De Paus, de Vakbonden, en de Winst

De paus sluit zich aan bij de vakbonden, en samen roepen ze de ondernemingen op om jobverlies tegen te gaan:

http://www.tijd.be/nieuws/buitenland/Paus_roept_op_tot_jobbehoud.8290917-439.art

Dus laten we daar eens over nadenken. We vereenvoudigen die enorm complexe realiteit van een bedrijf en doen even alsof het eigendom is van één enkele persoon, de heer Koen De Aandeelhouders uit Mechelen, die bij deze wordt opgeroepen om jobverlies tegen te gaan.

Uitstekend, denkt Koen (dat is dus nog steeds meneer De Aandeelhouders uit Mechelen), het komt er op neer dat ik Product maak en verkoop. Daarvoor moet ik eerst grondstoffen en energie aankopen, en moet ik eerst meneer Arbeider uit Battel aanwerven om daar ook werkelijk Product van te maken. En ik heb mevrouw Bediende nodig om dat Product vervolgens te verkopen. En aangezien ik daarbij probeer het totaal Product te verkopen voor meer geld dan de totale kosten van aankopen en salarissen en gebouwen en verwarming en verkoopsinspanningen (aldus "winst" makend) zal er op het einde iemand klaarstaan - laten we hem "Klaas" noemen - om te beweren dat ik me het surplus dat mevrouw Bediende en meneer Arbeider hebben gecreëerd heb toegeëigend, en me met een schuldgevoel op te zadelen.

Eens kijken. Ik moet dus eerst grondstoffen kopen. Daar moet ik geld voor betalen, ofwel direct, uit eigen zak, ofwel later, omdat ik het eerst heb geleend, van een bank, of van de leverancier, maar in elk geval: op een bepaald moment vloeit dat geld weg.
En elke maand zal ik de salarissen van meneer Arbeider en mevrouw Bediende moeten betalen, ofwel direct, uit eigen zak, ofwel later, omdat ik het eerst heb geleend, bijvoorbeeld van een bank, maar in elk geval: op een bepaald moment vloeit dat geld ook weg.
En ik zal de gebouwen moeten verwarmen en verkoopsinspanningen leveren, en daar zal ik geld voor moeten betalen, ofwel direct, uit eigen zak, ofwel later, omdat ik het eerst heb geleend van een bank, maar in elk geval: op een bepaald moment vloeit dat geld ook nog weg.

En zo nog een paar.

En pas een hele tijd later zal Product klaar zijn. Pas dan zal ik weten of ik dat Product verkocht krijg, en in welke hoeveelheden, en tegen welke prijs. Kortom - en beste Paus en beste vakbonden, als jullie me willen corrigeren omdat ik me vergis denk ik dat dit de aangewezen plaats is om verbeteringen te zoeken - ik zal al een hoop geld betaald hebben of verschuldigd zijn voor ik weet hoeveel geld er uiteindelijk weer binnenkomt.

Nu zijn er twee mogelijkheden. Indien ik inderdaad meer geld overhoud dan ik heb betaald (interesten incluis), dan heb ik winst, en Klaas zal klaarstaan om... (etcetera), en de cyclus kan herbeginnen... en niemand zal ooit over jobs moeten zeuren. Maar hoe zit het als ik ontdek, nadat ik al een hoop geld betaald heb of verschuldigd ben, dat ik minder geld binnenkrijg dan ik heb geïnvesteerd?

In dat geval heb ik verlies, en het punt dat je goed moet inzien is dat niemand, niet "de heer Koen de Aandeelhouders", maar ook geen echte aandeelhouders, geen multimiljardairs, geen staat, niemand op de hele wereld, dat onbeperkt kan volhouden. Je kan dat misschien een hele tijd volhouden, maar als je telkens weer meer geld inzet dan er uitkomt, dan is op een bepaald moment de koek op. Dan kunnen alle oproepen van alle pausen en vakbonden van de geschiedenis niets veranderen aan het feit dat je gewoon geen salarissen meer kan betalen: de - koek - is - op. En de jobs zijn weg.

En los van het feit dat het niet kan, vraag je ook eens af waarom iemand dat zou willen doen? Stel dat je aan een derde mogelijkheid had gedacht en probeert dat het bedrijf misschien het Product voor net zoveel geld verkoopt als er eerst kosten voor zijn gemaakt? En zich dus helemaal géén surplus van de arbeiders toeëigent?

Maar het punt is dat we dat pas weten nadat we al tot de verkoop van Product zijn overgegaan, en dat we dan al een hoop kosten gemaakt hebben, en dat we op dat moment misschien wel verlies hebben. Dus dan is de vraag waarom iemand zou aanvaarden al dat geld in (in het bijzonder) de salarissen van al die jobs te steken, als hij later misschien zal ontdekken dat hij zijn geld kwijt is, of in het beste geval zal ontdekken dat hij het alleen maar terug terug heeft? Zou jij daar je eigen spaarcenten insteken? Nee? En als jij het niet zou doen, waarom zou jij - of wat dat betreft: de Paus of de vakbonden - dan verwachten dat iemand anders het wel zou doen?

Hmmmmm?

Ik zal het antwoord maar snel zelf geven. De reden waarom iemand al dat geld wil betalen terwijl hij de kans loopt later te ontdekken dat er minder van terugkomt dan hij geïnvesteerd heeft, is dat hij juist hoopt dat er meer van terugkomt dan hij geïnvesteerd heeft. Winst, dus. Ik geloof niet dat iemand er in geslaagd is een ander antwoord te vinden op die vraag waarom "Koen De Aandeelhouder" zijn geld in jobs zou willen investeren, dan "omdat hij op winst hoopt".

En als je weet dat er alleen maar jobs zullen zijn als er ook winst kan zijn, en als je bedenkt dat daaruit volgt dat er ook heel vaak werkelijk winst moet zijn (want anders hoopt na een tijd niemand meer dat er winst kan zijn, en dan zijn er snel ook geen jobs meer) dan volgt daaruit dat "de ondernemingen oproepen om jobverlies tegen te gaan" het quasi-mathematisch equivalent is van "bezorgdheid tonen of de ondernemingen wel voldoende winstgevend zijn".

Het kan natuurlijk ook zijn dat ik ergens een denkfout heb gemaakt. Laat het weten.