Sta me toe verder te bomen op dat hoofdstuk 14 van Maps of Time, waarin de stelling "het kapitalisme is de oorzaak van de armoede in de wereld" uitdrukkelijk geargumenteerd wordt. We hadden al een "voorbeeld" daarvan gezien, gebaseerd op een citaat dat expliciet zelf zegt dat de degeneratie van de ecologische basis van arme Afrikaanse boeren wordt veroorzaakt door een stijgende bevolking, maar toch concludeert dat de statistieken illustreren hoe onder het kapitalisme de ongelijkheid en de armoede vergroot (1).
Parallel daarmee krijgen we twee reeksen cijfers: de inkomens per hoofd, en de levensverwachting bij geboorte, van een reeks landen. Om het niet te lang te maken haal ik er enkele extremen uit. Hier komt het dollar inkomen per hoofd voor het jaar 2,000:
De VS van Amerika: 34,100
Burkina Fasso: 210
En hier zijn de levensverwachtingen bij geboorte:
De VS van Amerika: 74
Burkina Fasso: 44
(Als goede erfgenaam van chimpansee genen heb ik maar de cijfers voor de mannetjes overgenomen.)
Met deze cijfers als voorbeeld grijp ik terug naar het zinnetje uit de vorige post; "the statistics tell a clear story of lives shortened by relative poverty". Eens te meer kan je er niet buiten. De titel van de paragraaf heeft het over "armoede" als één van de "contradicties van het kapitalisme", en de bijgevoegde cijfers tonen dat verschil tussen arm en rijk. Dus als de commentaar ook nog zegt dat de cijfers tonen dat de armoede levens korter maakt, denk ik, kan je toch niet ontkennen dat de commentaar zegt dat het kapitalisme levens korter maakt?
Maar uitgerekend van een historicus, nog wel een historicus met de kosmische ambities van David Christian, is het wel bijzonder jammer - en dat woord kiest de facto een zeer welwillende interpretatie - dat een hoop andere cijfers een heel nieuw licht op de zaak werpen. Die "andere cijfers" ontkennen helemaal niet de cijfers die hij wel geeft, maar zet ze in een heel ander perspectief.
En nog wel een historisch perspectief. Zeer verschillende historische bronnen (bijvoorbeeld, Cameron & Neal, Economic History of the World, hoofdstuk 2, §4 voor het Romeinse rijk "tijdens de beste jaren") vertellen ons dat levensverwachtingen bij geboorte van niet-industriële samenlevingen bleven steken onder de 30 jaar (grotendeels, maar lang niet helemaal, als gevolg van de zeer hoge zuigelingensterfte). Samenlevingen in de aanloop naar de Industriële Revolutie haalden al wel eens cijfers die naar de 40 jaar toegingen (Cipolla, Before the Industrial Revolution, Appendix A4). En voor wat er vervolgens met de cijfers voor de twintigste eeuw gebeurt, zorgvuldig beperkt tot de ontwikkelingslanden, maak ik de volgende tabel op uit Angus Madisson:
De levensverwachting voor groep B in 1900: 26 jaar
De levensverwachting voor groep B in 1950: 44 jaar
De levensverwachting voor groep B in 1999: 64 jaar
(Maddison, The World Economy, A Millennial Perspective, tabel 1 - 5b)
Wat kunnen we stilaan concluderen? Het klopt dat we in de allerarmste landen van vandaag levensverwachtingen bij geboorte zien die iets boven de 40 jaar liggen (zie Cameron & Neal, Economic History of the World, hoofdstuk 1, tabel 1 - 2 voor Tsjaad en Ethiopië). Het klopt ook dat dat een stuk onder de globale levensverwachting ligt, die gemiddeld immers omhoog wordt getrokken door de veel hogere cijfers van de rijke landen.
Maar het klopt niet dat de cijfers tonen dat de armoede - lees: het kapitalisme - de levensduur doet afnemen in de allerarmste landen. In letterlijk tegendeel daarmee tonen de cijfers dat ook in de allerarmste landen ter wereld rond het jaar 2,000 cijfers voor levensverwachting bij geboorte tot stand kwamen, die voorafgaand aan de Industriële Revolutie nooit en nergens werden gehaald. Immers, iedereen, letterlijk de hele wereld, kwam van cijfers, millennia lang, van ergens in de 20, en in de allerslechtste gevallen van het einde an de twintigste eeuw zitten we al ruim boven de 40.
En dus, in die zeer welwillende interpretatie van hierboven, is het "jammer", dat uitgerekend een historicus met de kosmische ambities van David Christian uit bepaalde cijfers een verhaal afleidt waarbij het kapitalisme en de bijhorende armoede de levensduur van de mensen doet afnemen, terwijl een beetje graven in historische cijfers waarover zo goed als consensus bestaat had laten zien dat het letterlijk tegendeel waar is.
Om eerlijk te zijn denk ik niet dat Christian een deel van de propagandaverkopers is. Ik denk dat iemand die een dik (en doorgaans heel redelijk) boek schrijft, beginnend met de Big Bang, en via biologische evolutie en het ontstaan van de beschavingen uitkomt bij de twintigste eeuw, wel enorm veel extra moeite zou doen, als er geen andere bedoeling was dan het herhalen van een stuk propaganda die tenslotte altijd zonder die moeite met verbazend gemak passeert. Ik denk werkelijk dat hij in dat hoofdstuk 14 blijk geeft van een oppervlakkigheid die (méér dan alleen maar "jammer") bepaald pijnlijk is.
Maar dat is nog steeds die zeer welwillende interpretatie omdat ik ook de rest van het boek gelezen heb. En dan nog kan ik er niet omheen dat hij de facto wel degelijk meedoet aan de propagandaverkoop: "de armoede in de wereld is de schuld van het kapitalisme".
Nee, dit boek haalt géén drie op de schaal (2) die ik daarvoor zelf zou voorstellen...
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/12/het-is-de-schuld-van-het-kapitalisme.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
cfr http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/een-nieuwe-feature.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten