Surfend op de website van Oxfam stoot ik op de definite van "Eerlijke Handel" (1). Het idee is dat de producent een prijs ontvangt die een "menswaardig inkomen" genereert, "rekening houdt met het geleverde werk", en bovenop productiekosten ook "voedsel, kleding, onderdak, onderwijs en medische zorgen kan bekostigen".
Ik geef even mee dat een ander woord voor wat van de verkoopprijs overblijft nadat de "productiekosten" gedekt zijn, "winst" is. De voorstanders van "Eerlijke Handel" streven dus na dat de producenten van bepaalde goederen winstgevend zijn. Wat zou neo-liberaal cynisme dààr in vredesnaam kunnen tegen hebben?
Wel, neem even aan, zuiver als gedachtenexperiment, dat de prijs van een gegeven product laag is omdat er meer van wordt geproduceerd dan geconsumeerd. Gewoon per wet van "vraag en aanbod". Als teveel producenten op zoek gaan naar te weinig consumenten, dan moeten ze wel verkopen, desnoods voor lage inkomsten, omdat ze anders helemaal niet verkopen: en dan zijn er geen inkomsten. Zolang er een overschot aan productie bestaat zal een deel van de verkopers inderdaad niet (genoeg) verkopen, en is er honger. Zij die wel kopers vonden hebben alleen maar lage inkomens, en daar is er armoede. Het is niet eens de schuld van "iemand" (bijvoorbeeld, zeg, uimmm... van... van... Ha! Het is de schuld van het kapitalisme!) omdat het het ijzeren gevolg is van overproductie. Vreselijk schrijnend allemaal, en dus doet het pijn aan de ogen.
Alle sympathie dus voor onze "eerlijke handelaars" die aan die armoede iets willen doen. Ze vinden een hoop kopers die zomaar uit menslievendheid bereid zijn meer te betalen dan ze strikt genomen moeten betalen, en de producent heeft zijn "menswaardig inkomen". Alleen moet je nu wel naar het volledige plaatje durven kijken. Alle hoeraverhalen kunnen niet beletten dat de kopers nog altijd niet meer dan een deel van de totale productie kopen, zelfs als ze dat aan "eerlijke" prijzen doen. Het totale plaatje vraagt zich evenwel af wat er met de andere verkopers gebeurt: de verkopers die voor hun productie geen kopers hebben gevonden.
Dat is simpel. De wet van vraag en aanbod is niet opgeheven omdat iemand een verhaal vol goede bedoelingen heeft gerealizeerd. Het deel van de verkopers dat met het overschot blijft zitten heeft nog steeds hetzelfde: namelijk helemaal niets. Om maar te illustreren hoe dat er concreet zou uitzien: als een Braziliaan zijn koffie kwijt kan tegen een fatsoenlijke prijs, dan betekent dat dat er een Vietnamees met zijn koffie blijft zitten. Hoe zullen de "eerlijke handelaars" aan de Vietnamees uitleggen dat hij niet langer in de "armoede" zit, omdat hij nu omkomt van "honger"? Op basis waarvan beslissen ze dat het de Braziliaan is die in hun programma zit, en niet de Vietnamees?
Dat zijn vragen die ik niet kan beantwoorden, maar als de vragen stellen helpt om antwoorden te vinden is het mij al lang goed. Intussen zijn er vragen waarop ik in theorie het antwoord weet. De manier waarop de Vietnamees in het voorbeeld aan de armoede/honger val kan ontsnappen is dat hij "iets anders" gaat doen - voor zover hij niet al verhongerd is, maar laten we dat aan de antwoorden op de eerdere vragen overlaten. We vernemen echter van de "eerlijke handelaars" dat we hogere prijzen "moeten" betalen, omdat veel mensen niet iets anders kunnen doen. Het klimaat zit tegen, of whatever. Alleen, dat geldt niet alleen voor de producenten die in het programma zitten, maar ook voor de producenten die niet in het programma zitten. Natuurlijk, marktpartijen die niet verdwijnen omdat ze "iets anders" beginnen verdwijnen ook als ze van honger omkomen - maar ik neem aan dat dat niet de bedoeling was van de "eerlijke handelaars".
En dus zou ik wel eens willen weten hoe die mensen reageren op dit totale plaatje, waarin ze niet alleen tevreden kijken naar de producenten met een "menswaardig inkomen", maar ook rekening houden met de mensen die nu helemaal geen inkomen hebben. Ik kan wel vertellen hoe neo-liberalen met plaatje omgaan. De prijzen dalen, dus, en overal is er "armoede", maar nu zijn er (minstens) minder partijen die helemaal uit de boot vallen en verhongeren. De dalende prijzen geven verder een sterk signaal om "iets anders" te zoeken. Zij die het minst hard vastzitten aan omstandigheden die dat moeilijk maken zullen dat ook het eerst doen, en de wet van vraag en aanbod maakt dat de prijzen terug stijgen: er zijn immers minder aanbieders.
Het klinkt nog steeds alsof het allemaal geen vetpot is. Nog veel beter zou zijn, vanzelfsprekend, dat hordes multinatonals in de landen in kwestie neerstrijken en er één of andere winstgevende activiteit ontplooien. Van die activiteiten betalen ze namelijk salarissen, en die liggen typisch hoger (vaak stukken hoger) dan de inkomsten van mensen in landen waar geen multinationals zijn. Maar soit, dat is een ander verhaal. Mijn punt hier was dat ik me afvraag of de "eerlijke handelaars" naar het totale plaatje kijken. Als dat zo is wil ik daar echt graag van horen.
------------------------------------------------------------------------
(1) http://www.oww.be/pageview.aspx?pv_mid=4901
5 opmerkingen:
Koen, nog even over
je goudkevers:
Zie
deze goede artikelen op Mises.org
voor artikelen over deflatie vanuit libertarisch perspectief.
Het antwoord op je 'probleem' zit er vast tussen.
Hoi Anoniem! Tja, "het antwoord zit er vast tussen" is wel een beetje vaag, nietwaar? Op die manier bestaat er een kans dat het er achteraf beschouwd toch niet tussenzit, maar dan moet ik wel heel die stapel eerst lezen om dat te weten te komen. En ik heb nu eenmaal een paar andere dingen te doen.
Maar als iemand me van een welbepaald artikel kan zeggen, op een niveau dat echt niet hoger moet liggen dan "Speels maar Serieus", waarom ik het daar eens mee moet proberen, dan ben ik wel bereid om een url te volgen.
Ik krijg soms de indruk dat mensen die voor "Eerlijke handel" zijn gewoon een ingewikkelde manier gebruiken om vrije handel te verdedigen, waarbij ze vooral willen aanklagen dat het westen nog heel wat protectionistische maatregelen neemt, zoals de katoensubsidie in de V.S. en de melk subsidie in Europa.
Dergelijke mensen gaan ervan uit dat een heel aantal boeren uit de derde wereld veel beter hun boterham zouden kunnen verdienen als er die oneerlijke concurentie uit het westen niet was.
Axxyanus: als dat het idee is ben ik onmiddellijk akkoord: *minstens* is dat een heel goede vraag.
Maar ik kon het er niet aan zien. Misschien ligt het misverstand aan mij. Anders moeten ze toch echt eens naar hun boodschap kijken...
Ik denk dat het probleem vamn eerlijke handel iets anders ligt.
In een perfecte vrije markt (die van lucide rechts), waar vraag en aanbod perfect op elkaar kunnen inspelen, waar er geen geografische of andere barrières zijn, zou je kunnen overwegen dat er geen eerlijke handel nodig is. Probleem dat veel (al dan niet lucide) linkse mensen zien is dat dit mechanisme op vele plaatsen niet kan/mag spelen. En dat de vraagkant de volledige prijs bepaalt (en dus laag houdt). Reden daarvoor is dat de aanbodkant dikwijls met zijn rug tegen de muur staat, gezien er maar één enkele vrager zich aanbiedt (en meestal wereldwijd aanwezig is). En dan spreken we nog niet eens over de - zowel door links als rechts misdadig genoemde praktijken - van landonteigeningen, verdrukking etc.
Een reactie posten