Dingen die ik graag had willen weten: "Gauge Principle"

"Gauge Principle", of ook "Gauge theorieën": de popularizerende boeken over natuurkunde staan er vol mee. Het heeft te maken met het "Standaardmodel van de elementaire deeltjes", op zijn beurt (naar men ons verzekert) één van de grote triomfen van de twintigste eeuwse natuurkunde. Ze hebben ons op weg gezet naar inzicht in verbanden tussen verschillende krachten in de natuur, zoals electromagnetisme en verschillende soorten nucleaire krachten, enfin, het kan niet op.

"To gauge", als ik me niet vergis, betekent "peilen", of een beetje minder nauwkeurig misschien "meten". Ik beeld me in dat je een stok in je stookolievoorraad steekt en afleidt ("peilt") uit de hoogte van de stok die door de petroleum geraakt wordt hoeveel voorraad je nog hebt. De "Gauge theorieën" hebben in één of andere analogie aan de hand van één of ander diepzinnig idee toegelaten dingen af te leiden over de werking van de natuur. En dat idee was voor één van die zeldzame keren niet zo buitengewoon complex, dat de boeken voor mensen zoals ik niet allemaal kunnen proberen het uit te leggen.

En het probleem is: ik snap er geen iota van. Ik probeer de ene, en ik probeer de andere, en ik krijg geen flauw idee waarover ze het hebben. Komt niet in de buurt. OK, kleine nuance, in één van de zeer weinige boeken die ik zonder aarzelen vijf sterren zou meegeven, The Life of the Cosmos van Lee Smolin (hoofdstuk 4), krijg ik een begin van een gevoel van fractie. Eigenschappen van elementaire deeltjes, zoals electromagnetische lading, zijn geen absolute eigenschappen maar wel eigenschappen die ze hebben in functie van relaties met andere elementaire deeltjes: op mij klinkt dat niet als volslagen onzin. Ik kan het ergens in kaderen. Maar als hij dan uitdrukkelijk zegt: dat gaat veel verder dan "het is maar een naam die je aan de dingen geeft"... Dat is nu precies het gevoel dat ik er nog altijd aan overhoudt: "het is maar een naam die je aan de dingen geeft".

Tja.

Ik vermoed dat het een beetje moet zijn zoals "het relativiteitsprincipe", waarover ik ook ooit gevonden heb dat ik niet in de buurt kwam, terwijl ik intussen toch een postje heb geschreven dat, voor zover ik er alsnog enige kijk op heb, toch een béétje aangeeft waar het over gaat (1). Hoe komt dat, zoiets? Wat maakt dat je bijna van de ene dag op de andere in dezelfde boeken die je al sinds jaren doorsnuistert vindt dat je iets begint te zien, terwijl je het tot dan toe alleen maar in donkerzwart inzag?

En ook, natuurlijk: iemand enig idee? Gegeven dat ik het dus niet kan halen uit een hoop (volgens mij uitstekende) boeken over het onderwerp; iemand enig idee van een perspectief dat licht kan brengen?

--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/02/het-relativiteitsprincipe.html