitische bevolking van Europa! Die nu al aanwezige “Derde Kolonne” (of zoiets) Moslims, dat waren de horden die ons met hun cijfers gingen overspoelen.
Dus ging er weer een hele tijd overheen (omdat ik nu eenmaal niet zo fanatiek ben over het onderwerp dat ik alle antwoorden meteen opzoek) voor ik op de gegevens stootte: het is met de Europese Moslims precies zoals voor alle andere Moslims en alle andere bevolkingsgroepen: zodra ze een pak rijker worden (en in Europa komen wonen maakt ipso facto een hoop mensen een pak rijker) crashen hun geboortecijfers even rap en goed als die van alle anderen (3). Overigens ben ik vanaf toen (gezien de verbazing waarmee sommigen mijn opmerkingen lazen) verder statistieken en andere gegevens blijven in het oog houden, en die bleven mijn punt bevestigen (4).
Maar als het niet komt omdat we een inferieure cultuur zijn, en ook niet omdat we militair inferieur zijn, en ook niet omdat de Islam hogere geboortecijfers kan voorleggen, en ook niet omdat de lokale Moslims die cijfers kunnen voorleggen, en stomweg herhalen van de reeds weerlegde propaganda ook niet helpt (5) – hoe kunnen we dan nog blijven loeien dat we desondanks door de Islam worden bedreigd? Het jongste antwoord in de oneindig lange serie was dat het kwam door de importmoslims. De familieherenigingen: die zouden ons de das omdoen! Er zijn dus geen hoge geboortecijfers in (pakweg) Marokko, en ook in België planten de Marokkanen zich niet voort zoals de konijnen, maar als we ze allemaal hier op een hoopje concentreren, dan halen ze ons natuurlijk wel in, nietwaar?
Nu, los van het feit dat ik het niet zo’n slechte ruil zou vinden als alle Marokkanen in België kwamen wonen, en alle Belgen in Marokko – ik laat kalmpjes de dagen passeren tot ik op de informatie stuit waaraan je kan zien dat dat idee al een even grote mythe is als al zijn voorgangers, en ik laat het dan wel weten. Maar in afwachting (Hé! Tot mijn eigen grote opluchting komen we bij het punt!) moeten we ons misschien zorgen maken over die “meest voorkomende naam” Mohammed?
Wel, zonder er iets over op te zoeken of er over na te denken, maar misschien zitten we alweer naar één groot sofisme te kijken? Ik zou wel eens het volgende willen weten: hoeveel verschillende voornamen gebruiken Belgen (of Europeanen) met een significante frequentie? Dus als er elk jaar één “Dakota” wordt geboren, laat die er dan maar af; maar hoe lang is de lijst namen met “Jan” en “Piet” en “Seppe” enzovoort? En hoe lang is die lijst namen voor de Europese Moslims van het bestudeerde gebied?
Immers, als 100 Belgen tien verschillende namen krijgen die allemaal even vaak (tien keer, dus) voorkomen, terwijl alle Moslims “Mohammed” heten, dan volstaat het dat er op een bevolking van 111 slechts 11 Moslims zijn en “Mohammed” is de meest voorkomende naam, zonder dat je er ook maar iets anders moet achter zoeken dan dat er onder Moslims minder verschillende namen worden gebruikt.
Ik weet het niet. Maar het zou me niets verbazen. In feite verwacht ik het wel een beetje. Ik denk dat ik niet al te zware weddenschappen had durven afsluiten (niet nu ik de vraag eerst publiek heb gemaakt, natuurlijk) dat de lijst redelijk vaak gebruikte voornamen onder Belgen aanzienlijk langer is dan de lijst redelijk vaak gebruikte voornamen onder Belgische Moslims. Maar dat blijft alleen maar het eerste dat in me opkomt, nu ik dat Mohammed-verhaal weer eens zie passeren. Mocht iemand er meer van weten...
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/hoe-zat-dat-nu-met-die-superieure.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/de-baarmoederstrategie.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/eurabi-de-cijfers-kloppen-niet.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/de-bevolkingsexplosie-van-de-islam.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/zouden-die-cijfers-wel-kloppen.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/nog-eens-eurabi.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/stop-de-immigratie-van-vb-propaganda.html
Zodra je even op het verhaal ingaat krijg je iets interessants te zien. De conclusie blijft altijd dezelfde, maar de argumenten ervoor moeten voortdurend veranderen. Een hele tijd geleden heb ik geschreven hoe de historische realiteit is dat superieure beschavingen doorgaans inferieure beschavingen bedreigen, en niet omgekeerd (1). Dus tenzij we moeten geloven dat het Westen een inferieure beschaving is geloofde ik er niet veel van. Maar als je dat destijds op Usenet probeerde kreeg je al gauw de vergelijking met de Romeinen op je dak, die ook door veel minder hoogstaande culturen werden ingenomen.
OK, dus we worden niet bedreigd omdat we “inferieur” zijn, maar zoals in andere historische gevallen als de Romeinen. Alleen, die gevallen zijn gebaseerd op een heel preciese oorzaak, namelijk de veroverende “inferieure” cultuur had een militiar superieure technologie uitgevonden: mijn vraag was dus of we werden bedreigd door een primitievere maar militair superieure Islam?
Natuurlijk was dat het ook niet, en dus moesten ze weer op zoek naar nog iets anders (2) – want de conclusie dat we bedreigd worden is altijd juist, remember? Dus verschoof de aandacht naar de zogenaamde “Baarmoederstrategie”; het Westen werd bedreigd door overspoeling omdat de Islam veel hogere geboortecijfers vertoonde dan wij. Alleen, zoals de post onder voetnoot (2) liet zien met verwijzingen en statistieken, de geboortecijfers van quasi alle Islamlanden, van Marokko tot ver voorbij Pakistan, maken een crash door die maakt dat een aantal verrassende landen als Iran nu al cijfers laten zien die vergelijkbaar zijn met de cijfers voor het Westen.
Dus oeps, dat was het ook al niet, maar toch bleef het Westen bedreigd door de Islam, en dus moesten we op zoek naar weer nieuwe redenen om ons daarover zorgen te maken. Jamaar, zo klonk dan ook al gauw, het probleem zat niet bij de geboortecijfers van de Islamlanden zelf, maar wel van de Islamitische bevolking van Europa! Die nu al aanwezige “Derde Kolonne” (of zoiets) Moslims, dat waren de horden die ons met hun cijfers gingen overspoelen.
Dus ging er weer een hele tijd overheen (omdat ik nu eenmaal niet zo fanatiek ben over het onderwerp dat ik alle antwoorden meteen opzoek) voor ik op de gegevens stootte: het is met de Europese Moslims precies zoals voor alle andere Moslims en alle andere bevolkingsgroepen: zodra ze een pak rijker worden (en in Europa komen wonen maakt ipso facto een hoop mensen een pak rijker) crashen hun geboortecijfers even rap en goed als die van alle anderen (3). Overigens ben ik vanaf toen (gezien de verbazing waarmee sommigen mijn opmerkingen lazen) verder statistieken en andere gegevens blijven in het oog houden, en die bleven mijn punt bevestigen (4).
Maar als het niet komt omdat we een inferieure cultuur zijn, en ook niet omdat we militair inferieur zijn, en ook niet omdat de Islam hogere geboortecijfers kan voorleggen, en ook niet omdat de lokale Moslims die cijfers kunnen voorleggen, en stomweg herhalen van de reeds weerlegde propaganda ook niet helpt (5) – hoe kunnen we dan nog blijven loeien dat we desondanks door de Islam worden bedreigd? Het jongste antwoord in de oneindig lange serie was dat het kwam door de importmoslims. De familieherenigingen: die zouden ons de das omdoen! Er zijn dus geen hoge geboortecijfers in (pakweg) Marokko, en ook in België planten de Marokkanen zich niet voort zoals de konijnen, maar als we ze allemaal hier op een hoopje concentreren, dan halen ze ons natuurlijk wel in, nietwaar?
Nu, los van het feit dat ik het niet zo’n slechte ruil zou vinden als alle Marokkanen in België kwamen wonen, en alle Belgen in Marokko – ik laat kalmpjes de dagen passeren tot ik op de informatie stuit waaraan je kan zien dat dat idee al een even grote mythe is als al zijn voorgangers, en ik laat het dan wel weten. Maar in afwachting (Hé! Tot mijn eigen grote opluchting komen we bij het punt!) moeten we ons misschien zorgen maken over die “meest voorkomende naam” Mohammed?
Wel, zonder er iets over op te zoeken of er over na te denken, maar misschien zitten we alweer naar één groot sofisme te kijken? Ik zou wel eens het volgende willen weten: hoeveel verschillende voornamen gebruiken Belgen (of Europeanen) met een significante frequentie? Dus als er elk jaar één “Dakota” wordt geboren, laat die er dan maar af; maar hoe lang is de lijst namen met “Jan” en “Piet” en “Seppe” enzovoort? En hoe lang is die lijst namen voor de Europese Moslims van het bestudeerde gebied?
Immers, als 100 Belgen tien verschillende namen krijgen die allemaal even vaak (tien keer, dus) voorkomen, terwijl alle Moslims “Mohammed” heten, dan volstaat het dat er op een bevolking van 111 slechts 11 Moslims zijn en “Mohammed” is de meest voorkomende naam, zonder dat je er ook maar iets anders moet achter zoeken dan dat er onder Moslims minder verschillende namen worden gebruikt.
Ik weet het niet. Maar het zou me niets verbazen. In feite verwacht ik het wel een beetje. Ik denk dat ik niet al te zware weddenschappen had durven afsluiten (niet nu ik de vraag eerst publiek heb gemaakt, natuurlijk) dat de lijst redelijk vaak gebruikte voornamen onder Belgen aanzienlijk langer is dan de lijst redelijk vaak gebruikte voornamen onder Belgische Moslims. Maar dat blijft alleen maar het eerste dat in me opkomt, nu ik dat Mohammed-verhaal weer eens zie passeren. Mocht iemand er meer van weten...
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/hoe-zat-dat-nu-met-die-superieure.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/de-baarmoederstrategie.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/eurabi-de-cijfers-kloppen-niet.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/de-bevolkingsexplosie-van-de-islam.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/zouden-die-cijfers-wel-kloppen.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/nog-eens-eurabi.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/stop-de-immigratie-van-vb-propaganda.html
vrijdag 19 september 2008
Een Meesterbelegger
Een Amerikaanse site - ik zou gezworen hebben dat het Brad DeLong was, maar ik vind het er nu niet terug - schrijft dat dit het moment is om hoogrentende (en dus riskante) obligaties te kopen. Ofwel komt er nu heel gauw een keerpunt, en dan zal je er heel goed mee zijn. Ofwel komt er vanaf dit punt helemaal geen keerpunt, en dan zal een stapeltje rommelobligaties in je portefeuille echt maar een héél klein deel van je problemen zijn.
En dat laatste mag je letterlijk nemen. Ik vraag me af of al die tegenstanders van "steun met het geld van de belastingbetaler" zich goed realizeren dat, als het boeltje echt in elkaar klapt, er nog heel veel méér geld van de spaarder zal verloren gaan, dan er nu van "de belastingbetaler" wordt ingezet.
Maar soit.
Ik denk dat die Amerikaanse site ergens een punt heeft. Zelf heb ik onder dat motto met één (1) percent van mijn liquide spaargeld aandelen van een industriëel bedrijf gekocht. Zakt het allemaal verder door, ach, dan betaal ik ook mijn stukje van de rekening. En als we voor een ommekeer staan zoals in maart 2,003: dan zal ik er hier nog mààndenlang verschrikkelijk over kunnen opscheppen.
Dank zij de golf van optimisme van vandaag beperkt mijn verlies zich al tot slechts 15% van dat ene percent van mijn liquide spaargeld. Ik ben een echte meesterbelegger!
En dat laatste mag je letterlijk nemen. Ik vraag me af of al die tegenstanders van "steun met het geld van de belastingbetaler" zich goed realizeren dat, als het boeltje echt in elkaar klapt, er nog heel veel méér geld van de spaarder zal verloren gaan, dan er nu van "de belastingbetaler" wordt ingezet.
Maar soit.
Ik denk dat die Amerikaanse site ergens een punt heeft. Zelf heb ik onder dat motto met één (1) percent van mijn liquide spaargeld aandelen van een industriëel bedrijf gekocht. Zakt het allemaal verder door, ach, dan betaal ik ook mijn stukje van de rekening. En als we voor een ommekeer staan zoals in maart 2,003: dan zal ik er hier nog mààndenlang verschrikkelijk over kunnen opscheppen.
Dank zij de golf van optimisme van vandaag beperkt mijn verlies zich al tot slechts 15% van dat ene percent van mijn liquide spaargeld. Ik ben een echte meesterbelegger!
donderdag 18 september 2008
Niet bescheiden genoeg
Op wandel met verschillende familieleden doet kleuter Sarah één van die kleuteruitspraken die de aandacht trekt, en de hele groep schiet in de lach. Ik weet al niet meer wat ze gezegd heeft, maar de teneur van de reacties was “zooo bescheiden, die Sarah”. Waarop één van de familieleden laat ontglippen “helemaal haar vader, dus”. En de lezer voelt direct, een beetje op die zure toon die maakt dat je je fronsend loopt af te vragen “wat heb ik nu weer verkeerd gezegd?”.
Het raadsel was niet zo moeilijk. Hier op de tafel ligt Maps of Time (2,004) van David Christian. Het onderwerp is “Big History”; zowat het tegendeel van “de geschiedenis van het zout” en soortgelijke gespecializeerde onderwerpen, zoals dus ook lange reeksen koningen gevolgd door Romeinse cijfers of alles wat je kan te weten komen over de rode periode van de Korinthische vazen. Big History gaat integendeel over de heel grote schaal – de schaal die de lezer van Speels maar Serieus ook al een paar keer heeft zien passeren. Eén keer zelfs gebeurde dat op dezelfde maximale schaal die de auteur niet één kort postje (1), maar een heel dik boek lang volhoudt: de geschiedenis van het ons bekende universum, te beginnen met de Big Bang; een schaal waarop (bijvoorbeeld) het ontstaan van de eerste beschavingen een paragraaf van een hoofdstuk uitmaakt.
Het is een soort geschiedenis die (voor zover ik daar kijk op heb) lang uit de mode is geweest - misschien tot het punt waar we van “gediscreidteerd” kunnen spreken - naar ik denk als gevolg van mensen als een Hegel, een Marx of een Toynbee. Te vaag, te speculatief, te gemakkelijk om er uit te halen wat je nodig hebt en de rest te negeren, en zo altijd gelijk te krijgen. Maar tegelijk is het een schaal die mij nu eenmaal meer interesseert dan altijd weer die lange lijst van koningen met hun Romeinse cijfers en ik was de jaartallen nog vergeten: veel, veel jaartallen.
Het boek is groot, dik, zwaar, met een enorme lijst voetnoten en bibliographie... "Niet gemakkelijk, zeker?" sprak het gerespecteerd familielid toen hij het zag liggen. En de lezer kan zich het droevige vervolg inbeelden. Ik heb (weer eens) geantwoord in termen van een beschrijving van de realiteit (en niet van wat de mensen graag willen horen) en enkele uren later liep hij er nog altijd een beetje over te mokken. Zonder de details nog te weten zal ik iets gezegd hebben als “wie zoals ik te veel met erg verschillende onderwerpen bezig is krijgt gemakkelijk het gevoel dat er in boeken die achtereenvolgens al die onderwerpen behandelen niet veel nieuws meer te rapen is”. En je moet er geen moment aan twijfelen dat mijn gerespecteerd familielid daaruit maar twee woorden gehoord en onthouden heeft: “te” en “gemakkelijk”.
Maar het boek is wel degelijk heel interessant voor mensen die zelf al posts als die uit voetnoot (1) hebben geschreven omdat het vaak heel nieuwe (voor mij, althans) verbanden legt. Zo vond ik een tabel die het heeft over de hoeveelheid “vrije energie” die per tijd en per hoeveelheid materie stroomt door heel verschillende soorten systemen: zoals galaxieën; planeten, simpel leven, een menselijk brein, enzovoort. Je voelt het al komen: er gaat méér vrije energie om in de recentere systemen zoals een menselijk brein dan in dat oudere systemen zoals sterren en planeten. Dus kan je het verhaal van heel die Big History, zelfs als die aanvangt op een punt dat Arnold Tonbee er van zou duizelen, vertellen vanuit een heel nieuw perspectief: het (almaar snellere) verbruik van “vrije energie” naarmate de leeftijd van het bekende universum toeneemt.
Dus sta me toe even twee vliegen in één klap te slaan. Dat nieuwe perspectief opent (ten eerste) erg interessante invalshoeken en ideeën, en ik denk dat ik nu al (na 150 bladzijden) het boek durf aanbevelen aan iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis op deze schaal. En ten tweede, mensen zoals ik kunnen er nog héél veel van leren, omdat er nu eenmaal een groot verschil is tussen “iets gelezen hebben over een hoop van die onderwerpen” en “in staat zijn daartussen verbanden te leggen die veel verder gaan dan alleen maar chronologie”.
Zo, ik hoop dat ik me deze keer in meer sociaal correcte termen heb uitgedrukt...
------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/overzicht-der-overzichten.html
Het raadsel was niet zo moeilijk. Hier op de tafel ligt Maps of Time (2,004) van David Christian. Het onderwerp is “Big History”; zowat het tegendeel van “de geschiedenis van het zout” en soortgelijke gespecializeerde onderwerpen, zoals dus ook lange reeksen koningen gevolgd door Romeinse cijfers of alles wat je kan te weten komen over de rode periode van de Korinthische vazen. Big History gaat integendeel over de heel grote schaal – de schaal die de lezer van Speels maar Serieus ook al een paar keer heeft zien passeren. Eén keer zelfs gebeurde dat op dezelfde maximale schaal die de auteur niet één kort postje (1), maar een heel dik boek lang volhoudt: de geschiedenis van het ons bekende universum, te beginnen met de Big Bang; een schaal waarop (bijvoorbeeld) het ontstaan van de eerste beschavingen een paragraaf van een hoofdstuk uitmaakt.
Het is een soort geschiedenis die (voor zover ik daar kijk op heb) lang uit de mode is geweest - misschien tot het punt waar we van “gediscreidteerd” kunnen spreken - naar ik denk als gevolg van mensen als een Hegel, een Marx of een Toynbee. Te vaag, te speculatief, te gemakkelijk om er uit te halen wat je nodig hebt en de rest te negeren, en zo altijd gelijk te krijgen. Maar tegelijk is het een schaal die mij nu eenmaal meer interesseert dan altijd weer die lange lijst van koningen met hun Romeinse cijfers en ik was de jaartallen nog vergeten: veel, veel jaartallen.
Het boek is groot, dik, zwaar, met een enorme lijst voetnoten en bibliographie... "Niet gemakkelijk, zeker?" sprak het gerespecteerd familielid toen hij het zag liggen. En de lezer kan zich het droevige vervolg inbeelden. Ik heb (weer eens) geantwoord in termen van een beschrijving van de realiteit (en niet van wat de mensen graag willen horen) en enkele uren later liep hij er nog altijd een beetje over te mokken. Zonder de details nog te weten zal ik iets gezegd hebben als “wie zoals ik te veel met erg verschillende onderwerpen bezig is krijgt gemakkelijk het gevoel dat er in boeken die achtereenvolgens al die onderwerpen behandelen niet veel nieuws meer te rapen is”. En je moet er geen moment aan twijfelen dat mijn gerespecteerd familielid daaruit maar twee woorden gehoord en onthouden heeft: “te” en “gemakkelijk”.
Maar het boek is wel degelijk heel interessant voor mensen die zelf al posts als die uit voetnoot (1) hebben geschreven omdat het vaak heel nieuwe (voor mij, althans) verbanden legt. Zo vond ik een tabel die het heeft over de hoeveelheid “vrije energie” die per tijd en per hoeveelheid materie stroomt door heel verschillende soorten systemen: zoals galaxieën; planeten, simpel leven, een menselijk brein, enzovoort. Je voelt het al komen: er gaat méér vrije energie om in de recentere systemen zoals een menselijk brein dan in dat oudere systemen zoals sterren en planeten. Dus kan je het verhaal van heel die Big History, zelfs als die aanvangt op een punt dat Arnold Tonbee er van zou duizelen, vertellen vanuit een heel nieuw perspectief: het (almaar snellere) verbruik van “vrije energie” naarmate de leeftijd van het bekende universum toeneemt.
Dus sta me toe even twee vliegen in één klap te slaan. Dat nieuwe perspectief opent (ten eerste) erg interessante invalshoeken en ideeën, en ik denk dat ik nu al (na 150 bladzijden) het boek durf aanbevelen aan iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis op deze schaal. En ten tweede, mensen zoals ik kunnen er nog héél veel van leren, omdat er nu eenmaal een groot verschil is tussen “iets gelezen hebben over een hoop van die onderwerpen” en “in staat zijn daartussen verbanden te leggen die veel verder gaan dan alleen maar chronologie”.
Zo, ik hoop dat ik me deze keer in meer sociaal correcte termen heb uitgedrukt...
------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/overzicht-der-overzichten.html
woensdag 17 september 2008
"And you lost to a Balrog?"
Het volgende is een schaamteloze copy and paste. Niet schaamteloos in de zin dat ik zal proberen te plagiëren: de url waar het vandaan komt volgt. Wel schaamteloos in de zin dat ik een lange post maak zonder enige eigen verdienste, behalve dat ik het jammer zou vinden als het geleidelijk verdwijnt in de nevelen des tijds.
http://www.j-bradford-delong.net/movable_type/2003_archives/001649.html
Waarschuwing: wie Tolkien niet gelezen heeft zal er niet veel aan hebben.
------------------------------------------
Place: The Uttermost West, Before the Thrones of the Valar, in the Timeless Halls
Time: Between the Fellowship of the Ring and the Two Towers.
Maia 1: Olorin! How have you been! Seems like I haven't seen you for most of an age! What have you been doing?
Olorin: For thirty lives of men I have walked the roads of Middle-Earth till the bleeding cracks on my feet had bleeding cracks on them...
Maia 2: Oh, I remember. The mission. Coordinating the elves and men in that mopping-up operation against what's-his-name, that lieutenant of Morgoth, Gorthaur...
Olorin: He calls himself Sauron now...
Maia 1: What's it like? Living on Middle-Earth? Being incarnated in a mortal, killable fleshly body? Having only a dim shadow of your native powers, intelligence, and memory?
Olorin: I bitterly longed for this place desperately, yet my memory was so fogged that I could not really see what I yearned for in my mind's eye.
Maia 1: You couldn't even be known by your own name...
Olorin: Gandalf, they called me. Mithrandir...
Maia 2: But it's over now. Your task is done! You can kick back and relax. Wait until you see what Yavanna has just finished!
Maia 1: And Earendil has done the most amazing things with comets!
Olorin: Ummm...
Maia 2: Silence! They come.
(Enter Manwe, Varda, and Mandos. They seat themselves on their thrones.)
Varda: Olorin! It is good to see you! I did not expect you back for another year and a half.
Mandos: Indeed, he returns before his fated time.
Varda: But this is good news, no? You have succeeded. Unexpectedly and prematurely. After all, our Eldar King's plan was fated to work, right?
Olorin: Ummm...
Varda: And it was a well thought-out and clever plan plan. The careful breeding and evolution of a race of hnau--Hobbits--unusually resistant to the Ring's evil to serve as Ringbearers without falling into the trap of Isildur. The Blue Wizards to rally the Easterlings and the Haradrim against Mordor. Radagast to teach and summon all of animal and vegetable creation to the fight. You--as Gandalf--to reunite the Dunedain. The armies of the West, East, and South, assisted by the rest of Creation, all coordinated by Saruman the White as Head of the White Council, to converge on Mordor and protect the Hobbit-Ringbearers as the carried the Ring to Mount Doom. It was a well thought-out plan. I am only surprised that it has been accomplished so early. But why are you alone back? Surely Saruman, the first of wizards, should have pride of place in reporting this victory. You, after all, are only third in the hierarchy of the Istari...
Mandos: Not the third...
Olorin: Ummm...I don't quite know how to put this . . .
Eonwe: Oh, by Iluvatar! Something's gone wrong! You should have sent me again! I could have cleaned up this Sauron very very quickly! Why, when Ancalagon the Black emerged...
Varda: Eonwe! Quiet. Olorin has something to tell us!
Manwe: You were saying, Olorin?
Olorin: Ummm...
Varda: Yes?
Olorin: Ummm...
Mandos: Remember: what Olorin is about to tell us has been willed where what is willed must be...
Olorin: Ummm...
Manwe: Spit it out, Olorin. What has gone wrong?
Varda: Are you saying that the ring is not destroyed?
Olorin: Not exactly. Or, rather, not yet.
Varda: WHERE IS THE RING!
Olorin: Right now, I think it is in Lorien.
Eonwe: In the hands of Galadriel? That stuck-up traitoress Elven b...
Varda: No barracks language in the Timeless Hall, please, Eonwe.
Maia #1: Galadriel is going to claim the ring? Become a new Dark Lord? A Dark Queen, terrible as the dawn?
Mandos: That is not her fate. Galadriel has passed the test. She will return to us.
Varda: OLORIN. WHY ARE YOU HERE! WHAT HAPPENED TO YOUR WIZARD BODY! IT WAS A GOOD, TOUGH BODY! WHY AREN'T YOU WEARING IT!
Olorin: I had an accident?
Manwe: What sort of accident? What did you run into?
Olorin: Ummm...
Manwe: WHAT DID YOU RUN INTO!!
Olorin: In the Mines of Moria. I ran into a Balrog.
Manwe: And you lost to a Balrog?
Olorin: I didn't have my full strength. Remember, I was incarnated into a body without most of my powers. That was YOUR idea, remember? And I didn't lose. It was a draw.
Varda: Eonwe?
Eonwe: Yes?
Varda: At the end of the First Age, you said that all the Balrogs had been captured and
destroyed. I saw your report...
Eonwe: Ummm... well, you see, uh, in a manner of speaking, all the Balrogs were captured and destroyed. At least, that's what Olorin told me!
Olorin: Hey, wait a second!
Varda: Water under the bridge. Eonwe, I want you to restart the Balrog Subcommittee. If there's one, there may be others as well. Olorin, I want you to get over to Mandos's Halls to be measured for another body pronto. And somebody needs to try to contact Saruman the White to get his take on things. It should be easy. Our last message from him... was it 200 years ago?... said that he had recovered a Palantir...
Olorin: Ummm... I don't think that contacting Saruman via Palantir would be the greatest idea..
Varda: Why not? It can't be broken, and we know that he has one of the most powerful Palantirs. Look, I have our Palantir right here, let me just...
Olorin: I really wouldn't...
Varda: [a flash of lightning] Ouch! That stung! A giant eye... lidless... wreathed in flame. [Pause] Back when he used to play the harp at my feet, back when the Two Trees were in flower, he was a lot more handsome...
Mandos: His Doom...
Olorin: Saruman...
Mandos: Saruman's Doom hangs like a knife...
Manwe: You cannot mean...
Mandos: Saruman has Fallen. But he may still get up...
Varda: You mean that no Palantir can see anything except the Eye of Sauron?
Mandos: There is one to whom Iluvatar has given strength...
Manwe: This is getting us nowhere. Olorin: MAKE YOUR REPORT. WHAT HAS HAPPENED? WHERE ARE THE UNITED ARMIES OF LIGHT? WHO IS PROTECTING THE RINGBEARER? HOW HAS SARUMAN FALLEN?
Olorin: Ummm... I guess it started when I took too much of the Halflings' leaf, and it clouded my mind...
Maia #1: Yes?
Olorin: You see, the Great Ring was under my nose all the time, for sixty years. And I did not detect that Saruman had tried to look into the Palantir, and been daunted by the Eye of Sauron...
Varda: That is an uncommonly ugly shape...
Olorin: Nor did I understand that Saruman was breeding a great army of half-orcs and half-men--an army that could stand daylight, cover a great distance at speed, and attack the ringbearer...
Varda: And?
Olorin: And?
Varda: What happened when Saruman's army of half-orcs half-men attacked the ringbearer?
Olorin: I don't know...
Eonwe: You don't know?!
Olorin: I got killed--the balrog, remember? The one you said "didn't exist"?
Eonwe: I did my best. I...
Manwe: ENOUGH!!
Varda: So the ring might be in Saruman's hands right now?
Olorin: Ummm...
Varda: And he might be putting it on?
Olorin: Ummm...
Varda: Combining his own powers as one of the first of the Maiar with all of Sauron's strength, cruelty, and malice that he put into the One Ring?
Olorin: Ummm...
Varda: You have to go back! Now!
Olorin: No.
Varda: No?
Eonwe: No?
Manwe: No?
Olorin: I was not strong enough to face Saruman myself, remember? I was just the third of the wizards. And if he has and is using the ring, he'll turn me into...
E
onwe: Mincemeat?
Maiar #1: Shreds and gobbets, and then eat the gobbets?
Olorin: Exactly...
Varda: Ok. There. (Gestures.) Now you are first of the Istari, first of the wizards, strong enough to compel Saruman, and break his staff. Satisfied?
Olorin: No.
Varda: No?
Eonwe: No?
Manwe: No?
Olorin: Don't send me back!! You don't know what it's like out there!!
Mandos: Too bad. Back you shall go.
Varda: Better think up a plan--a way for you, with few and weak allies, to defeat Saruman, recover the ring, find a suitable ringbearer, and somehow get the ring past the armies of Sauron and into the fires of Mt. Doom.
Olorin: But...
Eonwe: Anyone want to bet? I'll give you two-to-one odds: 1500 quatloos says he's mincemeat within thirty days...
Varda: Eonwe?
Eonwe: Yes?
Varda: You are not helping.
Olorin: But why do you need me? Radagast the Brown is out there; he can do it. And, he's friends with the giant eagles.
Manwe: Wait. Are you suggesting we let Radagast direct the giant eagles to attack Barad-dur and peck out Sauron's one great eye?
Olorin: Works for me.
Eonwe: Three-to-two odds: 1000 quatloos says Sauron gets pecked.
Varda: Eonwe!
Eonwe: Sorry.
Varda: Olorin?
Olorin: Yes.
Varda: I sense a certain... hesitation. You used to be bold. Now it seems that you would rather do anything than go back to Middle Earth. Why? When I used to go there, it was quite... pleasant...
Olorin: Yes. I was bold. [Falls to his knees and begins to sob]
The Maiar look on in puzzled curiosity...
Varda: Olorin?
Olorin: *Sob* You don't know what it's like out there!!! *Sob*
Eonwe: 500 quatloos, even odds, that Olorin has a complete nervous breakdown and has to be taken someplace very, very quiet to recover.
Varda: Eonwe!!
Eonwe: Sorry.
Mandos: Olorin?
Olorin: Yes.
Mandos: Back you shall go.
Olorin: But the armies of Saruman outnumber the horseclans of Rohan five-to-one! And if Saruman gets hold of the Ring, Rohan and Gondor are toast!
Mandos: Back you shall go.
Eonwe: I'll give anyone who wants to take the other side of the bet 3-1 odds!
Olorin: And the armies of Mordor outnumber the combined armies of Gondor by nine-to-one!
Mandos: Back you shall go!
Olorin: And there is no strength in the elves. And the dwarves are greedy gold-diggers. And most of the humans are on Sauron's side. And the Steward of Gondor is insane and jealous of Aragorn. It's hopeless.
Mandos: Then you had better think of a plan, shouldn't you? Back you shall go!!
Eonwe: 10-1 odds! 10-1 odds! 10-1 that Olorin goes to the booby hatch rather than back to Middan-Gearth!!
Olorin: And there is nobody, nobody in Middle-Earth who knows how to enter Mordor, or pass the Black Gate, or find the Mountain of Doom! Even with an army there is nobody to lead it in the right direction! They would all die of the poison fumes!!
Varda: Mandos? Can you tell us anything about what is fated to happen?
Mandos: Back Olorin shall go. And the hobbit ringbearer is remarkably resistant to the Ring's evil. But not resistant enough. He will need a strange kind of "help" to accomplish his task.
Eonwe: Are you suggesting that Olorin will have to throw the ringbearer into the fires of Mount Doom? That would be really mean!
Varda: Eonwe. How would you like to contemplate the next age of the world through a frog's eyes?
Eonwe: 20-1 odds! Okay, I'm going.
Maiar #3: 10-1 odds Eonwe gets turned into a frog by day's end!
http://www.j-bradford-delong.net/movable_type/2003_archives/001649.html
Waarschuwing: wie Tolkien niet gelezen heeft zal er niet veel aan hebben.
------------------------------------------
Place: The Uttermost West, Before the Thrones of the Valar, in the Timeless Halls
Time: Between the Fellowship of the Ring and the Two Towers.
Maia 1: Olorin! How have you been! Seems like I haven't seen you for most of an age! What have you been doing?
Olorin: For thirty lives of men I have walked the roads of Middle-Earth till the bleeding cracks on my feet had bleeding cracks on them...
Maia 2: Oh, I remember. The mission. Coordinating the elves and men in that mopping-up operation against what's-his-name, that lieutenant of Morgoth, Gorthaur...
Olorin: He calls himself Sauron now...
Maia 1: What's it like? Living on Middle-Earth? Being incarnated in a mortal, killable fleshly body? Having only a dim shadow of your native powers, intelligence, and memory?
Olorin: I bitterly longed for this place desperately, yet my memory was so fogged that I could not really see what I yearned for in my mind's eye.
Maia 1: You couldn't even be known by your own name...
Olorin: Gandalf, they called me. Mithrandir...
Maia 2: But it's over now. Your task is done! You can kick back and relax. Wait until you see what Yavanna has just finished!
Maia 1: And Earendil has done the most amazing things with comets!
Olorin: Ummm...
Maia 2: Silence! They come.
(Enter Manwe, Varda, and Mandos. They seat themselves on their thrones.)
Varda: Olorin! It is good to see you! I did not expect you back for another year and a half.
Mandos: Indeed, he returns before his fated time.
Varda: But this is good news, no? You have succeeded. Unexpectedly and prematurely. After all, our Eldar King's plan was fated to work, right?
Olorin: Ummm...
Varda: And it was a well thought-out and clever plan plan. The careful breeding and evolution of a race of hnau--Hobbits--unusually resistant to the Ring's evil to serve as Ringbearers without falling into the trap of Isildur. The Blue Wizards to rally the Easterlings and the Haradrim against Mordor. Radagast to teach and summon all of animal and vegetable creation to the fight. You--as Gandalf--to reunite the Dunedain. The armies of the West, East, and South, assisted by the rest of Creation, all coordinated by Saruman the White as Head of the White Council, to converge on Mordor and protect the Hobbit-Ringbearers as the carried the Ring to Mount Doom. It was a well thought-out plan. I am only surprised that it has been accomplished so early. But why are you alone back? Surely Saruman, the first of wizards, should have pride of place in reporting this victory. You, after all, are only third in the hierarchy of the Istari...
Mandos: Not the third...
Olorin: Ummm...I don't quite know how to put this . . .
Eonwe: Oh, by Iluvatar! Something's gone wrong! You should have sent me again! I could have cleaned up this Sauron very very quickly! Why, when Ancalagon the Black emerged...
Varda: Eonwe! Quiet. Olorin has something to tell us!
Manwe: You were saying, Olorin?
Olorin: Ummm...
Varda: Yes?
Olorin: Ummm...
Mandos: Remember: what Olorin is about to tell us has been willed where what is willed must be...
Olorin: Ummm...
Manwe: Spit it out, Olorin. What has gone wrong?
Varda: Are you saying that the ring is not destroyed?
Olorin: Not exactly. Or, rather, not yet.
Varda: WHERE IS THE RING!
Olorin: Right now, I think it is in Lorien.
Eonwe: In the hands of Galadriel? That stuck-up traitoress Elven b...
Varda: No barracks language in the Timeless Hall, please, Eonwe.
Maia #1: Galadriel is going to claim the ring? Become a new Dark Lord? A Dark Queen, terrible as the dawn?
Mandos: That is not her fate. Galadriel has passed the test. She will return to us.
Varda: OLORIN. WHY ARE YOU HERE! WHAT HAPPENED TO YOUR WIZARD BODY! IT WAS A GOOD, TOUGH BODY! WHY AREN'T YOU WEARING IT!
Olorin: I had an accident?
Manwe: What sort of accident? What did you run into?
Olorin: Ummm...
Manwe: WHAT DID YOU RUN INTO!!
Olorin: In the Mines of Moria. I ran into a Balrog.
Manwe: And you lost to a Balrog?
Olorin: I didn't have my full strength. Remember, I was incarnated into a body without most of my powers. That was YOUR idea, remember? And I didn't lose. It was a draw.
Varda: Eonwe?
Eonwe: Yes?
Varda: At the end of the First Age, you said that all the Balrogs had been captured and
destroyed. I saw your report...
Eonwe: Ummm... well, you see, uh, in a manner of speaking, all the Balrogs were captured and destroyed. At least, that's what Olorin told me!
Olorin: Hey, wait a second!
Varda: Water under the bridge. Eonwe, I want you to restart the Balrog Subcommittee. If there's one, there may be others as well. Olorin, I want you to get over to Mandos's Halls to be measured for another body pronto. And somebody needs to try to contact Saruman the White to get his take on things. It should be easy. Our last message from him... was it 200 years ago?... said that he had recovered a Palantir...
Olorin: Ummm... I don't think that contacting Saruman via Palantir would be the greatest idea..
Varda: Why not? It can't be broken, and we know that he has one of the most powerful Palantirs. Look, I have our Palantir right here, let me just...
Olorin: I really wouldn't...
Varda: [a flash of lightning] Ouch! That stung! A giant eye... lidless... wreathed in flame. [Pause] Back when he used to play the harp at my feet, back when the Two Trees were in flower, he was a lot more handsome...
Mandos: His Doom...
Olorin: Saruman...
Mandos: Saruman's Doom hangs like a knife...
Manwe: You cannot mean...
Mandos: Saruman has Fallen. But he may still get up...
Varda: You mean that no Palantir can see anything except the Eye of Sauron?
Mandos: There is one to whom Iluvatar has given strength...
Manwe: This is getting us nowhere. Olorin: MAKE YOUR REPORT. WHAT HAS HAPPENED? WHERE ARE THE UNITED ARMIES OF LIGHT? WHO IS PROTECTING THE RINGBEARER? HOW HAS SARUMAN FALLEN?
Olorin: Ummm... I guess it started when I took too much of the Halflings' leaf, and it clouded my mind...
Maia #1: Yes?
Olorin: You see, the Great Ring was under my nose all the time, for sixty years. And I did not detect that Saruman had tried to look into the Palantir, and been daunted by the Eye of Sauron...
Varda: That is an uncommonly ugly shape...
Olorin: Nor did I understand that Saruman was breeding a great army of half-orcs and half-men--an army that could stand daylight, cover a great distance at speed, and attack the ringbearer...
Varda: And?
Olorin: And?
Varda: What happened when Saruman's army of half-orcs half-men attacked the ringbearer?
Olorin: I don't know...
Eonwe: You don't know?!
Olorin: I got killed--the balrog, remember? The one you said "didn't exist"?
Eonwe: I did my best. I...
Manwe: ENOUGH!!
Varda: So the ring might be in Saruman's hands right now?
Olorin: Ummm...
Varda: And he might be putting it on?
Olorin: Ummm...
Varda: Combining his own powers as one of the first of the Maiar with all of Sauron's strength, cruelty, and malice that he put into the One Ring?
Olorin: Ummm...
Varda: You have to go back! Now!
Olorin: No.
Varda: No?
Eonwe: No?
Manwe: No?
Olorin: I was not strong enough to face Saruman myself, remember? I was just the third of the wizards. And if he has and is using the ring, he'll turn me into...
E
onwe: Mincemeat?
Maiar #1: Shreds and gobbets, and then eat the gobbets?
Olorin: Exactly...
Varda: Ok. There. (Gestures.) Now you are first of the Istari, first of the wizards, strong enough to compel Saruman, and break his staff. Satisfied?
Olorin: No.
Varda: No?
Eonwe: No?
Manwe: No?
Olorin: Don't send me back!! You don't know what it's like out there!!
Mandos: Too bad. Back you shall go.
Varda: Better think up a plan--a way for you, with few and weak allies, to defeat Saruman, recover the ring, find a suitable ringbearer, and somehow get the ring past the armies of Sauron and into the fires of Mt. Doom.
Olorin: But...
Eonwe: Anyone want to bet? I'll give you two-to-one odds: 1500 quatloos says he's mincemeat within thirty days...
Varda: Eonwe?
Eonwe: Yes?
Varda: You are not helping.
Olorin: But why do you need me? Radagast the Brown is out there; he can do it. And, he's friends with the giant eagles.
Manwe: Wait. Are you suggesting we let Radagast direct the giant eagles to attack Barad-dur and peck out Sauron's one great eye?
Olorin: Works for me.
Eonwe: Three-to-two odds: 1000 quatloos says Sauron gets pecked.
Varda: Eonwe!
Eonwe: Sorry.
Varda: Olorin?
Olorin: Yes.
Varda: I sense a certain... hesitation. You used to be bold. Now it seems that you would rather do anything than go back to Middle Earth. Why? When I used to go there, it was quite... pleasant...
Olorin: Yes. I was bold. [Falls to his knees and begins to sob]
The Maiar look on in puzzled curiosity...
Varda: Olorin?
Olorin: *Sob* You don't know what it's like out there!!! *Sob*
Eonwe: 500 quatloos, even odds, that Olorin has a complete nervous breakdown and has to be taken someplace very, very quiet to recover.
Varda: Eonwe!!
Eonwe: Sorry.
Mandos: Olorin?
Olorin: Yes.
Mandos: Back you shall go.
Olorin: But the armies of Saruman outnumber the horseclans of Rohan five-to-one! And if Saruman gets hold of the Ring, Rohan and Gondor are toast!
Mandos: Back you shall go.
Eonwe: I'll give anyone who wants to take the other side of the bet 3-1 odds!
Olorin: And the armies of Mordor outnumber the combined armies of Gondor by nine-to-one!
Mandos: Back you shall go!
Olorin: And there is no strength in the elves. And the dwarves are greedy gold-diggers. And most of the humans are on Sauron's side. And the Steward of Gondor is insane and jealous of Aragorn. It's hopeless.
Mandos: Then you had better think of a plan, shouldn't you? Back you shall go!!
Eonwe: 10-1 odds! 10-1 odds! 10-1 that Olorin goes to the booby hatch rather than back to Middan-Gearth!!
Olorin: And there is nobody, nobody in Middle-Earth who knows how to enter Mordor, or pass the Black Gate, or find the Mountain of Doom! Even with an army there is nobody to lead it in the right direction! They would all die of the poison fumes!!
Varda: Mandos? Can you tell us anything about what is fated to happen?
Mandos: Back Olorin shall go. And the hobbit ringbearer is remarkably resistant to the Ring's evil. But not resistant enough. He will need a strange kind of "help" to accomplish his task.
Eonwe: Are you suggesting that Olorin will have to throw the ringbearer into the fires of Mount Doom? That would be really mean!
Varda: Eonwe. How would you like to contemplate the next age of the world through a frog's eyes?
Eonwe: 20-1 odds! Okay, I'm going.
Maiar #3: 10-1 odds Eonwe gets turned into a frog by day's end!
dinsdag 16 september 2008
"Turning shit into gold" (en omgekeerd)
"Ze hebben shit in goud veranderd" zei mijn collega compleet gedegoûteerd, "en nu zijn ze verbaasd dat het omgekeerde ook kan gebeuren".
Jaja, je zou het in het spervuur aan kritieken op de financiële markten nog vergeten, maar wil je nu eens wat weten? 99% van de mensen die in de markten werken zijn fatsoenlijke mensen! Ze hebben een job die ze proberen goed te doen! Wanneer de boel in de soep draait, al dan niet door toedoen van dat ene percent, dan hebben ze daar erg onder te lijden bij de uitoefening van hun job, en geloof me, daar beleven ze helemààl geen plezier aan.
Maar goed, dat "turning shit into gold" evolueerde in een best interessant gesprek, in één van die merkwaardige kalmtes die je soms meemaakt in volle paniek, wanneer de mensen beseffen: wat ik nu ook nog uithaal, het verandert er allemaal niks, niks, niks meer aan, de krachten die nu zijn losgebroken razen oncontroleerbaar over ons heen en we zullen zien hoe groot de schade is als en wanneer de rust weerkeert. En dus begonnen wij een gezellige financiëel-filosofisch-historische babbel.
In zekere zin, doceerde met opgeheven vinger en op zeer belerende toon één van de deelnemers die we om verkeerde indrukken te vermijden "K" zullen noemen, is dat veranderen van shit in goud en omgekeerd de financiële geschiedenis van de mensheid. Het ene uiterste zou je met een tulpenbol kunnen aanduiden. Eens op een dag, in een periode waarin een klein stukje Europa een loepzuiver voorschot op de Verlichting van een eeuw later nam, stegen de prijzen van de tulpenbollen naar ongeziene hoogten, tot het punt (als ik me dat tenminste goed herinner) dat ze evenveel waard waren als een huis. Het was de Gouden Eeuw van Holland; het was de tijd waarin Amsterdam een financiële gesofisticeerdheid bereikte die niet zo heel veel later een bijdrage zou gaan leveren aan de Industriële Revolutie en de definitieve doorbraak van "Het Westen" op het wereldtoneel.
Maar uitgerekend in dat Amsterdam gaven zeer serieuze mensen heelder huizen weg voor een stuk plant waar je hoogstens, en dan nog binnen een beperkt tijdsbestek, een bloem van kon maken. Tot de prijzen in elkaar klapten en iedereen er met beteuterde gezichten op stond te kijken en dure eden zwoer dat Het Nooit Meer Opnieuw Ging Gebeuren (Of Wat Dacht Je?).
Maar er is ook een ander extreem. Men neme een briefje van (zeg) 20 euro en men bekijke het goed. Papier! Gewoon, doordeweeks, banaal papier, en dan nog onbruikbaar gemaakt door alle electronische en chemische rommel die ze er in hebben gestopt. En toch kan je er voor 20 euro patatjes mee kopen! Turning shit (papier) into gold!
Heel lang geleden al betaalden mensen met edelmetaal, zeg: zilver. Het was evenwel niet altijd simpel, als je een blok van pakweg tien kilo zilver bij had, om een pint te gaan pakken. En men ontdekte iets vreemds. Als je een blok zilver op een betrouwbare, controleerbare en duurzame manier verdeelde over duizend stukjes van tien gram, dan kon je voor eenzelfde hoeveelheid zilver meer goederen aankopen (1)! De prijzen, uitgedrukt in kleine gestandaardizeerde blokjes waren lager dan uitgedrukt in grote, moeilijk handelbare blokken. Of ook, dezelfde hoeveelheid zilver had een grotere waarde gekregen. Turning shit (onhandelbaar zilver) into gold (handelbaar silver)!
En hier heeft de mirakuleuze vermeerdering van de waarde van dezelfde hoeveelheid zilver wel degelijk een reële basis, namelijk datgene wat wij "liquiditeit" noemen; een betekenis die je ook in het Engelse woord voor deviezen "currency" terugvindt. Als je van je tien kilo zilver enkele blokjes kan afnemen omdat het verdeeld is in muntjes van tien gram, dan kan je wèl een pint gaan pakken, en als het niet verdeeld is kan je dat niet; of toch veel minder gemakkelijk. En een hoeveelheid zilver in een vorm waar je meer mee kan doen dan eenzelfde hoeveelheid in een vorm waar je minder mee kan doen is toch ook "meer waard", denk je ook niet?
Die liquiditeit vind je ook terug in de pogingen van de beheerders van zeer eerbiedwaardige hypotheekleningen om hun portefeuilles te effectizeren zodat er veel meer geld ter beschikking kwam om meer hypotheken toe te kennen, tot al dat geld op de duur naar steeds minder betrouwbare ontleners begon te vloeien (2) en... en...
... nu staan de serieuze mensen van de markten er zwaar gedegoûteerd op te kijken, en de minder serieuze mensen staan er met beteuterde gezichten op te kijken en zweren dure eden dat het Deze Keer Toch Echt Voor De Allerlaatste Keer Moet Geweest zijn.
Maar de waarheid is vanzelfsprekend: bij de eerste de beste gelegenheid zal het opnieuw gebeuren.
-----------------------------------
(1) Dit heb ik uit een boek dat bijna van voor tot achter ver boven mijn pet ging, maar dit heb ik er toch uit begrepen: Sargent & Velde, The Big Problem of Small Change, 2,002.
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/de-subprime-crisis-en-het-monster-van.html
Jaja, je zou het in het spervuur aan kritieken op de financiële markten nog vergeten, maar wil je nu eens wat weten? 99% van de mensen die in de markten werken zijn fatsoenlijke mensen! Ze hebben een job die ze proberen goed te doen! Wanneer de boel in de soep draait, al dan niet door toedoen van dat ene percent, dan hebben ze daar erg onder te lijden bij de uitoefening van hun job, en geloof me, daar beleven ze helemààl geen plezier aan.
Maar goed, dat "turning shit into gold" evolueerde in een best interessant gesprek, in één van die merkwaardige kalmtes die je soms meemaakt in volle paniek, wanneer de mensen beseffen: wat ik nu ook nog uithaal, het verandert er allemaal niks, niks, niks meer aan, de krachten die nu zijn losgebroken razen oncontroleerbaar over ons heen en we zullen zien hoe groot de schade is als en wanneer de rust weerkeert. En dus begonnen wij een gezellige financiëel-filosofisch-historische babbel.
In zekere zin, doceerde met opgeheven vinger en op zeer belerende toon één van de deelnemers die we om verkeerde indrukken te vermijden "K" zullen noemen, is dat veranderen van shit in goud en omgekeerd de financiële geschiedenis van de mensheid. Het ene uiterste zou je met een tulpenbol kunnen aanduiden. Eens op een dag, in een periode waarin een klein stukje Europa een loepzuiver voorschot op de Verlichting van een eeuw later nam, stegen de prijzen van de tulpenbollen naar ongeziene hoogten, tot het punt (als ik me dat tenminste goed herinner) dat ze evenveel waard waren als een huis. Het was de Gouden Eeuw van Holland; het was de tijd waarin Amsterdam een financiële gesofisticeerdheid bereikte die niet zo heel veel later een bijdrage zou gaan leveren aan de Industriële Revolutie en de definitieve doorbraak van "Het Westen" op het wereldtoneel.
Maar uitgerekend in dat Amsterdam gaven zeer serieuze mensen heelder huizen weg voor een stuk plant waar je hoogstens, en dan nog binnen een beperkt tijdsbestek, een bloem van kon maken. Tot de prijzen in elkaar klapten en iedereen er met beteuterde gezichten op stond te kijken en dure eden zwoer dat Het Nooit Meer Opnieuw Ging Gebeuren (Of Wat Dacht Je?).
Maar er is ook een ander extreem. Men neme een briefje van (zeg) 20 euro en men bekijke het goed. Papier! Gewoon, doordeweeks, banaal papier, en dan nog onbruikbaar gemaakt door alle electronische en chemische rommel die ze er in hebben gestopt. En toch kan je er voor 20 euro patatjes mee kopen! Turning shit (papier) into gold!
Heel lang geleden al betaalden mensen met edelmetaal, zeg: zilver. Het was evenwel niet altijd simpel, als je een blok van pakweg tien kilo zilver bij had, om een pint te gaan pakken. En men ontdekte iets vreemds. Als je een blok zilver op een betrouwbare, controleerbare en duurzame manier verdeelde over duizend stukjes van tien gram, dan kon je voor eenzelfde hoeveelheid zilver meer goederen aankopen (1)! De prijzen, uitgedrukt in kleine gestandaardizeerde blokjes waren lager dan uitgedrukt in grote, moeilijk handelbare blokken. Of ook, dezelfde hoeveelheid zilver had een grotere waarde gekregen. Turning shit (onhandelbaar zilver) into gold (handelbaar silver)!
En hier heeft de mirakuleuze vermeerdering van de waarde van dezelfde hoeveelheid zilver wel degelijk een reële basis, namelijk datgene wat wij "liquiditeit" noemen; een betekenis die je ook in het Engelse woord voor deviezen "currency" terugvindt. Als je van je tien kilo zilver enkele blokjes kan afnemen omdat het verdeeld is in muntjes van tien gram, dan kan je wèl een pint gaan pakken, en als het niet verdeeld is kan je dat niet; of toch veel minder gemakkelijk. En een hoeveelheid zilver in een vorm waar je meer mee kan doen dan eenzelfde hoeveelheid in een vorm waar je minder mee kan doen is toch ook "meer waard", denk je ook niet?
Die liquiditeit vind je ook terug in de pogingen van de beheerders van zeer eerbiedwaardige hypotheekleningen om hun portefeuilles te effectizeren zodat er veel meer geld ter beschikking kwam om meer hypotheken toe te kennen, tot al dat geld op de duur naar steeds minder betrouwbare ontleners begon te vloeien (2) en... en...
... nu staan de serieuze mensen van de markten er zwaar gedegoûteerd op te kijken, en de minder serieuze mensen staan er met beteuterde gezichten op te kijken en zweren dure eden dat het Deze Keer Toch Echt Voor De Allerlaatste Keer Moet Geweest zijn.
Maar de waarheid is vanzelfsprekend: bij de eerste de beste gelegenheid zal het opnieuw gebeuren.
-----------------------------------
(1) Dit heb ik uit een boek dat bijna van voor tot achter ver boven mijn pet ging, maar dit heb ik er toch uit begrepen: Sargent & Velde, The Big Problem of Small Change, 2,002.
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/de-subprime-crisis-en-het-monster-van.html
maandag 15 september 2008
Onze VZW: nieuwsbrief
Natuurlijk weet ik dat de lezers van Speels maar Serieus geregeld spontaan een kijkje nemen op de site van onze VZW, waarmee we als klein clubje proberen enkele dingen te doen rond armoedebestrijding in een streek in Kameroen. De diepere filosofie is hier dat wie armoede bestrijdt van mensen die in of bij de regenwouden leven maakt dat die mensen minder van het regenwoud zelf moeten leven. Vertaald: minder bomen moeten omhakken of op bedreigde diersoorten jagen.
Dus de lezer weet eigenlijk al dat we in een groep dorpjes aan de rand van een beschermd gebied - en wel aan de buiten rand, zodat het beschermd gebied de facto een beetje groter is geworden - een project hebben lopen om de mensen te doen overschakelen op bijenteelt, en dat combineren met het uitbouwen van een lokaal schooltje. Wie het nog niet wist kan altijd een kijkje nemen door onderaan op de "tag" Onze VZW te klikken.
Hoe dan ook, af en toe verschijnt er een nieuwsbrief met de jongste vorderingen en berichten, en sta me toe de url van de laatste versie mee te geven:
http://www.ape-assistance.org/uploads_doc/Nieuwsbrief%20september%202008.pdf
Deze keer is een bericht van onze erevoorzitter Jef Dupain de hoofdmoot. Jef is alweer druk bezig in het Lomako woud in Kongo. Wie me al langer kent weet: dat is waar de bonobo's zitten, en waar de onderzoekers enkele jaren geleden wegens de burgeroorlog zeer tegen hun zin moesten vertrekken. Zoiets doet me altijd bedenken: er zijn mensen die in het gemak van hun woonkamer in Europa blogpostjes schrijven, en er zijn mensen die het tot en met de jungle gaan doen. Naast Jefs bericht zijn er nog enkele updates over onze projecten zelf: de bijenkasten het schooltje.
Terzijde geef ik ook mee dat ons clubje af en toe nog nevenactiviteiten organizeert. Deze zomer was er een stilaan traditionele barbecue (die enkele honderden euro oplevert, en geloof me, op ons niveau tellen die ook mee). Rechtsboven op de homepage staat er een activiteitenkalender:
http://www.ape-assistance.org/modules/motionmill/index.php?iid=148
Het blijft toch een beetje een gelegenheid om in contact te komen met natuurbehoud, armoedebestrijding, ontwikkeling en meer van die dingen...
Dus de lezer weet eigenlijk al dat we in een groep dorpjes aan de rand van een beschermd gebied - en wel aan de buiten rand, zodat het beschermd gebied de facto een beetje groter is geworden - een project hebben lopen om de mensen te doen overschakelen op bijenteelt, en dat combineren met het uitbouwen van een lokaal schooltje. Wie het nog niet wist kan altijd een kijkje nemen door onderaan op de "tag" Onze VZW te klikken.
Hoe dan ook, af en toe verschijnt er een nieuwsbrief met de jongste vorderingen en berichten, en sta me toe de url van de laatste versie mee te geven:
http://www.ape-assistance.org/uploads_doc/Nieuwsbrief%20september%202008.pdf
Deze keer is een bericht van onze erevoorzitter Jef Dupain de hoofdmoot. Jef is alweer druk bezig in het Lomako woud in Kongo. Wie me al langer kent weet: dat is waar de bonobo's zitten, en waar de onderzoekers enkele jaren geleden wegens de burgeroorlog zeer tegen hun zin moesten vertrekken. Zoiets doet me altijd bedenken: er zijn mensen die in het gemak van hun woonkamer in Europa blogpostjes schrijven, en er zijn mensen die het tot en met de jungle gaan doen. Naast Jefs bericht zijn er nog enkele updates over onze projecten zelf: de bijenkasten het schooltje.
Terzijde geef ik ook mee dat ons clubje af en toe nog nevenactiviteiten organizeert. Deze zomer was er een stilaan traditionele barbecue (die enkele honderden euro oplevert, en geloof me, op ons niveau tellen die ook mee). Rechtsboven op de homepage staat er een activiteitenkalender:
http://www.ape-assistance.org/modules/motionmill/index.php?iid=148
Het blijft toch een beetje een gelegenheid om in contact te komen met natuurbehoud, armoedebestrijding, ontwikkeling en meer van die dingen...
zondag 14 september 2008
Eerste herinneringen?
Iets waar een mens waarschijnlijk véél te weinig stil bij staat: nu de kleuter drie jaar is beleeft ze mogelijk de eerste momenten van haar leven waaraan ze later herinneringen zal overhouden. Dat was tenminste bij mij zo: ik zie nu nog beelden uit het appartement waar mijn ouders uit verhuisd zijn toen ik drie was, alsook beelden van de eerste kleuterklas waar ik toen zat: onder andere een speeltuintje.
Het schiet me zomaar te binnen omdat één van de grootvaders, mijmerend, weemoedig, zich luidop afvroeg: zo’n kind, zou dat zich nog iets herinneren van deze periode? Een bejaarde grootouder die zich uitgerekend die vraag stelt... Je voelt dat daar ook alweer heel veel stof voor mijmeringen achter zit, en wie me al een beetje kent weet: ik pink alweer een traan weg.
Maar misschien zit er een beetje troost in de gedachte dat het goed mogelijk is dat tenminste kleuter Sarah zich nog iets van de toestand van vandaag zal herinneren. En dat is belangrijk, omdat de herinnering aan een goede kindertijd een mens heel veel stabiliteit voor de rest van het leven kan bezorgen.
Bijvoorbeeld, het bezoek aan Plopsaland in De Panne. Voor papa was het iets waar hij in het pré-Sarah tijdperk alleen maar met afgrijzen aan gedacht zou hebben. Maar we worden allemaal een heel stuk heropgevoed door onze kinderen, en kijk, het is best een mooi park waar het heel gezellig wandelen is. En goede verkopers dat het zijn! Bij het binnenkomen staan Boemba en de Kabouters Plop en Klus je op te wachten, en het volstaat dat kleuter Sarah er met open mond op staat te kijken, en er verschijnt een fotograaf en voor je het weet staat de hele familie lachend arm in arm met al die figuren op de foto...
... en bij het buitengaan worden ze je voor 6 (!) euro per stuk aangeboden, zooo schattig, en zooo snoezig, en zoooo voort, en met minder dan één van die toch wel goed gemaakte foto’s raak je niet weg, nietwaar?
Zo hebben wij nu dus ook een foto van ons hele gezin in gezelschap van niemand minder dan Kabouter Plop, belangrijk bewijsmateriaal. Wat ik overigens te laat heb gemerkt is dat uitgerekend die sessies voor kleuters (“bijna-peuters”) de belangrijkste zijn. Nadat wij dus al een hoop tijd hadden gespendeerd aan Boemba en allerlei kabouters sprak de kleuter “nu wil ik ook nog bij Kabouter Klus”. Maar nee, zei papa, die komen wij hier heus nog wel genoeg tegen, veel belangrijker attracties wachten ons! En dat was ook zo, maar het noodlot wilde dat wij nergens meer Kabouter Klus tegen het lijf zijn gebotst... En zo was de dag toch één van zijn grote teleurstellingen rijker... Bijgeleerd: voor kleuters van net drie jaar is het bezoek aan Kabouter Plop en zijn vriendjes in belang goed vergelijkbaar met het bezoek aan Sinterklaas.
Of misschien herinnert kleuter Sarah zich gedurende de rest van haar leven wel haar eerste heel prille bezoekjes aan de zee? “Papa wij gaan voetjes maken hé!” komt ze op het strand heel enthousiast roepend naar mij toegestormd. Papa fronst de wenkbrauwen. Hij is vertrouwd met de uitspraken en statements van de metafysica (“dat deel van de filosofie dat de filosofen een slechte naam bezorgt”, zoals een vriend van me het ooit uitdrukte), en hij kan redelijk wijs uit het staccato dat de deelnemers aan de financiële markten elkaar geregeld toeratelen, maar “we gaan voetjes maken”???
Kleuter Sarah legt het geval uit. Ze wijst op de voetafdrukken die onze voeten achterlaten in het zand: we zijn voetjes aan het maken! De pret stijgt ten top wanneer we een halve kolonie meeuwen passeren: de meeuwen hebben ook voetjes gemaakt: van die rare, drietenige voetjes, maar evengoed: voetjes. Ze kennen hun wereld, die meeuwen.
Of misschien zal het bezoek aan de Zoo van Antwerpen in haar geheugen blijven hangen? Ze wist alvast te vertellen dat bepaalde vissen een pyama aanhebben. We probeerden na het bezoek haar herinnering wat op de proef te stellen.
Papa: “Saartje, heb je vandaag olifanten gezien?”
Kleuter: “Jààààààà...”
Papa: “En zijn dat kleine beestjes, olifanten?
Kleuter: “nééééééééé...”
Papa: “Wat voor beesten zijn dat dan, olifanten?”
Kleuter: “Hééééél! Groooooot!”
Papa: “Goed zo! En giraffen?
Kleuter: “Ook groot!”
Papa: “En leeuwen?”
“Kleuter: “Ook groot!”
Papa: “En waren er ook kleine beestjes in de Zoo?”
Kleuter: “Jààààààà...”
Papa: “Welke kleine beestjes waren er dan in de Zoo?
Kleuter (op ietwat bedremmelde toon): “Saartje en Thomas”.
Het schiet me zomaar te binnen omdat één van de grootvaders, mijmerend, weemoedig, zich luidop afvroeg: zo’n kind, zou dat zich nog iets herinneren van deze periode? Een bejaarde grootouder die zich uitgerekend die vraag stelt... Je voelt dat daar ook alweer heel veel stof voor mijmeringen achter zit, en wie me al een beetje kent weet: ik pink alweer een traan weg.
Maar misschien zit er een beetje troost in de gedachte dat het goed mogelijk is dat tenminste kleuter Sarah zich nog iets van de toestand van vandaag zal herinneren. En dat is belangrijk, omdat de herinnering aan een goede kindertijd een mens heel veel stabiliteit voor de rest van het leven kan bezorgen.
Bijvoorbeeld, het bezoek aan Plopsaland in De Panne. Voor papa was het iets waar hij in het pré-Sarah tijdperk alleen maar met afgrijzen aan gedacht zou hebben. Maar we worden allemaal een heel stuk heropgevoed door onze kinderen, en kijk, het is best een mooi park waar het heel gezellig wandelen is. En goede verkopers dat het zijn! Bij het binnenkomen staan Boemba en de Kabouters Plop en Klus je op te wachten, en het volstaat dat kleuter Sarah er met open mond op staat te kijken, en er verschijnt een fotograaf en voor je het weet staat de hele familie lachend arm in arm met al die figuren op de foto...
... en bij het buitengaan worden ze je voor 6 (!) euro per stuk aangeboden, zooo schattig, en zooo snoezig, en zoooo voort, en met minder dan één van die toch wel goed gemaakte foto’s raak je niet weg, nietwaar?
Zo hebben wij nu dus ook een foto van ons hele gezin in gezelschap van niemand minder dan Kabouter Plop, belangrijk bewijsmateriaal. Wat ik overigens te laat heb gemerkt is dat uitgerekend die sessies voor kleuters (“bijna-peuters”) de belangrijkste zijn. Nadat wij dus al een hoop tijd hadden gespendeerd aan Boemba en allerlei kabouters sprak de kleuter “nu wil ik ook nog bij Kabouter Klus”. Maar nee, zei papa, die komen wij hier heus nog wel genoeg tegen, veel belangrijker attracties wachten ons! En dat was ook zo, maar het noodlot wilde dat wij nergens meer Kabouter Klus tegen het lijf zijn gebotst... En zo was de dag toch één van zijn grote teleurstellingen rijker... Bijgeleerd: voor kleuters van net drie jaar is het bezoek aan Kabouter Plop en zijn vriendjes in belang goed vergelijkbaar met het bezoek aan Sinterklaas.
Of misschien herinnert kleuter Sarah zich gedurende de rest van haar leven wel haar eerste heel prille bezoekjes aan de zee? “Papa wij gaan voetjes maken hé!” komt ze op het strand heel enthousiast roepend naar mij toegestormd. Papa fronst de wenkbrauwen. Hij is vertrouwd met de uitspraken en statements van de metafysica (“dat deel van de filosofie dat de filosofen een slechte naam bezorgt”, zoals een vriend van me het ooit uitdrukte), en hij kan redelijk wijs uit het staccato dat de deelnemers aan de financiële markten elkaar geregeld toeratelen, maar “we gaan voetjes maken”???
Kleuter Sarah legt het geval uit. Ze wijst op de voetafdrukken die onze voeten achterlaten in het zand: we zijn voetjes aan het maken! De pret stijgt ten top wanneer we een halve kolonie meeuwen passeren: de meeuwen hebben ook voetjes gemaakt: van die rare, drietenige voetjes, maar evengoed: voetjes. Ze kennen hun wereld, die meeuwen.
Of misschien zal het bezoek aan de Zoo van Antwerpen in haar geheugen blijven hangen? Ze wist alvast te vertellen dat bepaalde vissen een pyama aanhebben. We probeerden na het bezoek haar herinnering wat op de proef te stellen.
Papa: “Saartje, heb je vandaag olifanten gezien?”
Kleuter: “Jààààààà...”
Papa: “En zijn dat kleine beestjes, olifanten?
Kleuter: “nééééééééé...”
Papa: “Wat voor beesten zijn dat dan, olifanten?”
Kleuter: “Hééééél! Groooooot!”
Papa: “Goed zo! En giraffen?
Kleuter: “Ook groot!”
Papa: “En leeuwen?”
“Kleuter: “Ook groot!”
Papa: “En waren er ook kleine beestjes in de Zoo?”
Kleuter: “Jààààààà...”
Papa: “Welke kleine beestjes waren er dan in de Zoo?
Kleuter (op ietwat bedremmelde toon): “Saartje en Thomas”.
vrijdag 12 september 2008
John McCain neemt de leiding!
Spectaculair, toch, de veranderingen die sinds een maand optreden in de polls voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van november. Zoals altijd kijk ik naar de volgende site:
http://www.electoral-vote.com/
Daar zagen we Obama's voorsprong uit juli een hele tijd afkalven, niet alleen als je naar de grafiek zelf keek, maar ook als je in de gaten houdt hoe rood en blauw de respectievelijke staten er precies uitzagen. Ik denk dat we daarmee al een hele tijd het Amerikaans concept van een "tide" geïllustreerd zien. De donkerblauwe staten werden almaar lichter, en de lichtrode staten werden almaar donkerder, en nu is het dan echt zover. Ik laat nog de url van dezelfde site waar je die grafiek vindt apart zien:
http://www.electoral-vote.com/evp2008/Pres/ec_graph-2008.html
Vandaag lijken de grafieken elkaar te raken, maar als je gewoon naar het cijfer zelf kijkt zie je dat McCain iets hoger staat. Misschien wel een historische dag!
Er zijn nog een kleine twee maanden te gaan, dus de waarde van de polls lijkt me stilaan vrij groot te worden. Natuurlijk blijft het zo dat ze onmogelijk kunnen "voorspellen" wat er gaat gebeuren - denk aan de nek aan nek race van 2,004 toen een licht achteroplopende Kerry tijdens de laatste weken de "tide" in de goede richting zag gaan, tot Bin Laden op de valreep een boodschap afleverde en het tij letterlijk keerde. We moeten wel bedenken dat het destijds om zeer kleine verschilletjes ging, dus misschien was het alleen maar ruis - maar ik wil alleen illustreren: het effect van dingen die tussen nu en november zullen gebeuren is nu eenmaal niet mee te nemen.
Intussen maakt McCain sinds een tweetal maanden een enorme "surge" door. En ik vind dat tegelijk jammer, en moeilijk te geloven. Ik kon wel begrijpen (achteraf), destijds in 2,004 dat Bush won door de algemene mobilisatie van de religieuze fundamentalisten uit het Westen. Maar ik kan me moeilijk voorstellen dat die alsnog enthousiast gaan stemmen op McCain. Maar als dat klopt - wat is dan de betekenis van de polls die we nu zien? Hoewel ik niet geloof in de voorspellende kracht denk ik wel dat het iets zegt over hoe het resultaat zou zijn als de verkiezing vandaag werd gehouden. Dus wat zegt dit over de Amerikanen? Een kandidaat Veep die creationist is en (zogenaamd) "pro-life" is; een kandidaat president die tot vandaag denkt dat de oorlog in Irak een goed idee was - is dat het leiderschap dat de Amerikanen - en bij uitbreiding: het Westen - willen?
Ik weet dat het aan sommige van mijn mede-liberalen moeilijk te verkopen is, maar de simpele feiten liggen voor, voor iedereen die ze wil lezen: Friedrich Hayek keert zich om in zijn graf. Hij was niet zo erg aan collectieve acties, begrotingstekorten om met overheidsoptreden de maakbare samenleving op te leggen, misprijzen voor "the rule of law" of het obscurantisme van de conservatieven.
Maar dan, dit blijft een democratie, natuurlijk. De keuzes liggen heel duidelijk voor, en als de VS stemmen op waar ze nu op lijken te willen stemmen, dan zullen we dat aanvaarden. We zullen ons hart vasthouden, en we zullen vermoedelijk alweer in de (intellectuele) oppositie moeten gaan - laten we elke president evenwel afmeten aan zijn daden, en niet aan zijn verkiezingscampagne - en we zullen misschien alsnog teleurgesteld worden, maar zo gaat dat...
http://www.electoral-vote.com/
Daar zagen we Obama's voorsprong uit juli een hele tijd afkalven, niet alleen als je naar de grafiek zelf keek, maar ook als je in de gaten houdt hoe rood en blauw de respectievelijke staten er precies uitzagen. Ik denk dat we daarmee al een hele tijd het Amerikaans concept van een "tide" geïllustreerd zien. De donkerblauwe staten werden almaar lichter, en de lichtrode staten werden almaar donkerder, en nu is het dan echt zover. Ik laat nog de url van dezelfde site waar je die grafiek vindt apart zien:
http://www.electoral-vote.com/evp2008/Pres/ec_graph-2008.html
Vandaag lijken de grafieken elkaar te raken, maar als je gewoon naar het cijfer zelf kijkt zie je dat McCain iets hoger staat. Misschien wel een historische dag!
Er zijn nog een kleine twee maanden te gaan, dus de waarde van de polls lijkt me stilaan vrij groot te worden. Natuurlijk blijft het zo dat ze onmogelijk kunnen "voorspellen" wat er gaat gebeuren - denk aan de nek aan nek race van 2,004 toen een licht achteroplopende Kerry tijdens de laatste weken de "tide" in de goede richting zag gaan, tot Bin Laden op de valreep een boodschap afleverde en het tij letterlijk keerde. We moeten wel bedenken dat het destijds om zeer kleine verschilletjes ging, dus misschien was het alleen maar ruis - maar ik wil alleen illustreren: het effect van dingen die tussen nu en november zullen gebeuren is nu eenmaal niet mee te nemen.
Intussen maakt McCain sinds een tweetal maanden een enorme "surge" door. En ik vind dat tegelijk jammer, en moeilijk te geloven. Ik kon wel begrijpen (achteraf), destijds in 2,004 dat Bush won door de algemene mobilisatie van de religieuze fundamentalisten uit het Westen. Maar ik kan me moeilijk voorstellen dat die alsnog enthousiast gaan stemmen op McCain. Maar als dat klopt - wat is dan de betekenis van de polls die we nu zien? Hoewel ik niet geloof in de voorspellende kracht denk ik wel dat het iets zegt over hoe het resultaat zou zijn als de verkiezing vandaag werd gehouden. Dus wat zegt dit over de Amerikanen? Een kandidaat Veep die creationist is en (zogenaamd) "pro-life" is; een kandidaat president die tot vandaag denkt dat de oorlog in Irak een goed idee was - is dat het leiderschap dat de Amerikanen - en bij uitbreiding: het Westen - willen?
Ik weet dat het aan sommige van mijn mede-liberalen moeilijk te verkopen is, maar de simpele feiten liggen voor, voor iedereen die ze wil lezen: Friedrich Hayek keert zich om in zijn graf. Hij was niet zo erg aan collectieve acties, begrotingstekorten om met overheidsoptreden de maakbare samenleving op te leggen, misprijzen voor "the rule of law" of het obscurantisme van de conservatieven.
Maar dan, dit blijft een democratie, natuurlijk. De keuzes liggen heel duidelijk voor, en als de VS stemmen op waar ze nu op lijken te willen stemmen, dan zullen we dat aanvaarden. We zullen ons hart vasthouden, en we zullen vermoedelijk alweer in de (intellectuele) oppositie moeten gaan - laten we elke president evenwel afmeten aan zijn daden, en niet aan zijn verkiezingscampagne - en we zullen misschien alsnog teleurgesteld worden, maar zo gaat dat...
Abonneren op:
Posts (Atom)