Revolutie in het onderwijs!

De Standaard maakt melding van een revolutionair idee van een leraar: het onderwijs moet kennis overbrengen! Cerebrale types zoals ikzelf vinden dat natuurlijk een uitstekend idee. Maar toch. Het is een mes dat aan twee kanten snijdt, zoals persoonlijke ervaring me heeft bijgebracht op een manier die me er tot vandaag over doet blijven piekeren (1). Voor mij toch maar liever geen afgerammelde namen van koningen, data, veldslagen en, godbeware, stamtijden. En ik vergeet de catechismus.

Neen, dus, als het van mij zou afhangen zou ik wel voor het vermeerderen van de kennisoverdracht zijn, maar dan wel op een manier die niet de mensen zoals ik doet afhaken. Met andere woorden: niet de militaire dril, wel het verhalende karakter dat maakt dat de luisteraars zich zelf afvragen “waar die weg vandaan kwam, en waar hij heen ging, en wie er woonde op die zeven heuveltjes bij de oversteek van de rivier”.

Maar zoals het in de krant stond klonk het anders. Te weinig aandacht ging naar spraakkunst en grammatica.

Hmmmm... Op dit blog zijn al herhaalde malen posts verschenen met als thema “dingen die iedereen zou moeten weten”. Zonder het na te tellen schat ik dat ik van de helft daarvan ook werkelijk een poging kon wagen om het concept in een korte en begrijpelijke beschrijving samen te vatten. En van de andere helft (het relativiteitsprincipe, de Türingmachine, de entropiewet, ...) kon ik het niet.

Sta me toe me nu in te beelden dat mijn onderwijs van destijds minder aandacht had besteed aan spraakkunst en grammatica. Om eerlijk te zijn denk ik dat ik minder had geweten wat arcane begrippen als “lijdend voorwerp” en “meewerkend voorwerp” precies betekenen, maar dat dat me nauwelijks tot niet zou beletten te praten, en zelfs te schrijven. Anderzijds, als het onderwijs de vrijgekomen tijd had gebruikt om enkele dingen als “samengestelde interest” (2) duidelijk te maken, alsook “natuurlijke selectie” (3), dan had ik me nu niet de “neiging tot het belerende” moeten laten verwijten, of noodkreten over wat ik allemaal niet weet (terwijl iedereen het juist zou moeten weten) de wereld moeten insturen.

Ik kan me voorstellen dat een hoop mensen nu iets denken als “wat heb ik in godsnaam met “natuurlijke selectie” (en de rest) te maken?”. Precies. Het feit dat je je dat moet afvragen (de lezer moet hier verderlezen op zéér, zéér belerende toon, bijvoorbeeld alsof hij door zijn neus spreekt) is nu juist een symptoom van het feit dat er iets mis is – maar hoe zou je kunnen beseffen dat er iets mis is als je niet eens het (zo eenvoudige) concept van (om bij dat voorbeeld te blijven) “natuurlijke selectie” kent?

Zelfs wie niet overtuigd is stel ik voor zich af te vragen wat het alternatief is. De lezer zat, dus, destijds op de schoolbanken, waarschijnlijk in vrij sterke mate tegen zijn zin, om daar “spraakkunst en grammatica” te leren. Vraag 1, hoeveel heeft de lezer eigenlijk onthouden van al die “kennis”? Vraag 2, in welke mate helpt dat de lezer vooruit wanneer zijn kleuter hem vraagt waar de kindjes vandaan komen, en of er meer sterren zijn dan zandkorrels, en of het waar is dat we van de apen afstammen (4)? Vraag 3, OK, je zit nu in zo’n houten bank en iemand gaat je “kennis” door je strot wringen, je mag alleen beslissen wat die kennis zal zijn. Kies je voor “spraakkunst en grammatica”, of eerder voor enkele van die dingen die, bijvoorbeeld, op dit blog toch ook niet zo vreselijk vervelend zullen geweest zijn (want je zit toch tot hier te lezen)?

En dat zijn dan nog dingen die te maken hebben met het kunnen nadenken. Daarnaast is er ook nog het inzicht in feiten, dingen die je alleen maar weet omdat je ze ooit in je hebt opgenomen. Hoeveel mensen, vraag ik me af, hebben van de Spartanen alleen maar gehoord omdat ze wisten dat een “Spartaanse opvoeding” niet iets was waar ze naar zouden uitkijken? Is het denkbaar dat mijn verhaaltjes hier méér hebben bijgedragen aan het beeld dat die lezer heeft van een hoop antieke geschiedenis, dan de schoolkost van destijds? Oh, het zijn verhaaltjes zonder veel pretentie, eentje was zelfs manifest half fictie (5) (ik weet heus niet of de raadgevers van Xerxes echt bleek werden toen ze hoorden dat er driehonderd Spartanen besloten hadden een pas tegen hen te verdedigen, hoor). Maar zijn ze echt zoveel slechter als het er om gaat iets over de Spartanen te doen blijven hangen? In mijn geval was niets slechter dan het schoolsysteem, dus ook mijn verhaaltjes niet.

Ik weet het natuurlijk allemaal niet - ik kan alleen voor mezelf spreken. Maar de geregelde lezer van dit blog zal stilaan beginnen weten dat ik er sterke opinies over heb. Laat me samenvatten. Cerebrale types als ikzelf hebben er natuurlijk geen bezwaar tegen dat het onderwijs kennis wil overdragen. Maar cerebrale types als ikzelf hebben er een gigantisch groot bezwaar tegen als dat moet gebeuren op een manier die maakt dat 90% van de mensheid daar het gevoel aan overhoudt dat wetenschap, geschiedenis of filosofie doodsaai zijn. Zoals momenteel gebeurt.

----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/de-studie-van-de-geschiedenis.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/wie-stamt-af-van-de-aap.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/ga-vreemdeling-de-spartanen-vertellen.html