"once help is assured to such an extent that it is apt to reduce individuals' efforts, it seems an obvious corollary to compel them to insure (or otherwise provide) against those common hazards of life."
(F.A. Hayek, The Constitution of Liberty, hoofdstuk 19, over een mandaat tot verplichte ziekteverzekering)
Tja, na twee jaar crisis - waarvan één jaar "zware crisis" en één jaar volle, tien op tien orkaan - is het Amerikaans BNP weer eens met 3.5% gegroeid. Nuance: voor één kwartaal, en de 3.5% is op jaarbasis. Maar iets is beter dan niets.
Nu zijn de opmerkingen van Geert Noels altijd behartenswaardige dingen, en dat we (ondanks de euforie op de markten) nog lang niet aan de nieuwe patatjes zijn is iets dat ik zelf ook al wel eens heb gezegd (1).
Maar het zinnetje waarover ik me eindeloos zat te verwonderen was het volgende.
"US GDP grew by 3,5% in the third quarter. Or to be more precise, a government statistician made an estimate of such growth, taking into account an increasing qualitative judgment on the data. Of this 3,5% , roughly half was because of government stimulus. The cash for clunkers program contributed by some 1,5%. Government expenditures added also a bit."
Ah? Dus na al die maanden van zware recessie zien we nu toch positieve cijfers, waarvan ongeveer de helft veroorzaakt is door de overheidsstimulus? Ik heb wel begrepen dat Geert zich politiek onafhankelijk opstelt - wat één van de belangrijkste redenen is waarom ik hem serieus neem - maar nu rijdt hij donkerblauw rechts wel heel zwaar aan. Natuurlijk is het volstrekt onmogelijk (eigenlijk per definitie) dat overheidsoptreden ook maar iets positiefs kan opleveren, toch?
Iemand drukt me een exemplaar van het tijdschrift Humo in mijn handen. Hij kent me zeer goed, dus hij weet dat ik helemaal geen tijdschriften lees. Maar het raadsel zit niet diep: het hoofdartikel heet Verovert de Islam Europa? Kijk toch eens, hoe rààdt hij het toch...?
Het is een interview met Christopher Caldwell, schrijver van het boek De Europese Revolutie, Hoe de Islam ons Voorgoed Veranderde. De lezer verneemt dat het woord "Eurabië" er niet één keer in voorkomt, en dat de schrijver al dat soort boeken niet erg serieus neemt... Zo word ik nog nieuwsgierig!
Het punt is, de Europese leiders die destijds de Noord Afrikaanse gastarbeiders importeerden hebben uit "verstrooidheid" het probleem met de Islam veroorzaakt. "Immigratie maakt krachtige culturen sterker maar kan zwakkere overweldigen" lees ik, en ik denk, OK, precies, dus... En dan... Houd je vast...
"En hij is het soort conservatief dat het avondland Europa voor zwak houdt en bijgevolg de Islam aan de winnende hand ziet."
En ik zit naar adem te happen. Dat méén je toch niet? Dus dàt is het antwoord van dit "soort conservatief" als mensen zoals ik ons afvragen hoe een beschaving die al honderden jaren aan een ineenstorting bezig is (de Islam omstreeks het jaar 2,000) ooit de dominante beschaving van de planeet (het Westen omstreeks het jaar 2,000) zou kunnen bedreigen? Ze kennen dus wel degelijk hun sociologie ("de superieure cultuur lijft de inferieure cultuur in, en niet omgekeerd") maar ze verklaren Europa tot "zwak" - en klaar is Kees!
Het ligt er vingerdik bovenop. Laat me raden: "sterk" dat is de politiek van Bush (de dwaas; niet de vader) waarbij je je "heel veel meer spieren dan hersens" toestand zo etaleert dat je het op de duur zelf doorkrijgt, terwijl de reden dat Europa "zwak" is ligt aan het feit dat ze aan dàt soort clownerijen niet meededen? Ach, het is me al eerder overkomen, de nachtmerrie is tenslotte voorbij, de VS zijn tot hun zinnen gekomen, ik krijg alweer dat gevoel dat ergens tussen medelijden en vertedering zweeft.
Intussen staan er best wel zinnige dingen in de tekst. Het is allemaal een beetje "per ongeluk" gebeurd; de Europese leiders van de jaren vijftig en zestig hadden de "Islamitische Renaissance" van de jaren zeventig niet voorzien. Misschien, maar als ik zie hoe vaak dat vandaag luid schreeuwend aan "links" wordt verweten kan ik toch niet helpen aan Arnold Toynbee terug te denken. Zeer interessante historicus, maar intussen wel katholieker dan de paus - en daar lezen we, ergens midden in de twintigste eeuw, toch ook over hoe de Islam één van die vriendelijke, want aan het Christendom verwante, monotheïstische religies is, die uiteindelijk een satellietbeschaving van het Westen aan het worden was?
Ook zie ik dat we tenminste niet in het geloei van de Moslimoverspoeling terechtkomen. Ik zie integendeel dat we weer in de brave hypothese van 5% Moslims vandaag, en verdubbeling naar 10% tegen 2,025 terechtkomen - en over wat er dan gebeurd wordt er zedig gezwegen. En natuurlijk kan je met minderheden van 10% serieuze problemen hebben. Maar even natuurlijk kan het ook zijn dat ze zich meer beginnen te interesseren voor het verdienen van geld, auto's en airco dan het bestuderen van middeleeuwse teksten. Daarover vernemen we dan weer geen woord.
Een beetje dun is de behandeling van de dalende geboortecijfers. Eerst krijgen we de regel dat dat inderdaad normaal het geval is, en dan krijgen we de vage mededeling dat er ook wel een voorbeeld van een immigrerende Moslimbevolking is waarvan de geboortecijfers niet naar de lokale cijfers tendeerden. Dat is natuurlijk allemaal erg wazig, temeer als je bedenkt dat je doodeenvoudig kan kijken naar de cijfers en... En dan zie je wat eerdere posts hier over dit onderwerp al gezegd hebben: ja, de geboortecijfers van de Europese Moslims tenderen inderdaad naar het niveau van de autochtone Europese bevolking. Ik zei het al: een beetje dunnetjes.
Ik blijf het allemaal wel wat navelstaarderig vinden. Als "het" probleem veroorzaakt is door de politici van de jaren vijftig: waren er dan helemaal geen problemen met de Islam in de tijd van hun slavendrijverstochten in Europa, of onze Kruistochten, of hun verovering van Spanje en de Balkan tot in Wenen en vele, vele andere? Ja, het is ooit een thema van dit blog geweest dat de wrijvingen tussen "het Westen" en de beschavingen van het oosten van veel vroeger dateren, en dat "Islam vs. Christendom" daar alleen maar een relatief late voortzetting van is. Ik ben te moe om nog url's op te zoeken, maar als iemand er echt naar zou vragen...
Maar alles bij elkaar ziet het stukken beter uit dan het gegil over "binnen enkele decennia zijn er 40% Moslims in Europa". "De Islam is aan de winnende hand": dat betekent eigenlijk: de Moslimbevolking van Europa neemt nog wel een tijdje toe. Meer niet, maar veel verkoop je natuurlijk niet, als je dat zo uitdrukkelijk zegt.
Later, toen het allemaal achter de rug was, biechtte mijn vrouw op dat ze een pakje boter uit de ijskast had genomen, en zo de cascade aan gebeurtenissen in gang had gez-
Ach, welnee, komaan. Het was heel simpel. Ik trek de deur van de ijskast open, punt. Verstrooid en afwezig als altijd ben ik niet aan het kijken, maar ik herken wel het geluid waarmee in een zich openende kast een voorwerp dat bovenaan ligt naar beneden begint te vallen.
Nu moet je weten dat ik als kind en puber altijd opvallend goede reflexen heb gehad. Hey, niemand denkt dat ik een doelman uit het voetbal die een beetje op niveau speelt (of een soortgelijke sportman) kan verslaan, hoor. Gewoon, naar de maatstaven van ons, normale mensen, ben ik (onder andere) zeer onhandig, bescheiden muzikaal, (nog een hoop andere dingen, ergens op al die curves) en ik heb eerder goede reflexen.
Steeds "verstrooid en afwezig" heb ik nog altijd niet gezien wat er naar beneden aan het vallen is, wanneer ik me ervan bewust ben dat mijn linkerhand (de rechter heeft nog altijd het handvat van de ijskast vast), ter hoogte van het punt waar de ijskast overgaat in de diepvriezer, in de vlucht een eerder groot voorwerp heeft onderschept.
Het is stilaan tijd om mijn ogen te gebruiken en...
Ik zie dat ik een grote doos met minstens twaalf eieren vastheb! En er is er maar één kapot, ter hoogte van mijn vingers!
Kijk, als het een willekeurig plastieken voorwerp was geweest had ik er nooit met een woord van gerept. Waarom maakt het feit dat het elf eieren waren er één van die kleine triomfen van het leven van?
Ken je dat gevoel, dat je gewoon geen hol meer vindt om in weg te kruipen? Ah, het is week-end geweest? Dat is fijn, maar met kleuter Sarah die midden in de nacht met een betraand gezichtje aan je bed staat "papa mijn keel doet zo'n pijn" hebben wij daar niet veel van gemerkt.
Maar wacht. Dit begint één van die zaagposts te worden waar dit blog al enkele maanden van bol staat. Weet je wat? Blader er gerust nog eens door: in grote lijnen is de litanie exact dezelfde. Bespaart ons allemaal wat tijd, nietwaar?
40 graden koorts heeft ze, spierpijnen in haar benen, buikpijn redelijk aanvaardbaar, maar haar keel is knalrood om de tomaten te doen afdruipen van schaamte. Niets ergs, zegt de pediater, virale infectie, besmettelijk als de pest (maar véél minder erg) en veel yoghurt eten.
Heel lang geleden, toen dit blog nog maar pas bestond, heb ik eens een postje geschreven over hoe het Westen, in mijn hoogstpersoonlijke opinie, een "superieure cultuur" was (1). Bovendien (denk ik tot vandaag) heeft de luciede linkse kritiek gelijk dat dat alleen betekenis heeft wanneer je kan zeggen waarin die superioriteit bestaat. Bijvoorbeeld is het Westen zeker een inferieure cultuur wanneer het belangrijkste is dat je het aantal echtscheidingen zo klein mogelijk houdt. Maar als je voornaamste criterium is (zoals bij mij) dat je zoveel mogelijk welvaart produceert en naar bredere lagen van de bevolking brengt, dan is het Westen volstrekt superieur. Allemaal alleen maar mijn opinie, hoor: zeker niet van wakker liggen.
De reden waarom het allemaal belangrijk was zat als volgt. We horen (schreef ik toen al) alle dagen over de bedreiging van het Westen door de Islam. Alleen: waar moest die bedreiging vandaan komen? De historische realiteit laat zien dat superieure culturen inferieure culturen bedreigen, en niet omgekeerd. De historische realiteit laat zien dat daarop een belangrijke uitzondering bestaat: als de inferieure cultuur een militaire voorsprong ontwikkelt gebeurt het geregeld dat de superieure cultuur met geweld wordt ingenomen. Maar vermits niemand denkt dat de hedendaagse Islam militair superieur is aan het Westen...
Zo kwamen we bij de conclusie: iedereen die denkt dat het Westen in zijn cultuur en zijn waarden en zo voort bedreigd wordt door de Islam, denkt de facto dat het Westen een inferieure cultuur moet zijn; in die cultuur en die waarden en zo voort dus, in vergelijking met de Islam. En omdat ik dat zonder meer lachwekkend vind heb ik daar al vaak inderdaad flink om gelachen.
En dat was het punt waar de tegenwerping begon: jamaar, het is een demografische kwestie. De bedreiging bestaat er in dat we zullen overspoeld worden in geboortecijfers. Zo was het ook het vertrekpunt van de serie posts over "welke geboortecijfers?". De geboortecijfers in de Islamlanden zijn gecrashed en de geboortecijfers van de Moslims in Europa dalen ook naar het niveau van Westerse geboortecijfers. En nadat dat in allerlei fora (zoals de nieuwsgroep be.politics) voor het nodige gekakel zorgde kregen we, heel geleidelijk, voetje voor voetje, de erkenning dat het er op leek dat dat waar was ook.
Daarmee zijn we bij mijn post van gisteren, waarin ik schreef over hoe de genen van Europa en Noord Afrika al sinds zoveel millennia vermengd zijn, dat we ons echt geen zorgen moeten maken over een instroom aan Noord Afrikaanse genen. En weet je wat de luciede commentatoren van rechts daarop te zeggen hadden (dom rechts houdt zich opvallend gedeisd, mag ik zeggen, volgens mij hebben ze dat van die cijfers eindelijk gecheckt...)? De commentaren van luciede rechts zeggen dat het ook helemaal geen strijd is tussen "genen" maar eerder (zoals lezer Krist bij de post opmerkte) van "memen". Geen rassenkwestie, maar een culturele kwestie.
Maar daarmee is de cirkel wel ongeveer rond! Dat was nu precies het punt van de "het Westen is een superieure cultuur" post! Het lijkt me dat het ongeveer drie en een half jaar heeft gekost om de pogingen om alles achter het cijferprobleem weg te moffelen tot zwijgen te brengen, en weer naar de essentie te komen (2). De vraag is dan: geloof je nu echt zelf dat al onze verwezenlijkingen, kapitalisme, rationalisme, gelijke berechtiging van mannen en vrouwen, politieke bevrijding, seksuele verlichting, technologische vooruitgang en nog vele andere, allemaal afgeschaft zullen worden omdat de waarden van een doodarme, middeleeuwse woestijncultuur, geprojecteerd in een moderne postindustriële cultuur, die allemaal zullen wegblazen?
Kijk, ik kan de Islam één ding nageven. Het bestaat niet - zoals het Christendom zo graag zelf opmerkt, zolang het maar over zichzelf gaat - dat je de mensheid op deze schaal, en deze chronologie kan inspireren zonder dat je één en ander in je mars hebt in de spirituele zin. Precies de zin waarin ik hoop dat de Islam het obscurantisme en primitivisme van zijn huidige "inspiratie"bronnen als Bin Laden zal afschudden, en opnieuw de bijdragen aan de mensheid zal leveren die we ooit van hen gewoon waren. Maar als je werkelijk gelooft dat dat zal gebeuren door dat scenario hierboven...
Uiteindelijk mag je van mij geloven wat je wil. Zelf geloof ik er geen woord van, juist omdat ik vind dat het Westen, naar het meest relevante criterium, vandaag een mijlenver vooropliggende superieure cultuur is. Maar dat had ik al gezegd: in maart 2,006.
Een bedachtzaam iemand vertelde me dat hij "toch" vond dat we in Europa serieuze demografische veranderingen meemaken. Inderdaad: heb ik ooit het tegendeel beweerd? Gelukkig werd het al snel veel interessanter toen we dat als volgt in een historisch perspectief plaatsten.
Sta me toe te beginnen met de Phoeniciërs, aan het begin van "het Vierde Millennium"; dus 3,000 jaar geleden (1). Zij bevonden zich aan de kusten van het huidige Syrië/Libanon/Israel en ze ontdekten (na hun legendarische zeereizen) in Spanje belangrijke ertsen: de andere kant van de Middellandse zee. Destijds een enorme afstand.
Het gevolg was een hele reeks Phoenicische steden, via de Afrikaanse noordkust tot in Spanje zelf. Als we aannemen dat er een homogene Phoenicische bevolking bestond, destijds, en ook een homogene Europese (Iberische, als je dat liever hoort) bevolking, dan moet je geen genie in de sociale wetenschappen zijn om te kunnen raden: er zal wel een aardig portietje Phoenicische genen achtergebleven zijn in Spanje, vanaf drieduizend jaar geleden. En in de rest van Noord Afrika, natuurlijk.
Kort daarna hebben ook de Grieken zich met Noord Afrikaanse en Spaanse kolonieën beziggehouden, en dus zullen er in Noord Afrika en Spanje een aardig portietje Griekse genen achtergebleven zijn. En zoals dat gaat met genen, die worden ongeveer elke 20 tot 25 jaar vermengd en doorgegeven. Dus toen enkele eeuwen later de stad Carthago - een stad die bol stond van de Phoenicische genen - van Spanje een belangrijk wingewest maakte, moet je er niet aan twijfelen dat er in Spanje alweer nieuwe ladingen Phoenicische, Noord Afrikaanse, en Griekse genen terechtkwamen.
Naar het einde van het vierde millennium was heel de Middellandse Zee een Romeins meer - dus je voelt al wel hoe er in Carthago, en in Spanje, en in heel Noord Afrika, doorheen de eeuwen een pak Italiaanse genen zullen achtergebleven zijn. Terwijl de Romeinen ook uit al hun gebieden veel slaven importeerden: er zullen ook wel aardig portietjes Noord Afrikaanse en Oosterse genen via Rome in Europa geïmporteerd zijn. Om maar vlug op raadbasis iets te zeggen: de legioenen van een Julius Caesar die naar Noordwest Europa kwamen waren niet zelden gerecruteerd uit de wriemelende massa gepeupel van Rome: zou het overdreven zijn te vermoeden dat die op hun beurt wel een hoop van die Oosterse en Afrikaanse genen in Noordwest Europa zullen achtergelaten hebben?
Enkele eeuwen later veroverden de volgelingen van Mohammed grote stukken van West Europa, of minstens kwamen ze er plunderen, en dit ettelijke eeuwen lang. Ze hadden dat grotendeels via Noord Afrika gedaan en ik denk dat je het punt ziet: er zijn gedurende vele eeuwen aardige porties Arabische en Noord Afrikaanse genen in Europa afgezet, en er zijn tegelijk massa's Europese genen naar de Arabische wereld ontvoerd en vandaar doorgegeven aan de volkeren van Marokko tot (naar ik aanneem) ver voorbij Perzië.
Maar toen begon er een eeuwenlang durende Europese reactie, waarbij de belangrijkste de Kruistochten waren, en als die een hele tijd de gebieden die nu Turkije, Syrië en Israel zijn beheersten: dan zullen er in die tijd wel een hoop Europese genen zijn aangeland - en dus ook nog maar eens toegevoegd - aan de genen van de mensen die wij nu wel de "Arabieren" en de "Noord Afrikanen" zouden noemen, maar die per bovenstaande natuurlijk al lang, en al héél lang, sterk vermengde volkeren waren.
Nog later heroverden de Europeanen Spanje, maar niet nadat de Berbers uit de Noord Afrika de Spaanse Islam nog enkele extra eeuwen hadden bezorgd: en dus ook (je raadt het) nog een aardig portietje extra Berber genen. En dus, toen de Spanjaarden nogal nadrukkelijk de Lage Landen kwamen bezetten, toen zullen er hier niet alleen een hoop Spaanse genen achtergebleven zijn, maar ook Berber genen, en Arabische genen, en Latijnse genen, en Griekse genen - maar oeps, die laatste twee waren hier eigenlijk al - en Noord Afrikaanse genen, en Phoenicische genen en nee, ik betaal géén euro voor elk soort genen die ik niet eens vermeld heb.
Ah, ja - die "huidige demografische veranderingen"... Het komt er op neer, als ik het goed zie, dat een hedendaagse bevolking die zich inbeeldt de "autochtone Europese bevolking" te zijn zich zorgen maakt over de influx aan genen van de "autochtone Noord Afrikaanse bevolking"...
Eigenlijk zijn ze gewoon vertederend, vind je ook niet?
Mensen, dat gaat rap. Zes maanden alweer... En dat is niet het enige dat rap gaat. Gezien het spel van ziektes en dokterbriefjes was ik de kinderen gaan afhalen bij hun oma. Die woont 30 kilometer in de verkeerde richting, dus dat is iets waarop wij alleen in uiterste nood beroep doen, maar nu was het dus zover. Ik arriveer zoals destijds zo vaak gebeurd is, rustig in mijn eentje in mijn auto, maar ik vertrek met een kleuter Sarah die kraaiend aan de armen van opa hangt, peuter Thomas die ongeduldig aan de deur van de auto staat te rukken en baby Simon die zoals altijd, ziek of niet ziek, tevreden lachend rondkijkt.
"Ik voel wel dat er toch iets veranderd is sinds ik hier vaak alleen op bezoek kwam en alleen weer vertrok" zeg ik peinzend.
Maar oma en opa hadden het zelf ook bemerkt. Vijf jaar geleden, en er was zelfs van kleuter Sarah nog geen sprake.
En zomaar opeens horen we al bij de grote gezinnen! Ik stel proefondervindelijk vast dat het voortbrengen van de volgende generatie inderdaad een enorme aanslag is op de mensen die het doen. Nog maar pas las ik over een middeleeuwse abdij dat er een hoop minder tijd voor heiligheid zou geweest zijn, als er geen gelofte tot kuisheid was, zodat er wel nakomelingen waren. Want inderdaad...
Wij kunnen tot nu toe (hout vasthouden) absoluut niet klagen onze nakomelingen. Ze waren alledrie zeer, zeer rustige babietjes - de mevrouw van crèche merkte op dat "er mensen zijn die toch veel geluk hebben". Het is waar dat baby Simon nog niet zeer goed slaapt (maar het betert al), maar als het niet in combinatie was met twee andere exemplaren had ik er waarschijnlijk niet eens veel van gemerkt. Maar voor de rest ben ik dat al helemaal gewoon: je komt thuis, of ergens op bezoek, of wat dan ook; je installeert baby Simon ergens in zijn relax en je wijdt je aan je andere (meer dan voldoende drukke) bezigheden, en als je baby Simon nodig hebt, dan ga je hem halen en je zal hem tevreden rondkijkend terugvinden, overigens blij lachend als hij je ziet. Tegenwoordig moet hij overigens ook heel erg lachen als je hem onder zijn armpjes kietelt.
Intussen vertelde kleuter Sarah me dat ze leren schrijven toch wat moeilijk vindt. Dat zal wel, troostte papa, eigenlijk moet je dat pas leren als je geen vier, maar wel zes jaar bent. Maar al die letters schrijven! Veel te veel! Maar kijk, als het er op aankomt kon ze al de "I" schrijven (zeer gemakkelijk), maar ook de "T" (een "I" met een extra streepje). En natuurlijk ook de "S" van Sarah en overigens ook de "O" van oma, gewoon een klein cirkeltje. En nu we bezig zijn kan ze ook de "A" en de "H" en kijk - terwijl ze jammert dat ze leren schrijven moeilijk vindt kan ze al zes letters schrijven en ze had het niet eens zelf gemerkt.
En peuter Thomas tenslotte... Zijn spreken maakt nu eindelijk de lang verhoopte grote vorderingen. Allerhande zinnetjes van twee of zelfs drie woordjes stromen er uit en het is duidelijk dat hij nog veel meer zou willen zeggen. Het is een vroelijk bazeke, die peuter Thomas, met grote trouwe bruine ogen en een zeer aanstekelijke glimlach. Ik denk dat het vrouwvolk van binnen een generatie zich zal mogen schrap zetten.
Vandaag was ik een dagje thuis van het werk. Vorige vrijdag ook. Vorige vrijdag had ik van ellende een dag verlof genomen om wat bij te slapen. Dat wil zeggen, rond 07.00 uur het bed uit, de baby en de peuter naar de crèche, de kleuter met de mama mee naar school, tegen 09.00 uur terug thuis, bed in, als een blok in slaap gevallen tot 12.00 uur, nog enkele uren dolce far niente, kleuter gaan afhalen en "het" begon opnieuw.
Waarmee ik niet wil ontkennen dat het afhalen van een kleuter uit haar kleuterschooltje iets is dat ik iedereen kan aanbevelen. Puur geluk. Maar terzijde.
Het punt is, baby Simon is ziek. Hij kan niet zo gemakkelijk zijn melk binnenhouden, dus hij heeft 's nachts honger, dus... (en vanaf hier, recursie naar eerdere posts over dit onderwerp: zie hoger).
Vrijdag had ik dus zelf verlof genomen, maar het is erger geworden en baby Simon kon niet meer naar de crèche, en vandaag was het de beurt aan papa om per doktersbriefje thuis te zitten met de zieke baby.
Hij is niet zéér ziek: hij lacht nog altijd heel mooi. Maar je moet hem heel voorzichtig zijn melk geven, en dan nog komt er vaak veel terug, en dan kan je hem helemaal verversen en de grond opdweilen ook.
Ik blijf met de moed der wanhoop volhouden dat het globaal de goede richting uitgaat. Maar momenteel merken we er niet veel van. Ik voel echt dat de zin om te bloggen me hoog zit, allerlei mogelijke onderwerpen voor posts vallen me langs alle kanten in - maar de energie ontbreekt weer. Echt frustrerend, het leek juist weer wat beter te gaan. Maar that's life. Even terug windstil...
Vaak heb ik geamuseerde reacties gekregen wanneer ik - op het web of IRL ("in real life") - over chimpansees praatte, en over hoe we via het gedrag van die dieren heel veel over onszelf kunnen te weten komen. Vaak, ook, ben ik er zelfs regelrecht om uitgelachen. Dat uitlachen gebeurde dan door mensen die een waaier van lectuur bestuderen, van "management" en "marketing", via (God verhoede) "financiële voorspellingen" (1) tot Uw Horoscoop. Wel, ieder naar smaak en vermogen, natuurlijk, maar voorlopig houd ik me toch maar aan mijn mening.
Nu is er voorafgaand nog een grote toegeving nodig. In het spoor van Frans De Waal (2) - inclusief de hoogst persoonlijke anecdote uit die post - heb ik voornamelijk nagedacht over chimpansees en politiek, en niet over, pakweg bonobo's, rhesus apen of mantelbavianen, waarover ik net genoeg weet om te beseffen dat het totaalbeeld er een pak genuanceerder zal uitzien. In het bijzonder de bonobo's vertellen ons dat een verhaal waarin de mannetjes in competitie liggen voor de hoogste posts een beperkt deel van de realiteit zal bestrijken. Maar zolang je dat soort dingen goed in het achterhoofd houdt...
Mijn punt gaat dus over dat beperkte stuk realiteit. In een groep chimpansees bekleedt doorgaans een mannetje de hoogste rang in de hiërarchie, en dit als gevolg van een voortdurende intense competitie. Juist daarom dat alfamannetjes behoefte hebben aan een voortdurende bevestiging van hun positie, tot en met een bevestiging in de ogen van hun rivalen: alle andere volwassen mannetjes. Die bevestiging krijgen ze onder de vorm van het zogenaamde "submissief gedrag". Door zich in de nabijheid van een chimpansee van hogere rang kleiner te maken, bescheidener op te stellen, onderdanige geluiden te maken, alsook allerlei positieve signalen zoals "grooming" (een vorm van sociaal gedrag kennelijk oorpsronkelijk onstaan als vlooien) of het verlenen van steun (bijvoorbeeld wanneer rivalen al die onderdanige signalen juist niet vertonen), enzovoort, bevestigen die rivalen dat ze de bestaande toestand, inclusief hun eigen inferieure rang, erkennen en aanvaarden.
Ik bedoel maar, van al die dingen bestaan er uitgebreid gedocumenteerde voorbeelden, zowel van chimpansees in het wild als in gevangenschap. En als je al die dingen leest, en je ziet vervolgens geïrriteerde reacties van aanhangers van Bush omdat je niet "president Bush" schrijft, alsook hun eigen herhaald gebruik van die term alsook "doctor Rice" en consoorten, of je ziet het opgeblazen armgezwaai van onze eigen politiekers, alsook het gesnoef en gesnuif van andere leidersfiguren (lees: de mate waarin ze die leiderspositie nu juist aan dat gesnoef en gesnuif te danken hebben) - dan krijg je het een beetje moeilijk om de officiële literatuur over management (om van de rest nu maar te zwijgen) nog erg serieus te nemen.
En zo zie je wel eens denigrerende reacties van mijn kant, over politiekers die (in chimpansee termen) met perfect aplomb verklaringen afleggen over, pakweg, de bankencrisis... Terwijl de nogal verongelijkte politieker die zuchtend opbiechtte dat je, om van de politiek in de bedrijfswereld te kunnen stappen, het verschil tussen liquiditeit en sovabiliteit moest kennen (3) nog vers in het geheugen ligt.
Toch is het pas nu, naar aanleiding van de Nobelprijs van president Obama, dat ik zo bewust ergernis voel over het submissief gedrag van de volgelingen, eerder dan over het dominant gedrag van de alfamannetjes. Natuurlijk, het was me wel al opgevallen ("president Bush"), maar ik had er nooit zo bij stilgestaan.
Dus valt me in dat we allemaal in de greep zitten van krachten die veel dieper gaan dan we soms weten - en dat we er dus, misschien, ook niet zoveel aan kunnen doen? Misschien is berusting, eerder dan irritatie, de aangewezen houding? Want zeg nu zelf, al die buigingen en al die mensen die plat op hun buik voor de keizer de grond op gaan; al die gekuste ringen en voeten - zou dat niet iets zijn waar de keizers en prelaten zelf al snel op uitgekeken raken? (Hoewel: tenzij dan in de mate dat dat submissief gedrag de aanvaarding door de ondergeschikte van zijn ondergeschikte rang uitdrukt, natuurlijk. Maar toch.)
Kortom, dat het knikken en plooien ook iets is waaraan een heel grote behoefte bestaat? Dat de mens zich als geheel een stuk onprettiger zou voelen als er geen idolen bestonden naar wie je vol ontzag kon opkijken, zelfs al is daar geen andere reden voor dan dat ze, pakweg, acteur zijn, met andere woorden, dat ze heel goed zijn in het doen alsof ze juist niet zichzelf zijn?
Nog meer "kortom", dat noch de borstbeelden van Churchill aan het adres van Bush, noch de Nobelprijs voor Obama, noch de titels, de respectvolle benaderingen of de inspecties van de militaire rangen iets zijn waar al die begunstigden erg op zitten te wachten, maar gewoon iets dat het voetvolk nodig heeft?
Ik weet het, het komt gevaarlijk dicht bij theorieën waarin de slaven slaven zijn omdat "dat beter voor hen is", omdat ze dat" zelf willen", omdat dat ook deel van "de natuurlijke orde is". OK, ik geef toe, dat ene puntje relativeert een enorm stuk van al het bovenstaande. Maar of er geen kern van waarheid zou inzitten...?
Volgens de volgende website heeft een woordvoerder van de Amerikaanse Demokraten verklaard dat de Republiekeinen zich met hun kritische bedenkingen over Obama's Nobelprijs aan de kant hebben geschaard van de terroristen:
En ik kan nauwelijks mijn ogen en oren geloven. Dat is nu precies dezelfde lachwekkende, weerzinwekkende inhoud van de communiqués waarmee de bende paljassen die de vorige acht jaar aan de macht waren ook vaak mee in het nieuws kwamen. Als je niet pink op de naad de leugens die Bush zelf al niet meer dierf volhouden nabauwde, dan stond je zelf ook aan de kant van de terroristen. Maar als je destijds inzag van welke hallucinante verdwazing dat allemaal getuigde - zouden we dan niet tenminste mogen verwachten dat je dat ook inziet als die verdwazing van jezelf afkomstig is?
Maar wacht. Ik voel wel dat we te maken hebben met een bende politiekers, die nu eenmaal om het even wat uitkramen, en zelfs op het allerlaagste niveau niets in de gaten hebben, zolang het maar in hun submissief gedrag voor hun alfmannetje past. Met andere woorden, we moeten een tekeningetje maken. Kijk, hier is een poging. Nog iets waarover de terroristen en de Republiekeinen het eens zijn: één plus één is twee.
Aàààààààhhh! De Republiekeinen scharen zich alwéér aan de kant van de terroristen! En het is nog niet gedaan! Ook Hitler en Stalin staan in dit opzicht aan de kant van de Republiekeinen!!! Aààààààhhhhhhhh!!!
In feite is het gewoon ongelofelijk hoe clownesk die mensen zijn. En dat is dan aan de macht in de belangrijkste natie van de planeet, en het verandert niet als de ene partij de andere afwisselt. En waarschijnlijk mag ik dat alweer allemaal niet mag zeggen omdat mijn "overdreven taalgebruik mijn geloofwaardigheid doet afnemen". Eerst de halve wereld voor "terrorist" (denk ook terug aan "weasel", "extreem-links" en nog veel meer) uitschelden, en als ze de volle laag terugkrijgen dan hebben ze wéér geen enkel idee waaraan ze zoveel onrecht te danken hebben.
Gelukkig zijn er nog een paar strohalmen waaraan ik me kan vastklampen. Toen een stel kruipers en vleiers beweerden dat Bush een staatsman (!) van het kaliber van Winston Churchill (!!) was, toen wezen alle tekenen uit dat die het nog geloofde ook. Maar als Obama het nieuws verneemt dat hij de Nobelprijs voor de vrede heeft gekregen, dan vraagt hij zich luidop precies hetzelfde af als ikzelf, plus een hoop andere mensen, die ongetwijfeld ook geen zin hebben om zich daarmee met de terroristen geassociëerd te zien: "waaraan heb ik dat te danken?" was Obama's reactie.
En ook mooi vond ik een andere Democraat, die op het eerste zicht ook geen antwoord op die vraag wist, maar opmerkte dat hij nog altijd liever had dat er onderscheidingen naar de VS worden gegooid, dan schoenen.
Dat zijn zeer beheerste en zelfs waardige reacties, maar het verklaart van geen kanten waarom we nog altijd naar het schouwspel moeten kijken van submissieve mannetjes die zich kronkelen aan de voeten van hun idool.
... En ik moet opbiechten dat ik daar een tikje sip op zat te kijken. Mijn flash-zelfde-seconde reactie was "wat heeft hij dààr voor gedaan?". Mijn onmiddellijk volgende reactie was "al die beteuterde gezichten van dom rechts". En kijk, dat zijn twee argumenten tegen deze prijs. Want als je niets beters kan verzinnen dan het domme leedvermaak waaraan je je vaak (heel, heel vaak) hebt geërgerd, zolang het maar van de andere kant kwam, dan zegt dat iets over de bloedarmoede van je ideeën.
OK, het feit dat ik niets beters kan verzinnen betekent niet dat de mensen die de beslissingen nemen niets beters kunnen verzinnen. Maar even door de artikelen snuisteren geven me toch een hoop geblaat en weinig wol. Op mij komt het over als een vorm van aanbidding. De vorige president vergeleek zichzelf met Winston Churchill en zelfs toen zijn jaknikkers de borstbeelden begonnen te installeren had niemand iets in de gaten... En nu krijgt de volgende een Nobelprijs, voor de vrede nog wel, en de enige prestaties die hij al geleverd heeft zijn (a) hij is géén oorlog begonnen tegen een land dat niemand had aangevallen en niemand had bedreigd, en (b) hij is aan het proberen een ongelofelijke puinhoop op te ruimen met zeer onconventionele middelen.
Dat laatste is niet noodzakelijk negatieve kritiek. Volgens mijn (toegegeven: beperkt) economisch inzicht is de beste analogie dat we een doodzieke patiënt antibiotica toedienen, terwijl we weten dat antibiotica best zeer schadelijk kunnen zijn, en terwijl we niet weten dat ze in dit geval zullen, of zelfs kunnen, werken. Datzelfde beperkte inzicht doet me wel denken dat de remedie wel degelijk kan en zal helpen, maar alweer: ik wéét dat helemaal niet. En de rest van de wereld weet het, denk ik, ook niet.
Dus fijn, ik kan me best inbeelden dat Obama op alle fronten zijn zin krijgt: de crisis waait over, zeer gesofisticeerd monetair beleid maakt dat er géén inflatiegolf op volgt, er komt ook géén nieuwe recessie, dom rechts moet zich in de gekste bochten wringen om te tonen waarom dat allemaal niet dank zij, maar wel ondanks de overheid is gebeurd (zelfs nadat ze enkele jaren hadden geroepen en getierd dat het allemaal in een enorme ramp zou eindigen)...
(... en nog een paar van die wel heel optimistische dingen...)
... En ik zou nog altijd niet kunnen zeggen waarom Obama de Nobelprijs voor de Vrede zou moeten krijgen.
Dus "om maar te zwijgen van de vraag waarom hij die vandaag moet krijgen".
"Alfamannetjes"... Die neiging van mensen om zichzelf zo belangrijk te vinden en zichzelf op te blazen dat ze er politieker van willen worden heb ik altijd bijzonder belachelijk gevonden. Maar meer en meer begin ik me af te vragen of die behoefte van hun onderdanen om submissief gedrag te vertonen en zichzelf in het stof voor de voeten van hun idool te kronkelen ("President" Bush, "Docter" Rice, "President" Obama, Nobelprijs voor de Vrede)... en bij iedereen die er niet aan meedoet een geloei en gescheld te doen opstijgen om horen en zien te doen vergaan, niet (zo mogelijk) nog belachelijker is.
Dat geldt ook als het geloei bij dit soort kritieken van dom links komt.
------------------------------------
UPDATE 15.20 uur. Kijk, het gespartel is al begonnen:
En wat zegt ons het feit dat dat gespartel zelfs maar nodig is?
------------------------------------
Nog een update, 21.00 uur. Kijk, nu lees ik dat het comité (of zoiets) verklaart dat het idee was Obama een steuntje in de rug te geven voor al zijn goede initiatieven. Maar als je in deze resultaatsgerichte wereld het resultaat nog niet kent, hoe weet je dan al dat het goede inititiatieven ven zijn? En als het antwoord daarop is dat het gaat om de principes (wat in heel veel omstandigheden een heel goed antwoord is) dan kan ik alleen maar bedenken dat, mits de nodige steuntjes in de rug, ikzelf ook wel wat harder zou werken aan de wereldvrede. Dus kunnen ze met dezelfde logica al evengoed aan mij de Nobelprijs geven, doe maar ineens ook die voor de vrede, dat lijkt me wel wat.
Maar serieus: ik zei het al, gespartel. Ik hoop natuurlijk, zoals tevoren, dat de initiatieven van Obama goed zullen aflopen, maar de Nobelprijs...? Zoals iemand aan de rechterzijde intussen heeft gezegd (en hij zal bepaald niet de enige zijn om daar op te wijzen), het lijkt er op dat Obama de prijs heeft gekregen omdat hij Bush niet is. En ik geef wel toe dat het feit dat hij Bush niet is een opluchting is. "Maar de Nobelprijs...?"
En kijk, ik zie dat ik zeer betrouwbare bron, de bron die het kan weten als geen andere, gelijk krijg. Recht in de roos:
Temidden van de beurseuforie lees ik weer berichten over hoe het allemaal niet duurzaam is, hoe de volgende crash des te groter zal zijn, hoe we "fundamenteel nog in een berenmarkt zitten", en vele vele andere. En dat is allemaal niet zomaar praat in de wind: dat komt onder andere van de beroemde economist Roubini, die al beroemd was voor hij ongeveer in 2,005 de huidige crisis wist te voorspellen.
In vergelijking met dat soort kanonnen ga ik het nu eens voor één keer niet beter weten. Het enige wat ik me wel blijf afvragen: hoe kunnen ze dat soort dingen weten? Het is duidelijk dat "de markten" het de laatste tijd gigantisch, titanisch, orkanisch mis hebben gehad - en dat op een zodanige schaal dat de wereldeconomie zelf er een paar keer heel slecht heeft uitgezien. Dus toegegeven, het is in de economie zelf nog altijd grote crisis. En toegegeven, er bestaat een verband tussen de economie en de prestaties van de beurzen. Maar zoals ik net ook al toegaf, dat verband is, uimmm... "niet altijd zeer rechtlijnig".
Dus tijdens de crisis zijn de beurzen heel zwaar onderuit gegaan: so far, so good. Alleen zijn ze sinds hun dieptepunt alweer (noem het) 50% gestegen. En het punt is dat die stijging van 50% op zo weinig tijd een gigantische stijging is tegenover dat dieptepunt, maar nog steeds een enorme crash vertegenwoordigt tegenover het hoogtepunt van pakweg 2,007.
En dus is de vraag: wanneer precies hadden de beurzen het mis? Als ze het vandaag mis hebben, en zeker als maart 2,009 alleen maar een "dead cat bounce" was, dan gaat het met de economie nog véél slechter dan we in maart dachten. Maar opnieuw, hoe weten die paar economisten dat, en hoe kunnen al die andere beleggers het nu al zes maanden zo zwaar naast zitten?
En omgekeerd, als de huidige (nog steeds zwààr geamputeerde) prijzen "correct" zijn, en wel een economie in serieuze crisis weerspiegelen, maar niet langer het quasi-einde van de wereld: ja, dan hadden de markten het zes maand geleden mis, en ook de "dead cat bouncers" van destijds, en ook de pessimisten van vandaag.
Ikzelf denk, zoals altijd: we kunnen het niet weten. Zoals je kan zien aan die enorm sterk variërende opinies, in dezelfde wereld, met dezelfde Centrale Bankiers, dezelfde economie, en dezelfde rentevoeten - en de ene houdt vol dat de wereld de facto bankroet is, en de ander kan niet snel genoeg de markten weer op het niveau van 2,006 zien staan. Het enige waar je zou kunnen op afgaan is wat de markten zeggen. Maar eens te meer: we hebben net allemaal met onze eigen ogen gezien dat die helemaal niet "altijd gelijk hebben".
En zo blijf ik me afvragen: hoe weten ze dat allemaal, al die trotse voorspellingen, die zo vaak elkaar tegenspreken, maar zichzelf daarom niet minder serieus nemen?
Tom Holland begint zijn boek Millennium met de eeuwen en decennia voor het jaar 1,000. De mensen dachten dat het einde van de wereld nabij was (volgens één of andere bijbelpassage was dat immers zo), en ze zagen overal de tekenen van de naderende Antichrist. (Waarom dat einde van de wereld altijd in het bijzonder aangekondigd zou worden door zéér kryptische “voortekenen” als kometen is me altijd een raadsel geweest, maar misschien is God in publiciteit minder goed dan de filmindustrie.) Maar voor we meewarig glimlachen om zoveel bijgeloof, vindt Holland, moeten we bedenken dat ook wij onze eigen portie millennium angst hebben gezien: denk aan de millenniumbug die ons ging treffen in 2,000.
Natuurlijk, dat modern doemscenario vertoont een groot verschil met de Antichrist: het bevatte een kern van waarheid. We weten tenslotte niet (denk ik toch) hoeveel serieuze problemen al die koortsachtige IT-operaties voorafgaand aan het jaar 2,000 hebben vermeden – laat staan of er misschien serieuze problemen zijn geweest, waaraan niet noodzakelijk veel publiciteit is gegeven.
En zo bedacht ik (omdat Holland de trefwoorden zelf laat vallen) dat we nog altijd te maken hebben met niet één maar twéé andere hedendaagse doemscenario’s, die we misschien ook wel bij de millenniale angsten mogen rekenen. Ze hebben alvast als kenmerk gemeen dat er een kern van waarheid inzit, en verder dat er groot potentiëel voor “believers versus non-believers” inzit. De beschaving loopt op zijn einde, de wereld zal vergaan, en hoewel er (eigenlijk) nu al niets meer aan te doen is doen we er goed aan toch maar vast boete te doen.
De eerste van die twee scenario’s is de klimaatangst. Wees gerust, je zal mij niet horen ontkennen dat er waarheid inzit. Samengestelde interest (1)... Het gaat altijd op dezelfde manier; het is voorbij de horizon dat de dingen gebeuren, dus zolang je je blik niet te ver richt kan je je afvragen wat er in godsnaam aan de hand is. Maar aan de andere kant van de barrière... Die mondopenvallende verbazing als je maar de mogelijkheid overweegt dat het toch allemaal geen wiskunde is; die decibels die opstijgen bij elke vraag die je maar stelt. Ik zou zeggen, als iemand graag zou zien dat dom rechts ophoudt ze een “linkse kerk” te noemen kunnen ze altijd eens proberen ophouden met zich als een kerk te gedragen?
Het tweede hedendaagse millenniale doemscenario is Eurabië. Misschien blijft de planeet wel draaien, maar ze zal voornamelijk bevolkt worden door (en knijp nu je neus dicht) Moslims. Weg zullen onze Westerse verwezenlijkingen zijn, zomaar opeens zal quasi de hele mensheid kiezen voor religieus obscurantisme, allemaal omdat het zo gepredikt wordt in Saudi Arabië. En die mondopenvallende verbazing als je opmerkt dat de cijfers niet kloppen (2). De decibels die opstijgen als blijkt dat je over het onderwerp nadenkt (“nadenken”, als tegengesteld aan “geloven”) en je iets ziet (3) dat het credo al eerder had beweerd!
En ik denk niet dat je de zaak er op zal verbeteren als je er op wijst dat ze zich als een kerk gedragen; hoewel het natuurlijk wel zo is.
In beide gevallen gaat het ook allemaal gepaard met iets van die hopeloosheid die er in het jaar 1,000 met de naderende Antichrist ook was. Er is in beide gevallen al niets meer aan te doen, het is een fantastisch onderwerp om eens flink mee in de aandacht te komen maar in feite konden ze al even goed allemaal hun mond houden en het resultaat zal precies hetzelfde zijn: “we” worden weggespoeld door een moderne zondvloed.
En dat soort dingen doet me bedenken: niet alleen chronologisch komt de 100% irrationele millenniumangst van de Antichris eerst. Ook vandaag zit de behoefte aan doemprediken het diepst, en is de vraag over welk van beide scenario’s iemand wil gaan piekeren bijkomstig. Want, hé, ik zou het haast vergeten, maar alleen al het feit dat iemand die zich over het ene scenario zorgen maakt erg vaak het andere zal afwimpelen – dat alleen zegt toch ook al veel, nietwaar?
(Bij wijze van afsluiter: aan iedereen die nu boos fronsend een variant zit te bedenken op “jamaar, het verschil is dat scenario X toch waar is terwijl scenario Y alleen maar een excuus is om belastingen te heffen (resp. een complot van de Westerse leiders tegen hun eigen bevolking)” zou ik zeggen... zie je wel?).
We zaten in de auto, en we probeerden peuter Thomas woordjes te leren. Hij maakt merkbare vorderingen, tegenwoordig, en dat komt deels door de zware inspanningen geleverd door kleuter Sarah. De hele tijd probeert ze van "Thomasje, zeg eens boom" en "Thomasje, zeg eens auto", en het mag gezegd dat peuter Thomas daar verbazingwekkend goed op reageert. Zo kwam ter sprake dat we stilaan met moeilijker woorden konden proberen, en dus probeerde papa het met "parallellepipedum".
Waarop kleuter Sarah, in augustus vier jaar geworden, de onsterfelijke zin uitspreekt: "zeg papa, parallellepipedum is wel geen moeilijk woord, hé."
Jaja! Ze heeft dat letterlijk zo gezegd, en ze is over geen enkele lettergreep gestruikeld.
OK, er zit natuurlijk een voorgeschiedenis aan vast. Het begon allemaal met de papa van kleuter Sarahs' beste vriendin. Die werd een hele tijd geleden slachtoffer van een gewoonte van kleuter Sarah toen ze pas drie was geworden, om alles na te zeggen wat jij net gezegd hebt. Het is verbazend hoe irritant dat al snel wordt, en denk vooral niet dat je dat spelletje wel eventjes zal winnen, zo'n kleuter van drie jaar is daar véél beter in dan jij.
Maar de papa van de beste vriendin had dus zelf ook zo'n kleuter van drie jaar, en alleen al het vrome gezicht waarmee hij - toen hij meteen doorhad waar de wind vandaan kwam - tegen kleuter Sarah "parallellepipedum" zei was iets om nooit te vergeten. Kleuter Sarah had voor één keer niets te zeggen en dat was het einde van een spannende match.
Maar daar bleef het niet bij. Kleuter Sarah had al snel begrepen dat "pipi doen" (iets waar de kleutertjes in school nu eenmaal veel ritueel van maken) gemakkelijk in de mond lag. Dus het volstond om dat aan het relatief eenvoudige "parallelle" te plakken - en niemand zal ooit het verschil merken. En zo kregen wij het met volle overtuiging uitgesproken "papa, parallelle pipi doen is wel geen moeilijk woord, hé", en geef maar gerust toe dat u ook dacht dat ze "Parallellepipedum" had gezegd.
En ja, peuter Thomas maakt dus de vorderingen die hij gerust enkele maanden eerder had mogen maken - maar zolang er vorderingen zijn is er hoop. Tegenwoordig antwoordt hij op alle vragen met "ja" ofwel "ikke". Dat gaat goed als je gewoon vraagt "en wie is Thomasje?". En het gaat best ook wel goed als de vorm van de conversatie is:
Papa: "En wie gaat er een dubbele whiskey drinken?" Peuter Thomas (met het vingertje in de lucht gestoken): "Ikke!"
Ik weet het, mea culpa, het is geen eer peuters verbaal in de val te lokken. Maar het kan toch onweerstaanbaar grappig zijn.
En tenslotte, ook bij baby Simon zijn er vorderingen (ook al heeft het manneke nu juist koorts). Dat wil niet zeggen dat onze nachten zijn zoals ze moeten zijn, maar dat wil wel zeggen dat we toch een beetje in leven zijn. En dat we in de juiste richting zitten.
