Tja, die "Scheiding der Machten"...

“Scheiding der machten” is de term uit onze moderne (democratische) politieke theorie om aan te geven dat dat de macht versnipperd moet zijn, om niet totalitair te worden. Als één persoon, of een klein groepje, alle beslissingen kan nemen, dan heeft die al snel macht over leven en dood, en ondergaat al de rest de willekeur van het goed humeur van die kleine, dictatoriale elite.

En dus is de staatsmacht, per officiële theorie, gesplitst in drie instanties. De belangrijkste is (in theorie) de Wetgevende Macht, die zetelt in het parlement. Immers, wij kiezers hebben dat parlement samengesteld om onze wensen en opinies te vertegenwoordigen, en vanuit die positie zullen zij de wetten vervaardigen volgens welke wij zullen geregeerd worden.

Om dat regeren practisch mogelijk te maken zal er een Uitvoerende Macht zijn, die gecontroleerd door de wetgever (weer dat parlement dus) voor de uitvoering van die wetten en zo het dagelijks beleid zal instaan. Vandaar dat we spreken van “de regering”. We weten allemaal dat in werkelijkheid de regering veel (en heel veel) meer macht heeft dan het parlement, en dat (bijgevolg) alle machten niet uitgaan van de natie (zoals de Grondwet zo vroom beweert) en nog minder van het Volk (zoals de politieke filosofie zo braaf hoopt). De facto gaat alle macht uit de van de politieke partijen, of we dat nu leuk vinden of niet, en of we nu wel vasthouden aan al dat soort ficties of niet. In het eerste geval, sorry voor het brengen van het slechte nieuws, maar ik ben echt alleen maar de boodschapper.

Hoe dan ook, steeds per theorie is er ook nog een Gerechtelijke Macht, en die zal toezien dat alles, ook wat de regering doet, ook wat de Wetgever zelf doet, en zelfs wat de Gerechtelijke macht zelf doet, zal gebeuren volgens de regels die vooraf en in algemene termen zijn vastgelegd. Alleen zo kunnen we hopen dat een slecht gehumeurde machthebber zijn politieke tegenstrevers niet zomaar in de vergeetput laat werpen of zomaar voor de lol eens een oorlog begint, of wat voor toestanden ook.

Dat is de reden waarom regeringen die zelfs maar de geringste druk zetten op precies die Gerechtelijke Macht daarop zo zwaar worden aangesproken. Moeten we tegenwoordig maar aannemen dat allerlei ideeën de juiste waren, om geen andere reden dan dat de eerste minister het gezegd heeft? Volstaat het, als iemand dat per mooie theorie wilde in vraag stellen, dat de Grote Leider een telefoontje pleegt – om van vele telefoontjes te zwijgen – naar de rechter(s) om alsnog zijn zin te kunnen doordrijven? Hoe ver staan we in dat geval nog af van die toestanden van “macht over leven en dood” en “willekeur door het kleine clubje”?

En dus denk ik dat onze eerste minister zwaar, zeer zwaar, uit de bocht is gegaan toen hij zijn Fortisbeleid met druk op de Gerechtelijke Macht probeerde door te duwen. Misschien, zeer goed mogelijk, was zijn beleid het allerbeste dat we konden doen om grote rampen te vermijden. Misschien kunnen onwetende rechters er de oorzaak van zijn dat de wereld regelrecht teruggestuurd wordt naar de consequenties van “falende markten” – en zeg nu zelf: wie nu nog niet mijn boutadetje “de vrije markten zullen het niet oplossen want de vrij markten kunnen het niet oplossen” inziet; die zal het nooit meer inzien – maar dan nog blijft die heel grote Boutade overeind: “Falende markten zijn beter dan falende overheden”.

Dus misschien (maar nota bene, ik heb er geen flauw idee van) waren de rechters onwetend. Misschien stonden ze op het punt ons (als collectief) nog veel meer geld te kosten dan de falende markten al gedaan hebben. Maar wij, per moderne politieke theorie, denken nog altijd dat soort dingen veel minder erg is dan de stoten waarin je terechtkomt wanneer kleine groepjes de macht over leven en dood over hun onderdanen bekomen. Moet ik daar echt tekeningetjes bij maken en over “de Goelag” en consoorten beginnen? Zeg me alsjeblieft dat het niet nodig is...